Opm. deel 1 mariman_Deel 1 26-04-12 15:54 Pagina 1 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 1 Voetbalhandboek Henk Mariman 1 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 2 Deel 1 | Voetbalhandboek 2 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 3 Voetbalhandboek Henk Mariman 3 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 4 Deel 1 | Voetbalhandboek © Copyright 2005 Eisma businessmedia bv, Leeuwarden Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of vermenigvuldigd, in welke vorm dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voetbalhandboek ISBN 9053 222 413, NUR 482 1e druk 2005 Foto’s Pro Shots Tekst Top Henk Mariman Vormgeving: Zeedesign, Witmarsum Druk: Scholma druk bv, Bedum 4 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 5 voor Jeanne De Backer 5 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 6 Deel 1 | Voetbalhandboek INHOUDSOPGAVE 9 De voetbalmethode 10 Invloeden 12 Methodes 14 Het tot stand komen van een speelwijze 20 Het stappenplan voor het trainen van een speelwijze 23 De modules 28 Wat is een module? 30 Het indelen in modules 33 Het plannen van modules 36 Hoe vertaal je de module naar de wedstrijd? 39 De bouwstenen 41 Pass –en trapvormen 46 Balvaardigheidsvormen en duelvormen 1 : 1 aanvallend 53 Duelvormen 1 : 1 verdedigend 55 Positietraining 57 Linietraining met 2 linies 60 Linietraining met 3 linies 64 Oefenvormen in de leeftijdsgroep van 10 tot 14 jaar 66 Oefenvormen in de leeftijdsgroep van 14 tot 18 jaar 6 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 7 69 Coachen van jeugdvoetballers 70 De ontwikkelingskenmerken 72 De verschillende leeftijdsgroepen 73 De bewegingvrijheid voor de spelers 76 De training 84 De wedstrijd 95 De praktijk 97 Het aanleren van een spelbedoeling 101 Praktijkvoorbeeld 104 Training 1 106 Training 2 108 Training 3 110 Training 4 112 Training 5 114 Training 6 116 Evaluatie 117 Het analyseren van een voetbalprobleem 118 Praktijkvoorbeeld 120 Training 1 122 Training 2 124 Training 3 126 Training 4 128 Evaluatie 7 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 8 Deel 1 | Voetbalhandboek 8 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 9 De voetbalmethode 9 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 10 Deel 1 | Voetbalhandboek INVLOEDEN... Als jeugdtrainers staan we allemaal bloot aan heel Ook andere landen, zoals Italië, hebben een specifie- wat invloeden. Deze invloeden bepalen mee onze ke voetbalcultuur. Het bekende verdedigende spel manier van trainen en coachen. van de Italianen heeft ook een historische achter- grond. In de jaren zestig ontstond er een overgang Deze invloeden zijn afkomstig uit verschillende hoe- van romantiek naar realisme. In die tijd werden de ken: neem nu de voetbalcultuur. Elk land heeft zijn trainers heel nauwgezet gevolgd door de clubbe- specifieke voetbalbenadering, ondanks dat er uiter- stuurders. Twee of drie opeenvolgende nederlagen aard intern nog verschillen zijn. waren voldoende om ontslagen te worden. Onder deze resultaatsdruk werd een systeem uitgedokterd Het Duits voetbal richt zich bijvoorbeeld vooral op waarbij minder risico werd genomen: het catenaccio inzet, vechtlust maar ook op organisatie. De uit- systeem. De Italianen plaatsten een slot op het spel spraak 'we spelen 11 tegen 11 en op het einde win- van de tegenstander, gingen met veel spelers achter nen de Duitsers', geeft aan dat ze heel sterk zijn in de bal spelen en speculeerden op de counter. resultaatvoetbal. Het Nederlands voetbal gaat vooral Hierdoor zijn de Italianen nog steeds meester in het uit van balbezit. Een Nederlander is altijd al een verdedigen. beetje een ontdekkingsreiziger geweest. Hollandse coaches gaan er vaak vanuit dat ze de sterkste zijn. Binnen onze eigen cultuur moeten we ons afvragen Ook wanneer ze zich aanpassen aan de tegenstander of de impulsen die de voetbalcultuur teweegbrengt, blijven ze uitgaan van hun eigen sterkte. Een positief zijn voor de ontwikkeling van jeugdvoetbal- Nederlandse trainer heeft over het algemeen een heel lers. Heeft het bijvoorbeeld rendement dat spelers gestructureerde tactische vertaling van het hoofdmo- heel vaak balbezit tegenpartij trainen? Is het zeer ment balbezit. gestructureerd trainen van balbezit positief voor de creativiteit van de spelers? Kunnen we invloeden van ‘Fatsoen is een erg diepe en erg Nederlandse karaktertrek. Dus andere landen gebruiken om de ontwikkeling van zit het ook in de Nederlandse voetbalcultuur. Als hij iets doet, jeugdvoetballers in ons eigen land te optimaliseren? doet een Nederlander het fatsoenlijk. Je houdt de stoep schoon. Je houdt de ramen schoon. Je houdt het spel schoon.’ Als Verona verliest, rouwt de hele stad.’ De Nederlandse journalist Auke Kok Danny Blind Het Belgisch voetbal richt zich meer op organisatie Een andere grote invloed is het volwassenenvoetbal. en balbezit tegenpartij. Men gaat meer uit van een Seniorenvoetbal krijgt heel wat aandacht in de degelijke verdedigende samenhang en daar wordt media. Door deze aandacht sijpelen heel wat invloe- heel wat aandacht aan besteed. Een Belg heeft een den bewust of onbewust het jeugdvoetbal binnen. heel realistische kijk op zijn eigen niveau en plaatst Een groot voordeel voor de sport, maar niet altijd zich makkelijk in de underdogpositie. Misschien voor het jeugdvoetbal. Spelsystemen, organisatievor- heeft deze instelling een link met de geschiedenis: de men, veldbezettingen, ze liggen te grabbel voor de Belgen hebben zich door de geschiedenis heen vaak jeugdcoach: beïnvloeding die niet altijd te vertalen is moeten aanpassen aan een bezettingsleger. naar het jeugdvoetbal. ‘In België kan ik alles zeggen. De Belgen doen het gewoon. Er zal niet één speler zijn die zegt:’Luister Mathieu, volgens mij kan dat niet in het volleybal’. Pierre Mathieu 10 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 11 De Voetbalmethode te staan. Het volwassenenvoetbal is helemaal niet te vergelijken met het jeugdvoetbal. Een kritische kijk op het jeugdvoetbal vraagt inzicht in het leeftijdsei- gen aspect en de vertaling van het voetbalspel hierin. En dat wordt wel eens uit het oog verloren. Sommige effecten komen uit andere sporten overge- waaid. Op zich is daar niets mis mee. Als invloeden uit een andere sport een meerwaarde kunnen opleve- ren, moeten we die met open armen ontvangen. Neem nu bijvoorbeeld looptraining. De vertaling van Een praktijkvoorbeeld: in het volwassenenvoetbal is looptraining vanuit de atletiek naar voetbal verloopt er, terecht, veel aandacht voor spelhervattingen. Vrije nog steeds niet optimaal. De praktijk is nog teveel trappen en corners zijn een efficiënt middel om tot op atletiek afgestemd. Als we rendement willen zien scoren te komen. Toch plaatsen we hier een kantte- in het loopverhaal, zal men meer van voetbalacties kening bij. Het trainen van spelhervattingen is bij moeten uitgaan. Wat voor zin heeft het om 20 sommige leeftijdsgroepen meer een korte termijnpo- minuten per week over stokken te rennen? Heel wat litiek. jeugdopleidingen hebben een loop -en coördinatie- Spelhervattingen zullen bij D- en C-spelers misschien trainer in dienst. Jammer genoeg op alle niveaus. We wel een aantal doelpunten opleveren, het ontwikke- moeten ons afvragen of het zin heeft aparte loop- lingseffect op langere termijn is te verwaarlozen. scholing te voorzien als men 1, 2 of 3 keer per week Voor deze categorieën is het beter om voor die traint. We willen het nut van loopscholing niet hele- aspecten te kiezen die meer effect hebben op de ont- maal onderuit halen. Toch moeten we het verhaal in wikkeling. Spelhervattingen hebben zeker een plaats jeugdvoetbal eens grondig nog eens bekijken. Een bij de oudste groepen (A en B). De trainingstijd die succesverhaal in een individuele sport is niet altijd eraan besteed wordt, is afhankelijk van de leeftijd en makkelijk te transfereren naar een teamsport. het niveau. De coach zal het belang ervan goed moe- ten afwegen. Als jeugdtrainer wordt men ook geconfronteerd met allerlei methodes. De nationale voetbalbonden heb- Ook sommige uitspraken moeten eens onder de loep ben over het algemeen een duidelijk uitgewerkte visie genomen worden. Een kritische kijk op het jeugd- op jeugdvoetbal. Trainers die een trainerscursus vol- voetbal is zeer zeker van belang. Vaak zijn uitspraken gen, worden hiermee onherroepelijk geconfronteerd. een gezond middel om tot een kritische evaluatie te Andere methodes zijn afkomstig van de universiteit komen. Toch zijn deze 'invloeden' niet altijd positief. of zijn uitgewerkt door een bepaalde trainer. Sommige oud-voetballers, trainers en kenners voelen Sommige methodes zijn afgeleid van elkaar, anderen zich geroepen om allerlei onzorgvuldige 'kreten' het staan pal tegenover elkaar. jeugdvoetbal in te sturen. Ongelukkige uitspraken zoals 'passen en trappen is de basis' of 'jeugdspelers Het is als jeugdcoach een hele klus om goed met al moeten alleen door oud-profs getraind worden' wor- deze invloeden rekening te houden en ze op één of den vervolgens vlekkeloos in het jeugdvoetbal ver- andere manier te vertalen. Het leeftijdseigen aspect taald. De enige manier om zich in de wereld van en de complexiteit van het voetbalspel maken het er jeugdspelers in te leven is met hen op het groene veld niet makkelijker op. 11 Opm. deel 1 mariman_Opmaak 1 26-04-12 16:24 Pagina 12 Deel 1 | Voetbalhandboek DE VOETBALMETHODE De methodes in het jeugdvoetbal zou je kunnen De waarheid ligt ergens in het midden. Kinderen zijn opsplitsen in 2 grote groepen. De ene strekking, op beide manieren te beïnvloeden. De sleutel binnen laten we het speelwijzetraining noemen, richt zich het leerproces van jeugdvoetballers ligt net in een vooral op wedstrijdechte vormen waarbij met echte afgestelde combinatie van beide methodes. Beide weerstanden (tegenstanders, medespelers, tijd, strekkingen hebben hun voor- en nadelen. Het komt ruimte etc.) wordt gewerkt. Goede voorbeelden van erop aan om de voordelen van de ene methode met deze visie is de KNVB visie uit Nederland en de spel- de voordelen van de andere methode te koppelen.