KDU 3(05) AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE E KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS SEKSIONI I SHKENCAVE SHOQËRORE STUDIME SHOQËRORE 4 2017 PRISHTINË 2018 KDU 3(05) KOSOVAACADEMY OF SCIENCES AND ARTS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS SECTION OF SOCIAL SCIENCES SOCIAL STUDIES 4 2017 Editorial board Muhamedin Kullashi - Editor-in-chief Frashër Demaj - Secretary Robert Elsie, Member Justina Shiroka Pula, Member Gjyljeta Mushkolaj, Member PRISHTINA 2018 KDU 3(05) AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE E KOSOVËS ACADEMIA SCIENTIARUM ET ARTIUM KOSOVIENSIS SEKSIONI I SHKENCAVE SHOQËRORE STUDIME SHOQËRORE 4 2017 Këshilli redaktues Muhamedin Kullashi - Kryeredaktor Frashër Demaj - Sekretar Robert Elsie, Anëtar Justina Shiroka Pula, Anëtare Gjyljeta Mushkolaj, Anëtare PRISHTINË 2018 Copyright © ASHAK Adresa / Address: Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës Redaksia e revistës Studime Shoqërore Rr. Agim Ramadani, nr. 305 10 000 Prishtinë Republika e Kosovës Tel. + 381 38 249 303 Fax. + 381 38 244 636 E-mail: [email protected] PËRMBAJTJA Fjala e kryetarit të ASHAK z. Hivzi Islamit dhe ajo e sekretarit permanent të Akademisë së Mbishkrimeve dhe Letërsisës të Francës z. Michel Zink me rastin e nënshkrimit të Konventës për Bashkëpunim Shkencor midis dy akademive, më 16 nëntor, në ASHAK: ................................................................................................. 7 Fjala e akademik Michel Zink, sekretar permanent i Akademisë së Mbishkrimeve dhe të Letërsisë të Francës (Académie des Inscriptions et Belles-Lettres), e themeluar më 1663: ...................................................................................................... 9 Michel Zink LA SUBJECTIVITÉ LITTÉRAIRE AU MOYEN ÂGE (SUBJEKTIVITETI LETRAR NË MESJETË) ......................................................................................... 11 Tryezë shkencore: Për migrimet Anton Kolë Berishaj FJALË HYRËSE NË TRYEZËN PËR MIGRIMET ............................................... 29 Hivzi Islami PUSH-PULL FAKTORËT NË MIGRIMET E JASHTME - QASJET TEORIKE DHE RASTI I KOSOVËS .......................................................................................... 33 Arsim Canolli “ME RA S’KIE KU SHKON, ME NEJTË S’KIE KU RRIN” - NJË PAMJE ETNOGRAFIKE I MIGRIMIT TË BRENDSHËM FSHAT-QYTET NË KOSOVË ................................................................................................................... 49 Lumnije Kadriu DIASPORA SHQIPTARE E KOSOVËS BRENDA PËRKUFIZIMEVE TË DIASPORËS DHE TRANSNACIONALIZMIT...................................................... 71 Valbon Bytyqi, Ibrahim Ramadani ANALIZË GJEOGRAFIKE E ZONAVE MIGRUESE NË REGJIONIN LINDOR TË KOSOVËS .......................................................................................... 87 Denis Nushi MIGRIMI/ MOBILITETI DHE IDENTITETET HIBRIDE TË DIASPORËS......105 Arsim Ejupi MIGRIMET E JASHTME NGA LUGINA E PRESHEVËS - FAKTORËT PËRCAKTUES DHE EFEKTET .......................................................................... 125 Shemsi Krasniqi KUJTESA DHE RRËFIMET PËR EKSODIN E VITIT 1999 .............................. 143 Tahir Latifi MIGRIMI DHE FAMILJA TRANSNACIONALE - ROLI I REMITENCAVE NË RUAJTJEN E KOHEZIONIT SOCIAL NË FAMILJEN KOSOVARE ................ 173 6 Studime shoqërore 4 Muhamedin Kullashi LINDJA E VETËDIJES MODERNE TE MONTAIGNE DHE SHAKESPEARE ..... 189 Hivzi Islami TRANSICIONI DEMOGRAFIK SI PROCES BOTËROR ........................................ 201 Justina Shiroka Pula, Albulena Kadriu BIZNESET NË PRONËSI TË GRAVE ................................................................. 219 Ninon Grangé Zbulimi i jus post bellum: Fundi i lutës apo dalja nga lufta? ................................. 231 Astrit Salihu BANIMI POETIK .................................................................................................. 247 Shpresë Siqeca VESHJET KOMBËTARE TË VISEVE SHQIPTARE TË MAQEDONISË NË FUND TË SHEKULLIT XIX DHE NË FILLIM TË SHEKULLIT XX ......... 269 Ibrahim Ramadani ELEMENTET DHE MEKANIZMAT KONTROLLUES URBANISTIK NË PROCESIN E HARTIMIT TË PLANEVE HAPËSINORE .................................. 283 Tryeza shkencore: “Rruga drejt integrimit ekonomik evropian e Kosovës” .......... 297 Recensione Edi SHUKRIU, Studime për Dardaninë, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2016, f. 247. ......................................................................... 305 Emin RIZA, Arkitektura popullore e Gjakovës, Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2017, f. 283. .............................................................. 308 Muhamedin KULLASHI, Dy gjenealogji të modernitetit evropian, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2016, f. 259. ............................... 310 Blerim LATIFI, Metafizika e emancipimit. Ideja e emancipimit të njeriut në historinë e mendimit perëndimor, Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2016, f. 315. ............................................................................ 313 Shemsi KRASNIQI, Besimet dhe praktikat rituale shqiptare në Kosovë. Refleksione mbi një ekokulturë, Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës, Prishtinë, 2016, f. 319. ............................................................................ 315 In memoriam Robert Elsi (1950-2017) ......................................................................................... 319 Kristaq Prifti (1932-2017) ...................................................................................... 325 Fjala e kryetarit të ASHAK z. Hivzi Islamit dhe ajo e sekretarit permanent të Akademisë së Mbishkrimeve dhe Letërsisës të Francës z. Michel Zink me rastin e nënshkrimit të Konventës për Bashkëpunim Shkencor midis dy akademive, më 16 nëntor, në ASHAK: Të nderuar kolegë dhe miq, Pas ceremonisë së nënshkrimit të Marrëveshjes së bashkëpunimit midis dy akademive, përfaqësuesi i Akademisë së Mbishkrimeve dhe të Letërsisë (Académie des Inscriptions et Belles-Lettres), sekretari permanent prof. Michel Zink do të mbajë një ligjëratë. Para ligjëratës, më lejoni që ta paraqes një tablo të shkurtër të biografisë dhe të punës së tij akademike, shkencore-hulumtuese dhe krijuese. Prof. Zink, filolog dhe medievist, lindi në vitin 1945 në Issy-les- Moulineaux, afër Parisit. Është specialist i filologjisë dhe letërsisë mesjetare të Francës të shekujve XII-XV, i filologjisë dhe i letërsisë religjioze, i historiografisë dhe historisë së përgjithshme të letërsisë frënge të mesjetës. Pasi i kreu studimet në École Normale supérieure më 1968, në vitet 1976-1987 ishte profesor në Universitetin e Toulouse-it II-Le Mirail, pastaj në vitet 1987-1994 në Universitetin e Sorbonës IV. Nga viti 1995 ligjëron në Collège de France letërsinë mesjetare franceze. Prof. Zink gjithashtu ka ligjëruar në disa universitete prestigjioze jashtë Francës, si në Yale, Berkley të Kalifornisë, në Arizona, Pensilvania, Çikago, në Sapienca të Romës, në Stanford Univesity, në Universitetin e Cyrihut etj. Në edicionin Livres de poche (Librat e xhepit) drejton koleksionin Letërsia gotike si dhe drejton revistën Romania, që merret me gjuhët dhe letërsinë romane. Në vitin 2000 u zgjodh anëtar i Akademisë Frënge të Mbishkrimeve dhe të Letërsisë (Académie des Inscriptions et Belles- Lettres), e themeluar në vitin 1663 nga Luigji XIV. Në vitin 2011 ishte kryetar i kësaj akademie, ndërsa sot është sekretar permanent i 8 Studime shoqërore 4 saj. Nga viti 1996 është dhe anëtar i Akademisë Amerikane të Arteve dhe të Shkencave. Bibliografia e tij është shumë e gjerë. Janë dhjetra e dhjetra botime nga fushat e interesimit të tij shkencor e letrar, filologjia, letërsia mesjetare frënge, studime, interpretime, komente, analiza çka e bën atë njërin nga ekspertët më të shquar frëngë në këto fusha. Për rezultatet në punën e tij mori disa shpërblime e dekorata, sikurse “Komandor i Urdhrit të Palmave Akademike” (“Commandeur dans l’Ordre de Palmes Académiques”), “Kalorës i Legjionit të Nderit” (“Chevalier de la Legion d’Honneur”), çmimin e “Asociacionit të Studimeve Franceze” (“Association des Études Françaises”) etj. Studime shoqërore 4 9 Fjala e akademik Michel Zink, sekretar permanent i Akademisë së Mbishkrimeve dhe të Letërsisë të Francës (Académie des Inscriptions et Belles-Lettres), e themeluar më 1663: Monsieur le Vice-Premier Ministre, Ministre de la culture, Monsieur le Ministre de l’éducation, Monsieur l’Ambassadeur honoraire du Kosovo en France, Monsieur le Président de l’Académie du Kosovo, Monsieur le Président honoraire de l’Académie du Kosovo, Mes chers confrères, Madame la représentante de Monsieur l’Ambassadeur de France, retenu par d’importantes obligations, Je suis particulièrement heureux de la signature de cet accord aujourd’hui. Je ne le suis pas seulement en mon nom, mais au nom de tous les confrères de mon Académie, et au nom des cinq Académies de l’Institut de France. Nous sommes heureux de cet accord, pour des raisons qui sont d’abord égoïstes, pourrais-je dire. Les Académies de l’institut de France ont vu le jour pour quatre d’entre elles au 17e siècle, l’Institut de France lui-même a été fondé en 1795 pour les réunir. Ces Académies et cet Institut ont, je peux le dire sans nulle vanité, servi de modèle à l’organisation des Académies dans la France entière. Il en existait auparavant, l’Accademia della Crusca à Florence, l’Accademia dei Lincei à Rome, par exemple. Mais pour la plupart, les Académies européennes se sont fondées sur le modèle des Académies de France et de l’Institut de France. Chaque fois que nous pouvons approfondir et