GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE NOWY KAW ĘCZYN NA LATA 2017-2023 Zał ącznik do Uchwały Nr …………………………………… Rady Gminy Nowy Kaw ęczyn z dnia ………………..…….…… . GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE NOWY KAWĘCZYN NA LATA 2017-2023 Nowy Kaw ęczyn, grudzie ń 2016 - luty 2017 Wersja 01. Konsultacje społeczne Spis tre ści I. Wst ęp str. 3 II. Metodologia opracowania Strategii str. 6 III. Podstawy prawne str. 7 1 GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE NOWY KAW ĘCZYN NA LATA 2017-2023 IV. Ogólna charakterystyka Gminy 1. Poło żenie str. 10 2. Ludno ść str. 16 3. Prognoza demograficzna str. 19 4. Gospodarka str. 21 5. Rynek pracy str. 23 6. Usługi społeczne str. 28 7. Bud żet Gminy str. 33 8. Zasoby społeczne str. 35 9. Jako ść życia w uj ęciu badania opinii mieszka ńców Gminy str. 39 V. Problemy społeczne w uj ęciu Gminnego O środka Pomocy Społecznej str. 45 VI. Problemy społeczne w uj ęciu badania opinii mieszka ńców Gminy str. 54 VII. Wizja Gminy, Misja Gminy, Cele strategiczne str. 70 VIII. Analiza SWOT str. 71 IX. Cele operacyjne, działania, instytucje odpowiedzialne, str. 74 środki finansowe X. Programy realizacyjne str. 89 XI. Wdro żenie i monitorowanie Strategii str. 93 XII. Podsumowanie str. 94 I. Wst ęp Zmiany systemowe i ustrojowe postawiły polskie społecze ństwo wobec nowych problemów ekonomicznych i egzystencjalnych. Sytuacja ta wymusiła na instytucjach odpowiedzialnych za polityk ę społeczn ą zweryfikowanie narz ędzi wsparcia oraz wyznaczenie nowych kierunków efektywnego działania. Instytucje te przechodz ą z systemu wsparcia pasywnego do działa ń aktywizacyjnych bezpo średnio ukierunkowanych na zwi ększenie odpowiedzialno ści i zaradno ści. Celem tych działa ń nie mo że by ć wył ącznie kompensacja 2 GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE NOWY KAW ĘCZYN NA LATA 2017-2023 niedoborów finansowych osób i rodzin, lecz kompleksowe wsparcie maj ące doprowadzi ć do uzyskania maksymalnej mo żliwej samodzielno ści. Oznacza to nowy sposób kreowania lokalnej polityki społecznej. Polityka społeczna definiowana jest jako celowa działalno ść pa ństwa i jej podmiotów samorz ądowych oraz organizacji pozarz ądowych, zmierzaj ąca do poprawy ogólnych warunków pracy i bytu szerokich warstw ludno ści, a tak że stosunków społeczno - kulturowych, które prowadz ą do optymalnego zaspokojenia potrzeb społecznych i indywidualnych ludno ści. Poprzez polityk ę społeczn ą powinny by ć usuwane wszelkie nierówno ści społeczne. Wszystkie cele polityki społeczne powinny by ć osi ągni ęte w ramach zrównowa żonego rozwoju. Polityka społeczna dotyczy wszystkich grup społecznych i ma prowadzi ć do takiej sytuacji, w której całe społecze ństwo funkcjonuje sprawnie i efektywnie. Główne obszary polityki społecznej obejmuj ą: - bezpiecze ństwo socjalne, które obejmuje zapewnienie dochodów i usług w sytuacji wyst ąpienia ryzyka socjalnego (choroba, inwalidztwo, staro ść , śmier ć, bezrobocie), - inwestycje w człowieka – tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształcenie młodego pokolenia (s ą czynnikiem rozwoju ekonomicznego sprawiaj ąc, że warto ści socjalne uzale żnione s ą od polityki gospodarczej, - pokój społeczny – jest podstaw ą stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osi ąganiu celów, tolerancji ró żnic mi ędzy lud źmi. Warto ść pokoju społecznego ro śnie wraz z osi ąganiem dobrobytu i stabilizacji politycznej, - życie rodzinne – akcentowanie życia rodzinnego oznacza powrót do warto ści zwi ązków mi ędzy lud źmi o poczucia bezpiecze ństwa na podstawie wi ęzi emocjonalnych i uczuciowych. Wychowanie przyszłych generacji wymaga wsparcia rodzin nie tylko ubogich i nie tylko materialnego ze strony osób i instytucji. Polityka społeczna opiera si ę na uniwersalnych zasadach stanowi ących gwarancj ę obj ęcia pełnego spektrum danej społeczno ści: 1. Zasada samopomocy – przejawia si ę w istnieniu i rozwoju pomocy wzajemnej ludzi zmagaj ących si ę z podobnymi problemami życiowymi oraz pomocy silniejszych dla słabszych; zazwyczaj w ramach niewielkich nieformalnych grup. 3 GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE NOWY KAW ĘCZYN NA LATA 2017-2023 2. Zasada przezorno ści – oznacza, że bezpiecze ństwo socjalne jednostki nie mo że by ć tylko efektem świadcze ń ze strony społecze ństwa, ale wynika ć powinno tak że z odpowiedzialno ści człowieka za przyszło ść własn ą i rodziny. 3. Zasada solidarno ści społecznej – najcz ęś ciej rozumiana jako przenoszenie konsekwencji, niekiedy uto żsamiana z solidaryzmem społecznym, oznaczaj ącym wy ższo ść wspólnych interesów członków społecze ństwa nad interesami poszczególnych klas lub warstw. 4. Zasada pomocniczo ści – oznacza przyj ęcie okre ślonego porz ądku, w jakim ró żne instytucje społeczne dostarczaj ą jednostce wsparcia, gdy samodzielnie nie jest w stanie zaspokoi ć swoich potrzeb; w pierwszej kolejno ści pomoc powinna pochodzi ć od rodziny, a nast ępnie od społeczno ści lokalnej, a na ko ńcu od pa ństwa. 5. Zasada partycypacji – wyra ża si ę w takiej organizacji życia społecznego, która poszczególnym ludziom zapewnia mo żliwo ść pełnej realizacji swoich ról społecznych, natomiast poszczególnym grupom pozwala zaj ąć równoprawne z innymi miejsce w społecze ństwie. 6. Zasada samorz ądno ści – stanowi realizacj ę takich warto ści, jak wolno ść i podmiotowo ść człowieka, a wyra ża si ę w takiej organizacji życia społecznego, która jednostkom i grupom gwarantuje prawo do aktywnego udziału w istniej ących instytucjach społecznych oraz tworzenia nowych instytucji w celu skuteczniejszego zaspokajania potrzeb i realizacji interesów. 7. Zasada dobra wspólnego – przejawia si ę w takich działaniach władz publicznych, które uwzgl ędniaj ą korzy ści i interesy wszystkich obywateli i polegaj ą na poszukiwaniu kompromisów tam, gdzie interesy te s ą sprzeczne. 8. Zasada wielosektorowo ści – polega na równoczesnym funkcjonowaniu publicznych podmiotów polityki społecznej, organizacji pozarz ądowych i instytucji rynkowych Cech ą charakterystyczn ą struktury zjawisk problemów społecznych jest długotrwałe pozostawanie osób w systemie wsparcia instytucjonalnego. Nowe podej ście systemowe zakłada wsparcie osób i rodzin w wysiłkach zmierzaj ących do zaspokojenia niezb ędnych potrzeb i umo żliwienie życia w warunkach odpowiadaj ących godno ści człowieka. Zatem zadaniem instytucji pomocy jest tak że przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez podejmowanie działa ń zmierzaj ących do życiowego usamodzielnienia si ę oraz integracji ze środowiskiem osób i rodzin. Rodzaj, forma i rozmiary usług powinny by ć odpowiednie do okoliczno ści uzasadniaj ących udzielenie wsparcia. 4 GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE NOWY KAW ĘCZYN NA LATA 2017-2023 Skutecznym sposobem wyeliminowania cz ęsto wielu nakładaj ących si ę problemów społecznych jest zaanga żowanie wszechstronnego do świadczenia i potencjału ró żnych podmiotów działaj ących w oparciu o zintegrowany i komplementarny system polityki społecznej. Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych stanowi dokument systematyzuj ący zagadnienia problemów społecznych na terenie Gminy Nowy Kaw ęczyn. Dokument ten definiuje instrumenty i środki eliminacji lub ograniczania negatywnych skutków problemów społecznych w perspektywie lat 2017-2023. Wskazuje długofalowy plan działa ń instytucji polityki społecznej podejmowane w celu poprawy sytuacji i podniesienia poziomu integracji mieszka ńców. Podstaw ą opracowania Strategii była wnikliwa analiza istniej ących lokalnych zasobów polityki społecznej, danych statystycznych oraz szeroka konsultacja społeczna. Uzyskano w ten sposób rzeteln ą diagnoz ę rzeczywistych problemów i potrzeb mieszka ńców Gminy. Diagnoza ta stanowiła podstaw ę zaplanowania działa ń maj ących na celu popraw ę jako ści życia mieszka ńców Gminy poprzez wykreowanie systemu rozwi ązywania problemów społecznych w oparciu o system współpracy instytucji polityki społecznej. Strategia ma charakter dokumentu otwartego na wprowadzanie korekt adekwatnych do zmieniaj ącej si ę sytuacji społecznej. Zmieniaj ące si ę uwarunkowania mog ą wymaga ć sprecyzowania nowych celów oraz doboru nowych narzędzi działania. Weryfikacja i aktualizacja dokumentu realizowana b ędzie w oparciu o działania monitoruj ące i ewaluacyjne. Monitoring i ewaluacja zapisów strategicznych polega ć b ędzie na systematycznej ocenie realizowanych działa ń pod k ątem aktualno ści i efektywności. Zapisy zawarte w Strategii b ędą realizowane w zale żno ści do środków posiadanych przez Samorz ąd, jak i pozyskanych ze źródeł zewn ętrznych. II. Metodologia opracowania Strategii Instytucj ą odpowiedzialn ą za przygotowanie i wdro żenie Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych jest Gminny O środek Pomocy Społecznej. Partycypacyjny charakter dokumentu wymagał zaanga żowania wszystkich organizacji i instytucji odpowiedzialnych za kreowanie i wdra żanie polityki społecznej na terenie Gminy. 5 GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE NOWY KAW ĘCZYN NA LATA 2017-2023 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych powstała przy udziale: 1. Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Nowym Kaw ęczynie. 2. Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych. 3. Powiatowego Urz ędu Pracy w Skierniewicach 4. Komendy Powiatowej Policji w Skierniewicach 5. Rady Gminy Nowy Kaw ęczyn 6. Placówek kultury i o światy działaj ących na terenie Gminy Nowy Kaw ęczyn 7. Urz ędu Gminy w Nowym Kaw ęczynie 8. Zespołu Interdyscyplinarnego. 9. Instytucji i organizacji działaj ących