KIRSAL TURİZM KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM ÖNLİSANS PROGRAMI Prof. Dr. İsmet AKOVA İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM ÖNLİSANS PROGRAMI KIRSAL TURİZM KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM ÖNLİSANS PROGRAMI Prof.Dr.İsmet AKOVA İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖNSÖZ Turizm coğrafyaya bağımlı bir hareket olarak ortaya çıkmış ve gelişme gösterdiği gibi, bazı turizm şekilleri varlıklarını tamamen coğrafi koşullara borçludur. Yeryüzünün sahip olduğu farklı coğrafi mekânların hemen hemen her biri farklı bir turizm şeklinin varlığı ve gelişmesinde doğrudan veya dolaylı olarak rol oynaması nedeniyle, doğal çevre koşulları ile turizm sektörü yakın bir etkileşim içinde bulunmaktadır. Bu nedenle dünyanın her yeri turizm açısından kullanılabilir durumda bulunmaktadır. Bu çalışma fiziki coğrafya koşullarının yanı sıra beşeri coğrafyanın da Kırsal Turizm açısından önemini ortaya koymak üzere hazırlanmıştır. Kitapta yer verilen bölümler incelendiğinde açıkça görüleceği gibi, coğrafyanın Kırsal Turizm uygulamaları açısından taşıdığı önem fark edilecektir. Turizm sektörü içinde kendine yeni yeni yer bulmaya çalışan ve diğer turizm şekilleriyle de zaman zaman karıştırılan veya birinin diğeri yerine kullanılıyor olmasına rağmen, Kırsal Turizm, turistlerin değişen tatil anlayışının bir sonucu olarak ortaya çıkmış bulunmaktadır. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de Kırsal Turizm uygulamalarına sahne olan veya gelecekte bu alanda yararlanılabilecek bölgeler ayrı ayrı ele alınarak değerlendirilmiştir. Çalışma bir bütün olarak değerlendirildiğinde turizm sektöründe yeni olarak kabul edilebilecek bir turizm şeklinin farklı yönleriyle ele alınarak incelendiği ve öğrencilerimize turizm sektörünü daha iyi anlama ve değerlendirme olanağı sunacağı umuduyla kaleme alınmıştır. Bu beklentinin gerçekleşmesi dileklerimle… I İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ........................................................................................................................................ I İÇİNDEKİLER .......................................................................................................................... II KISALTMALAR ...................................................................................................................... X WTO- Dünya Turizm Teşkilatı ................................................................................................. X YAZAR NOTU ........................................................................................................................ XI 1. KIRSAL TURİZM KAVRAMLARI ..................................................................................... 1 1.1-Genel Bakış .......................................................................................................................... 7 1.2.Kırsal Alanlar ....................................................................................................................... 7 1.3- Kırsal Kalkınma ve Turizm Kavramı ............................................................................... 11 1.4-Kırsal Turizm ..................................................................................................................... 15 1.4.1-Kırsal Turizmin Özellikleri ........................................................................................... 18 1.4.1.1- Kırsal Turizmin Konaklama Özellikleri .................................................................... 18 1.4.1.1.1- Köy ve Çiftlik Evleri .............................................................................................. 18 1.4.1.1.2- Yayla Evi ................................................................................................................ 20 1.4.1.1.3- Dağ Evi ................................................................................................................... 20 1.4.1.1.4- Kırsal Yöre Otel ve Motelleri ................................................................................. 21 1.4.1.1.5- Kırsal Pansiyonlar ve Kiralık Odalar..................................................................... 21 1.4.1.1.6- Kırsal Tatil Köyleri ................................................................................................ 21 1.4.1.1.7- Kırsal İkinci Evler ................................................................................................. 21 1.4.1.1.8- Çadır ve Karavanda (Kamping Alanları)............................................................... 21 1.4.1.1.9- Akraba ve Tanıdık Yanında ................................................................................... 22 1.5- Kırsal Turizm Yöresinin Özellikleri ................................................................................. 22 1.6- Kırsal Turizme Katılan Turistlerin Özellikleri ................................................................. 22 2.KIRSAL TURİZMİN GELİŞİMİ ......................................................................................... 30 2.1-Kırsal Turizmin Tarihsel Gelişimi ..................................................................................... 36 2.2-Dünya’da Kırsal Turizm Gelişimi ..................................................................................... 37 2.3-Türkiye’de Kırsal Turizmin Gelişimi ................................................................................ 39 2.4-Kırsal Turizmin Önemi ...................................................................................................... 43 2.4.1-Geleneksel Tatil Bölgelerinden Uzaklaşma Eğilimi ....................................................... 44 2.4.2-Yeni Kırsal Turizm Pazarı Fırsatları ............................................................................... 44 2.4.3-Kolaylaştırıcı Teknoloji .................................................................................................. 45 2.4.4-Turizmin Kırsal Değişimin Bir Parçası Olarak Kabul Edilmesi ..................................... 45 II 3. KIRSAL TURİZMİN VARLIĞININ VE GELİŞMESİNİN NEDENLERİ ........................ 53 3.1-Kırsal Turizmin Önemi ...................................................................................................... 61 3.2-Kırsal Turizmin Gelişmesine Neden Olan Faktörler ......................................................... 61 3.2.1-Eğitim Seviyesinin Yükselmesi ..................................................................................... 63 3.2.2-Kültüre Duyulan İlginin Artması ................................................................................... 63 3.2.3-Boş Zamanın Artması .................................................................................................... 63 3.2.4-Ulaşım ve İletişimin Gelişmesi ..................................................................................... 63 3.2.5-Sağlıklı Olma Bilincinin Artması Ve Sağlıklı Yaşam ................................................... 64 3.2.6-Uygun Ortam Sağlaması ................................................................................................ 64 3.2.7-Özel Yemeklere Artan İlgi ............................................................................................ 65 3.2.8-Bağımsızlık ve Bireysellik ............................................................................................ 65 3.2.9-Ekolojik Yaşam Bilincinin Artması Ve Ekoloji ............................................................ 65 3.2.10-Psikolojik Sağlık Etkeni .............................................................................................. 66 3.2.11-Yaşlı Ama Aktif Nüfus Sayısının Artması .................................................................. 66 3.2.12-Farklı Eğlence Alternatifleri ........................................................................................ 66 3.2.13-Kırsal Acenteler ........................................................................................................... 66 3.2.14-Kırsal Aidiyet .............................................................................................................. 67 3.2.15-Turizme Olan Talebin Artması .................................................................................... 67 3.2.16-Kırsal Turizmin Bir Kalkınma Aracı Olarak Görülmesi ............................................. 67 3.3- Kırsal Turizm-Doğal Çevre İlişkisi .................................................................................. 67 3.4- Kırsal Turizm-Kırsal Kültür İlişkisi .................................................................................. 69 3.5-Kırsal Turizmi Geliştirme Stratejileri ve Yöntemleri ........................................................ 70 3.6-Kırsal Turizmi Geliştirmenin Temel Hedefleri .................................................................. 71 4. KIRSAL TURİZM MEKÂNI OLARAK KORUNAN VE ÖZEL STATÜLÜ ALANLAR ............................................................................................................................................ 78 4.1. Korunan Kırsal Alanlar ..................................................................................................... 84 4.2. Korunan Alanlar ................................................................................................................ 85 4.2.1-Birleşmiş Milletler Koruma Kategorileri ...................................................................... 91 4.2.1.1-MAB’in Alan Seçim Kriterleri ................................................................................... 91 5. KIRSAL TURİZM MEKANI OLARAK