Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rzeczyca Piotrków Trybunalski – Rzeczyca maj 2008 Program Ochrony Środowiska dla gminy Rzeczyca Zespół autorski: inŜ. Magdalena Jaskółowska Paulina Kowalska mgr inŜ. Monika Anna Kawińska 1 Program Ochrony Środowiska dla gminy Rzeczyca Spis tre ści 1. Wst ęp .......................................................................................................... 5 2. Stan środowiska oraz zasobów naturalnych ........................................... 6 2.1 Ogólna charakterystyka gminy Rzeczyca ............................................................... 6 2.2 Charakterystyka aktualnego stanu środowiska oraz zasobów naturalnych w gminie Rzeczyca ..........................................................................................................................11 2.2.1 Warunki środowiska geograficznego, klimat .............................................11 2.2.2 UŜytkowanie rolnicze terenu.....................................................................15 2.2.2.1 Jako ść gleb .........................................................................................15 2.2.2.2 Produkcja ro ślinna i zwierz ęca ............................................................16 2.2.3 Przyroda o Ŝywiona ...................................................................................19 2.2.4 Obszary ograniczonego u Ŝytkowania .......................................................22 2.2.5 Zasoby kopalin .........................................................................................29 2.2.6 Stosunki wodne i jako ść wód ....................................................................30 2.2.6.1 Wody powierzchniowe .........................................................................30 2.2.6.2 Wody podziemne ................................................................................31 2.2.6.3 Wodoci ągi i kanalizacja .......................................................................32 2.2.7 Jako ść powietrza ......................................................................................33 2.2.8 Hałas ........................................................................................................34 2.2.9 Pola elektromagnetyczne .........................................................................35 2.2.10 Odnawialne źródła energii ........................................................................35 2.2.11 Awarie przemysłowe i inne nadzwyczajne zagroŜenia dla środowiska .....35 3. Standardy jako ści środowiska ................................................................ 36 4. Tendencje przeobra Ŝeń środowiska ....................................................... 36 5. Podstawowe kierunki i zakres działa ń w ochronie środowiska ......... 37 5.1 Podstawowe kierunki i zakres działa ń niezb ędnych do zachowania i poprawy standardów jako ści środowiska ........................................................................................37 5.2 Cele ekologiczne na lata 2008 - 2015...................................................................39 5.2.1 Zachowanie ró Ŝnorodno ści biologicznej ........................................................39 5.2.2 Wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów le śnych .............................42 5.2.3 Ochrona gleby ...............................................................................................43 5.2.4 Ochrona wód .................................................................................................45 5.2.5 Ochrona zasobów kopalin .............................................................................46 5.2.6 Ochrona powietrza ........................................................................................46 2 Program Ochrony Środowiska dla gminy Rzeczyca 5.2.7 Ochrona przed hałasem ................................................................................47 5.2.8 Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ...............................48 5.2.9 Gospodarka odpadami ..................................................................................48 5.2.10 Zmniejszenie energochłonno ści gospodarki ................................................48 5.2.11 Bezpiecze ństwo chemiczne i biologiczne ....................................................49 5.3 Przedsi ęwzi ęcia priorytetowe ...............................................................................50 6. Harmonogram rzeczowo-finansowy ....................................................... 50 7. Instrumenty realizacji programu ............................................................. 52 8. Kontrola realizacji programu ................................................................... 55 9. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym .......................................... 57 3 Program Ochrony Środowiska dla gminy Rzeczyca Spis tabel Tabela 1. Odległo ści gminy Rzeczyca od wi ększych miast Tabela 2. Regionalizacja fizyczno-geograficzna gminy Rzeczyca Tabela 3. Struktura u Ŝytkowania gruntów w gminie Rzeczyca Tabela 4. Uprawy na terenie gminy Rzeczyca Tabela 5. Produkcja zwierz ęca na terenie gminy Rzeczyca Tabela 6. Struktura zu Ŝycia wody w gminie Rzeczyca Tabela 7. Przedsi ęwzi ęcia krótko- i długoterminowe do realizacji na terenie gminy Rzeczyca Spis wykresów Wykres 1. Struktura wykorzystania u Ŝytków rolnych w gminie Rzeczyca Wykres 2. Wielko ści gospodarstw w gminie Rzeczyca Spis map Mapa nr 1. Dolina Pilicy – Natura 2000 Mapa nr 2. Lasy Spalskie – Natura 2000 Spis zał ączników Zał ącznik nr 1. Mapa pogl ądowa gminy Rzeczyca Zał ącznik nr 2. Natura 2000 – Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „DOLINA PILICY” 4 Program Ochrony Środowiska dla gminy Rzeczyca 1. Wst ęp Program Ochrony Środowiska to dokument, którego podstawow ą funkcj ą jest okre ślenie celów i zada ń administracji pa ństwa i samorz ądów w zakresie ochrony środowiska, a tak Ŝe rozs ądnej gospodarki jego zasobami. Ma on pełni ć rol ę niejako narz ędzia zarz ądzania środowiskiem. Zgodnie z ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska program ochrony środowiska powinien okre śla ć: 1) cele ekologiczne, 2) priorytety ekologiczne, 3) rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, 4) mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Wa Ŝnym elementem programu ochrony środowiska jest jego wdra Ŝanie. Przydatne mog ą si ę okaza ć tu takie instrumenty zarz ądzania środowiskiem jak: 1) miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, 2) gminne programy zrównowa Ŝonego rozwoju – Agenda 21, 3) procedury okre ślania dopuszczalnych warunków korzystania ze środowiska (np. pozwolenia zintegrowane), 4) procedury zwi ązane z lokalizacj ą inwestycji i techniki okre ślania wpływu na środowisko (raport o oddziaływaniu na środowisko), 5) procedury przegl ądów ekologicznych, 6) procedury oceny ryzyka środowiskowego i zdrowotnego, 7) procedury dost ępu do informacji o środowisku i jego ochronie, 8) opłaty korzystania ze środowiska. Podczas planowania polityki ochrony środowiska istotna jest ocena stanu aktualnego w zakresie gospodarki i przyj ęte tendencje na najbli Ŝsze lata (strategia rozwoju), a tak Ŝe działania, które ju Ŝ zostały podj ęte w celu poprawy, albo zapobiegni ęcia pogorszenia stanu środowiska. Znaczenie ma równie Ŝ stan świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy i jednocze śnie ch ęć podejmowania jakichkolwiek działa ń na rzecz ochrony środowiska. 5 Program Ochrony Środowiska dla gminy Rzeczyca Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska w art. 17 zobowi ązuje zarz ądy województw, powiatów i gmin do opracowania programów ochrony środowiska, których celem jest realizacja polityki ekologicznej pa ństwa. Projekty programów gminnych s ą opiniowane przez zarz ądy wła ściwych powiatów. Cz ęś ci ą programu ochrony środowiska jest plan gospodarki odpadami, opracowywany jako odr ębny dokument zgodnie z wymaganiami okre ślonymi w art. 14 i 15 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. Gminny program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami pozostaj ą ści śle zwi ązane z ich odpowiednikami na szczeblu powiatowym. 2. Stan środowiska oraz zasobów naturalnych 2.1 Ogólna charakterystyka gminy Rzeczyca Gmina Rzeczyca jest jedn ą z 10 gmin powiatu tomaszowskiego, le Ŝy we wschodniej cz ęś ci województwa łódzkiego. Od północy i zachodu graniczy z gmin ą Czerniewice, od wschodu z gmin ą Nowe Miasto (województwo mazowieckie), a od południa z gminami Po świ ętne i Inowłódz - granic ą jest rzeka Pilica. Administracyjnie gmin ę tworzy 19 miejscowo ści, z których utworzono 18 sołectw: Bartoszówka, Bobrowiec, Brzeg, Brzozów, Glina, Grotowice i Brzeziny, Gustawów, Jeziorzec, Kanice i Stanisławów, Kaw ęczyn, Lubocz, Łęg, Roszkowa Wola, Rzeczyca, Rzeczyca Nowa, Sadykierz, Wiechnowice, Zawady. Funkcje centralne w gminie pełni Rzeczyca. Gmin ę zamieszkuje 5 045 osób, z czego 2 450 osób to kobiety, za ś 2 595 osób to m ęŜ czy źni (wg GUS – 2006r.). G ęsto ść zaludnienia na 1 km 2 wynosi ponad 46 osób. Najwi ększ ą liczb ą mieszka ńców wyró Ŝniaj ą si ę sołectwa Rzeczyca Nowa, Rzeczyca i Sadykierz, a najmniejsz ą Gustawów. Nale Ŝy jednak zaznaczy ć, Ŝe w sezonie letnim wyra źnie wzrasta liczba ludno ści przebywaj ącej na terenie gminy, zwłaszcza w sołectwach Glina, Ł ęg, Brzeziny i Grotowice ze wzgl ędu na u Ŝytkowników działek letniskowych. 6 Program Ochrony Środowiska dla gminy Rzeczyca Gmina zajmuje powierzchni ę 108,29 km 2 (10 829 ha), co stanowi ponad 10% powierzchni powiatu. Znaczn ą cz ęść zajmuj ą u Ŝytki rolne – ok. 76,4 %, co świadczy o typowo