DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 5 listopada 2019 r. Poz. 5865 UCHWAŁA NR XIII/144/2019 RADY MIEJSKIEJ W ŁASKU z dnia 18 września 2019 r. w sprawie przyjęcia Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy i miasta Łask na lata 2019-2022 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506, 1309, 1571) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad za- bytkami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2067, 2245, z 2019 r. poz. 730, 1696), po uzyskaniu opinii Łódzkiego Woje- wódzkiego Konserwatora Zabytków, uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy i miasta Łask na lata 2019-2022 w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Łasku. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Wojewódz- twa Łódzkiego. Przewodniczący Rady Miejskiej w Łasku Robert Bartosik Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 2 – Poz. 5865 Załącznik do uchwały Nr XIII/144/2019 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 18 września 2019 r. Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy i miasta Łask na lata 2019-2022 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY I MIASTA ŁASK NA LATA 2019-2022 Łask 2018 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 3 – Poz. 5865 Spis treści 1. Wstęp 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie woje- wództwa i powiatu 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy (analiza dokumentów programowych gminy) 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 5.2.1. Warunki fizyczno-geograficzne 5.2.2. Zarys historii Gminy i Miasta Łask 5.2.3. Krajobraz kulturowy 5.2.4. Zabytki na terenie Gminy i Miasta Łask 5.2.4.1. Zabytki nieruchome 5.2.4.2. Zabytki ruchome 5.2.4.3. Zabytki archeologiczne 5.2.5. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych 5.2.6. Dziedzictwo niematerialne 5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony 5.3.1. Zabytki nieruchome w rejestrze zabytków 5.3.2. Zabytki nieruchome w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków 5.3.3. Zabytki nieruchome w Gminnej Ewidencji Zabytków 5.4. Obiekty proponowane do wpisania do Gminnej Ewidencji Zabytków 5.5. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla Gminy i Miasta Łask 6. Analiza szans i zagrożeń 7. Założenia programowe 7.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami 7.2. Kierunki działań i zadania programu opieki 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami 9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami 10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkam 11. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków Załączniki Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 4 – Poz. 5865 1. Wstęp Powszechnie uważa się, że bogactwo i różnorodność dziedzictwa kulturowego, tj. ogółu dorobku danej spo- łeczności lokalnej, czy szerzej rozumianej, w zakresie nauki, sztuki, architektury, oświaty, techniki, wytworzo- nego w procesie jego historycznego rozwoju i przekazywanego z pokolenia na pokolenie, może w istotny spo- sób przyczynić się do rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, a tym samym do poprawy jakości życia jej mieszkańców. Widomym znakiem łączności z przodkami są zabytki, które są nie tylko cennym źródłem infor- macji o życiu naszych przodków, kształtującym świadomość i tożsamość regionalną mieszkańców gminy, ale są także bardzo atrakcyjnym elementem, przy odpowiednim zaakcentowaniu, stanowiącym magnes przyciąga- jący turystów i nie tylko, pobudzając w ten sposób gospodarkę regionu. W działaniach samorządów lokalnych, podobnie jak w polityce państwa, istotne jest zapewnienie zrówno- ważonego rozwoju i ładu przestrzennego oraz powiązanie ochrony zabytków z ochroną środowiska naturalne- go, bowiem na krajobraz kulturowy danego regionu składają się zarówno elementy przyrodnicze, jak i wytwory i osiągnięcia cywilizacyjne ludzi. „Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy i Miasta Łask na lata 2019-2022” jest dokumentem o charakte- rze uzupełniającym w stosunku do innych aktów planowania w Gminie Łask. Ten dokument zawiera ogólne założenia realizacji celów „Programu”, w tym określa cel główny: dążenie do poprawy stanu zasobów lokalne- go dziedzictwa kulturowego, a przez to zachowanie wspomnianego krajobrazu kulturowego dla przyszłych pokoleń. „Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy i Miasta Łask na lata 2019-2022” jest adresowany przede wszystkim do mieszkańców Gminy Łask: są to właściciele i użytkownicy obszarów i obiektów zabytkowych oraz wszyscy inni mieszkańcy. Oni powinni bezpośrednio zaobserwować i odczuć efekty wynikające z wdro- żenia programu. Przedstawiany dokument ma pomóc w aktywnym zarządzaniu zasobami, stanowiącymi dziedzictwo kultu- rowe Gminy i Miasta Łask. Wskazane w „Programie” działania są skierowane na poprawę stanu zabytków, ich rewaloryzację oraz zwiększenie dostępności do nich mieszkańców gminy i turystów. „Program” poprzez dzia- łania edukacyjne może również pobudzić u mieszkańców gminy świadomość roli i znaczenia lokalnych związ- ków, „wspólnych korzeni”, czyli wspólnoty kulturowej, a to daje poczucie tożsamości, integracji i identyfikacji z „małą ojczyzną”. Podsumowując: opracowanie „Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy i Miasta Łask na lata 2019- 2022” ma na celu scharakteryzowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i określenie głównych kierunków działań i zadań skierowanych na ochronę i opiekę nad zabytkami. 2. Podstawa prawna opracowania programu opieki nad zabytkami Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r., poz. 2067) nakłada na organy władzy samorządowej, zarówno wojewódzkie, jak i powiatowe oraz gminne obowiązek sporządzania programów opieki nad zabytkami. Zgodnie z artykułem 87 ustawy, program opieki nad zabytka- mi musi być sporządzany na 4 lata. Cele programów: 1) włączenie problematyki ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju; 2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeolo- gicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad za- bytkami; 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe, związane z użytkowaniem i wykorzystywaniem tych zabytków; Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 5 – Poz. 5865 7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytka- mi. Organa samorządów terytorialnych mają ustawowy obowiązek wykonywania zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków. Zadania własne gmin w tym przedmiocie zostały określone w Ustawie z dnia 8 marca 1990 r. w art. 7 ust. 1 pkt. 9 (Dz. U. z 2017 r., poz. 1875): „Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty nale- ży do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”. Wójt gminy/burmistrz co dwa lata sporządza sprawozdanie z realizacji programu i przedstawia je radzie gminy. Następujące po sobie kolejne programy opieki nad zabytkami powinny uwzględniać nowe, zmieniające się uwarunkowania prawne i administracyjne, stosunki i warunki społeczne, gospodarcze i kulturowe, nowe kryteria oceny i aktualny stan zachowania zasobu oraz prowadzone okresowo oceny efektów wdrażania obo- wiązującego programu. 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce W Rzeczpospolitej Polskiej ochrona zabytków jest konstytucyjnym obowiązkiem państwa i każdego obywa- tela. Określa to art. 5 Konstytucji RP: „Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swoje- go terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dzie- dzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”. Na- tomiast art. 6 stanowi: „Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju”. Wreszcie w art. 86 czytamy: „(…) każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie”. Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r., poz. 2067). W ustawie określono przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków, a także opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowla- nych przy zabytkach, a ponadto organizację organów ochrony zabytków. Definicja zabytku wg Ustawy to nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich