Kinderarmoede en het lokale niveau De gemeenten in kaart – Hefbomen voor het beleid Kinderarmoede en het lokale niveau De gemeenten in kaart – Hefbomen voor het beleid COLOFON TITEL Kinderarmoede en het lokale niveau De gemeenten in kaart – Hefbomen voor het beleid. Cette publication est également disponible en français sous le titre: Pauvreté des enfants au niveau local : Cartographie communale et leviers politiques Een uitgave van de Koning Boudewijnstichting Brederodestraat 21 - 1000 Brussel AUTEURS Willy Lahaye, Isabelle Pannecoucke en Florian Sansen – CERIS, Université de Mons COÖRDINATIE VOOR DE Françoise Pissart, directeur KONING BOUDEWIJN- Saïda Sakali, senior projectcoördinator STICHTING Ann Vasseur, programme management GRAFISCH CONCEPT Salutpublic VORMGEVING Trinôme PRINT ON DEMAND Manufast-ABP vzw, een bedrijf voor aangepaste arbeid Deze uitgave kan gratis worden gedownload van onze website www.kbs-frb.be Een afdruk van deze elektronische uitgave kan (gratis) besteld worden via www.kbs-frb.be Wettelijk depot D/2893/2019/17 Bestelnummer 3676 oktober 2019 Met de steun van de Nationale Loterij Kinderarmoede en het lokale niveau 4 De gemeenten in kaart – Hefbomen voor het beleid Koning Boudewijnstichting INHOUDSTAFEL Voorwoord ................................................................................................................................................................7 Samenvatting ..........................................................................................................................................................9 Synthèse ...................................................................................................................................................................13 Inleiding ..................................................................................................................................................................17 1. Kinderarmoede: implicaties ........................................................................................................................17 2. Kinderarmoede: oorzaken ...........................................................................................................................19 3. Samenwerking tussen bevoegdheidsdomeinen, op verschillende beleidsniveaus ...................21 Deel 1: Kinderarmoede in kaart .................................................................................................................23 1. Algemene cijfers ..............................................................................................................................................23 2. Kinderarmoede: relevante indicatoren ...................................................................................................24 Directe indicatoren .........................................................................................................................................24 Indirecte indicatoren .....................................................................................................................................25 3. Differentiatie op gewest- en gemeentelijk niveau ................................................................................25 4. Referentie-indicatoren ..................................................................................................................................28 4.1. De Kansarmoede Index in Vlaanderen ............................................................................................29 4.2. Het aantal minderjarigen dat leeft in een gezin zonder arbeidsinkomen ...........................29 4.3. Gemiddelde inkomsten (volgens aangifte) .....................................................................................30 4.4. Gezinstypes in België – focus op de eenoudergezinnen ..............................................................30 4.5. Het aandeel gezinnen dat leeft in een sociale woning .................................................................31 4.6. Ontvangers van een leefloon (of equivalent) die gezinshoofd zijn ..........................................32 5. Resultaten: een veelzijdige blik op kinderarmoede .............................................................................33 5.1. Indicator risico op deprivatie bij kinderen – De Kansarmoede Index ...................................33 Beschrijvende statistiek (per gewest) en kaart .............................................................................34 Positie van de gemeenten met betrekking tot het percentage deprivatie bij kinderen ...35 Synthese ....................................................................................................................................................35 5.2. Indicator: aantal minderjarigen in een gezin zonder arbeidsinkomen ...............................36 Beschrijvende statistiek (per gewest) en kaart .............................................................................36 Positie van de gemeenten met betrekking tot het aantal minderjarigen dat leeft in een gezin zonder arbeidsinkomen .............................................................................38 • Vlaanderen ............................................................................................................................................38 • Wallonië ..................................................................................................................................................39 • Brussels Hoofdstedelijk Gewest ......................................................................................................40 Synthese ....................................................................................................................................................40 5.3. Indicator: gemiddeld inkomen per inwoner .................................................................................41 Beschrijvende statistiek (per gewest) en kaart .............................................................................41 Positie van de gemeenten met betrekking tot het gemiddeld inkomen per inwoner .....43 • Vlaanderen ............................................................................................................................................43 • Wallonië ................................................................................................................................................. 44 • Brussels Hoofdstedelijk Gewest ......................................................................................................45 Synthese ....................................................................................................................................................45 Kinderarmoede en het lokale niveau De gemeenten in kaart – Hefbomen voor het beleid 5 5.4. Indicator: percentage eenoudergezinnen .......................................................................................45 Beschrijvende statistiek (per gewest) en kaart .............................................................................46 Positie van de gemeenten met betrekking tot het percentage eenoudergezinnen ...........48 • Vlaanderen ............................................................................................................................................48 • Wallonië ..................................................................................................................................................49 • Brussels Hoofdstedelijk Gewest ......................................................................................................49 Synthese ....................................................................................................................................................50 5.5. Indicator: percentage gezinnen dat leeft in een sociale woning .............................................50 Beschrijvende statistiek (per gewest) en kaart .............................................................................50 Positie van de gemeenten met betrekking tot het percentage gezinnen dat leeft in een sociale woning ...........................................................................................................53 • Vlaanderen ............................................................................................................................................53 • Wallonië ..................................................................................................................................................54 • Brussels Hoofdstedelijk Gewest ......................................................................................................55 Synthese ....................................................................................................................................................55 5.6. Indicator: percentage ontvangers van een leefloon (of equivalent) die gezinshoofd zijn ....55 Beschrijvende statistiek (per gewest) en kaart .............................................................................56 Positie van de gemeenten met betrekking tot het percentage ontvangers van een leefloon (of equivalent) die gezinshoofd zijn, in verhouding tot het totale aantal gezinnen met een of meer kinderen ................................................................................................58 • Vlaanderen ............................................................................................................................................58 • Wallonië ..................................................................................................................................................59