CENTRALNA BIBLIOTEKA WOJSKOWA IM. MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO KAMPANIA WRZEŚNIOWA 1939 BIBLIOGRAFIA TOM III WARSZAWA 2009 SPIS TREŚCI WSTĘP . ..................................... 5 WYKAZ SKRÓTÓW . 8 DZIAŁ OGÓLNY . 17 Prace ogólne . 17 Encyklopedie. Słowniki. Kompendia . 23 Konferencje naukowe . 24 Historiografia. Bibliografie . 26 Archiwalia . 30 GENEZA II WOJNY ŚWIATOWEJ . 32 Zagadnienia ogólne . 32 Europa przed wybuchem wojny . 33 Polska przed wybuchem wojny . 34 Przygotowania wojenne III Rzeszy . 39 Przygotowania wojenne ZSRR . 45 Przygotowania wojenne sojuszników Polski . 49 Przygotowania wojenne innych państw . 49 Prowokacje. Dywersja . 50 PRZYGOTOWANIA WOJENNE POLSKI . 52 Zagadnienia ogólne . 52 Przemysł zbrojeniowy . 55 Siły zbrojne . 58 Zagadnienia ogólne . 58 Sztuka wojenna . 59 Wojska lądowe . 60 Wojska lotnicze . 68 Marynarka wojenna . 70 SPIS TREŚCI Inne formacje . .......................... 70 Wywiad i kontrwywiad . 71 Dywersja pozafrontowa . 75 Mobilizacja . 75 AGRESJA III RZESZY I ZSRR . 77 Zagadnienia ogólne . 77 Działania Wehrmachtu i jednostek specjalnych III Rzeszy . 78 Działania Armii Czerwonej i jednostek specjalnych ZSRR . 80 Dywersje i prowokacje . 81 Zbrodnie wojenne . 82 OBRONA POLSKA . 84 Zagadnienia ogólne . 84 Działalność Naczelnego Dowództwa WP . 90 Działania wojsk lądowych . 91 Zagadnienia ogólne . 91 Bitwy graniczne . 102 Bitwa nad Bzurą . 103 Obrona Warszawy i Modlina . 105 Obrona Lwowa . 107 Obrona przed agresją ZSRR . 107 Lądowa Obrona Wybrzeża . 109 Działania wojsk lotniczych . 112 Działania marynarki wojennej . 115 Udział ludności cywilnej . 116 Postawa sojuszników Polski . 118 JEŃCY WOJENNI. INTERNOWANI . 119 Zagadnienia ogólne . 119 Żołnierze polscy w niewoli niemieckiej . 119 Żołnierze polscy w niewoli radzieckiej. Zbrodnia Katyńska . 120 Internowani . 138 POCZĄTKI OKUPACJI . 141 Zagadnienia ogólne . 141 Okupacja niemiecka . 142 Okupacja radziecka . 151 Inne okupacje . 156 POLACY WOBEC KLĘSKI I OKUPACJI . 157 Zagadnienia ogólne . 157 SPIS TREŚCI Na obczyźnie ..............................157 Początki państwa podziemnego . 161 Partyzantka powrześniowa . 168 TRADYCJE WALK W 1939 R. 169 Zagadnienia ogólne . 169 Muzea. Wystawy. Kolekcjonerstwo militariów . 184 Ordery, odznaczenia. Medale wojskowe. Sztandary wojskowej 189 Pomniki i tablice pamiątkowe . 191 Cmentarze wojenne . 194 Literatura piękna i sztuka . 195 Film. Fotografie. Albumy . 197 Działalność kombatancka . 203 BIOGRAFIE . 205 INDEKS AUTORSKI . 302 INDEKS PRZEDMIOTOWY . 327 æ Wstęp Problematyka Kampanii Wrześniowej 1939 r. cieszy się do dziś nie- słabnącym zainteresowaniem badaczy, popularyzatorów oraz czytelni- ków, wywodzących się z kręgów wojskowych, miłośników tradycji oręża i weteranów. Liczne publikacje na temat kampanii wrześniowej 1939 r. znalazły najpełniejsze odzwierciedlenie w dwóch tomach bibliografii Centralnej Biblioteki Wojskowej, obejmujących dorobek z lat 1989-2002. Niniejsza edycja bibliograficzna obejmuje piśmiennictwo na temat kampanii wrześniowej z lat 2002-2009. Zostały odnotowane publikacje krajowe i zagraniczne, wydane na ziemiach polskich oraz polonika na ob- czyźnie, w formie druków zwartych, ciągłych, specjalnych i publicystyki. Analogicznie jak w dwóch poprzednich tomach, w dziale pierwszym zarejestrowano syntezy, monografie i opracowania całościowe, edycje źró- deł, encyklopedie, słowniki, bibliografie, a także prace omawiające histo- riografię, stan badań i archiwalia. W dziale drugim ujęto materiały przedstawiające genezę II wojny światowej. Znalazły się tu prace traktujące o stosunkach politycznych i sytuacji międzynarodowej w Europie i Polsce lat trzydziestych, odno- towano także materiały na temat przygotowań wojennych III Rzeszy, ZSRR i innych państw. Dział trzeci zawiera materiały omawiające przygotowania obronne Polski, organizację, uzbrojenie, sztukę wojenną Wojska Polskiego, dzia- łalność wywiadu i formacji dywersji pozafrontowej oraz mobilizację Woj- ska Polskiego. WSTĘP W kolejnym, zarejestrowano materiały omawiające działania Wehr- machtu i jednostek specjalnych III Rzeszy oraz Armii Czerwonej i jed- nostek specjalnych ZSRR we wrześniu 1939 r. Znalazły tu także miejsce materiały mówiące o dywersji i prowokacjach obu agresorów. Dział ten rejestruje również materiały dotyczące przestępstw wojennych. Dział piąty obejmuje materiały na temat działań wojsk lądowych, lotniczych, marynarki wojennej. Są więc tu prace o bitwach granicznych, bitwie nad Bzurą, o obronie Warszawy i Modlina, walkach o Lwów i na Kresach wschodnich Rzeczypospolitej. W dziale tym uwzględniono też piśmiennictwo dotyczące obrony narodowej, w tym ludności cywilnej w wojnie 1939 r. Dział szósty zawiera materiał na temat żołnierzy polskich w niewoli niemieckiej i sowieckiej, zbrodni katyńskiej oraz internowanych. Ponadto ujęto w nim najważniejsze publikacje o okupacji niemieckiej i sowiec- kiej, eksterminacji, terrorze i życiu codziennym w niewoli. Siódmy dział obejmuje wydawnictwa poświęcone postawom Polaków wobec klęski, ini- cjatywom niepodległościowym na Obczyźnie i w okupowanym kraju oraz początkom państwa podziemnego. Przedostatni dział poświęcono tradycjom walk wrześniowych. Zare- jestrowano tu opisy wystaw, zbiorów muzealnych, pomników, tablic pa- miątkowych, nekropolii wojennych, sztandarów i orderów. Dokonano też wyboru literatury pięknej i albumów wrześniowych. W ostatnim dziale zamieszczono wybór biografii dowódców i żołnierzy walczących we wrze- śniu 1939r. W bibliografii zawarto ponad 3100 opisów bibliograficznych. Zrąb główny bibliografii uzupełnia indeks alfabetyczny autorów, re- daktorów, recenzentów, indeks przedmiotowy oraz wykaz wykorzysta- nych czasopism. Bibliografia jest rezultatem pracy badawczej, licznych kwerend i poszukiwań zespołu redakcyjnego Centralnej Biblioteki Woj- skowej. Przy tym wykorzystano katalogi i zbiory bibliotek ogólnych i wojskowych, m.in. Biblioteki Narodowej, Centralnej Biblioteki Wojsko- wej, Biblioteki Głównej Akademii Obrony Narodowej. Uwzględniono również publikacje zawarte w bibliografiach ogólnych, WSTĘP jak i specjalnych, m.in. w Przewodniku Bibliograficznym, Bibliografii Za- wartości Czasopism, Polskiej Bibliografii Wojskowej. Opisy bibliograficzne w obrębie poszczególnych działów uszeregowa- no alfabetycznie. W tomie drugim opisy ujęto według personaliów opi- sywanych postaci. Do opisu druków zwartych oraz samoistnych tekstów w dziełach zbiorowych zastosowano normę PN-82/N-01152-01. W opi- sie artykułów z czasopism i wydawnictw ciągłych wykorzystano normę PN-N-01152-02. Niniejszą bibliografię adresujemy nie tylko do specjalistów, ale rów- nież do szerokiego kręgu miłośników historii, zainteresowanych dorobkiem piśmiennictwa na temat kampanii wrześniowej 1939 r. WYKAZ SKRÓTÓW ABM — Anti-Ballistic Missile Treaty BCh — Bataliony Chłopskie (Układ o ograniczeniu obrony prze- bibliogr. — bibliografia ciwrakietowej) biogr. — biografia Abstr. — abstract (streszczenie) biul. — biuletyn ACE — Allied Command Europe (Do- BK — brygada kawalerii wództwo Sojuszniczych Sił Zbrojnych BL — bezpieczeństwo lotów NATO w Europie) BMR — broń masowego rażenia adm. — admirał BnO — biegi na orientację AK — Armia Krajowa bomb. — bombardier AL — Armia Ludowa bosm. — bosman amb. — ambasador bosmat — bosmanmat AMW — Agencja Mienia Wojskowego bp — biskup AMW — Akademia Marynarki Wojen- BPanc — brygada pancerna nej bppanc — bateria przeciwpancerna ang. — angielski bpzmot — batalion piechoty zmotoryzo- AON — Akademia Obrony Narodowej wanej AP — Armia Polska bryg. — brygadier APW — Armia Polska na Wschodzie art. — artykuł br. — bieżący rok aut. — autor BSap — brygada saperów AWK — Armia Wyzwolenia Kosowa BŚT — bojowe środki trujące BWP — bojowy wóz piechoty BWR — bojowy wóz rozpoznawczy B — brygada b — batalion, bateria b. — były CAW — Centralne Archiwum Wojsko- b.m. — bez miejsca we im. mjr. Bolesława Waligóry b.m.r. — bez miejsca i roku CBW — Centralna Biblioteka Wojskowa b.r. — bez roku im. Marszałka Józefa Piłsudskiego b.w. — bez wydawcy cc — cichociemny BA — brygada artylerii cd. — ciąg dalszy BAL — bezpilotowe aparaty latające CDO WP — Centrum Doskonalenia Ofi- baon — batalion cerów Wojska Polskiego BBN — Biuro Bezpieczeństwa Narodo- CEI — Central European Iniciative (Ini- wego cjatywa Środkowoeuropejska) WYKAZ SKRÓTÓW CFE — Conventional Forces in Europe dappanc — dywizjon artylerii przeciw- (Traktat o Konwencjonalnych Siłach pancernej Zbrojnych w Europie) dar — dywizjon artylerii rakietowej chor. — chorąży dca — dowódca chor. mar. — chorąży marynarki DKF — dyskusyjny klub filmowy chor. szt. — chorąży sztabowy DL — dywizja lotnicza ChRL — Chińska Republika Ludowa dn. — dnia CIA — Central Inteligence Agency (Cen- doc. — docent tralna Agencja Wywiadowcza) dod. — dodatek CISM — Conseil International du Sport DOK — Dowództwo Okręgu Korpusu Militaire (Międzynarodowa Rada Spor- dok. — dokończenie tu Wojskowego) dot. — dotyczy cm — centymetry DOL — drogowy odcinek lotniskowy COSK OC — Centralny Ośrodek Szko- DOW — dowództwo okręgu wojskowego lenia Kadr Obrony Cywilnej DP — dywizja piechoty COSSSCz-S — Centralny Ośrodek Szko- DPanc — dywizja pancerna lenia Specjalistów Służby Czołgowo-Sa- DPC — Defence Planning Committee mochodowej (Komitet Planowania Obrony) COSSTWL — Centralny Ośrodek Szko- dr — doktor lenia Specjalistów Technicznych Wojsk druk. — drukarnia Lotniczych ds. — do spraw COSSUiE — Centralny Ośrodek Szkole- DWP — Dom Wojska Polskiego nia Służby Uzbrojenia i Elektroniki DSW — Departament Społeczno-Wycho- COSWŁ — Centralny Ośrodek Szkole- wawczy nia Wojsk Łączności DWL — Dowództwo Wojsk Lądowych CRM — Crew Resource