nr 5-2014 KRONIKA POWIATU POznańskieGO Poznań 2014 Redaguje Komitet w składzie: Lena Bednarska, Grażyna Głowacka, Witold Gostyński, Andrzej Wróblewicz, Maria Lipska, Włodzimierz Łęcki (redaktor naczelny), Andrzej Mizgajski, Mirosław Wieloch Adres Redakcji: Starostwo Powiatowe w Poznaniu ul. Jackowskiego 18 60-509 Poznań Współpraca: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu ul. Prusa 3, 60-819 Poznań tel. (61) 8 664 08 75 fax 61 66 27 366 e-mail: [email protected] Projekt okładki: Dorota Bojkowska Skład, łamanie: Bojkowska STUDIO Redaktor: Anita Kowalewska-Łopatka Korekta: Anita Kowalewska-Łopatka Fotografie: W. Buczyński, K. Budziński, Muzeum Narodowe w Poznaniu, PTPN Poznań, Z. Szmidt, R. Świątkowski, J. Świgoń, UMiG Buk, UG Komorniki, UG Tarnowo Podgórne, J. Żaczek. „Kronika Powiatu Poznańskiego” w 2014 r. została wydana ze środków finansowych Powiatu Poznańskiego. © Starostwo Powiatowe w Poznaniu ISSN 2082-3509 Druk, oprawa: Zakład Poligraficzny Moś i Łuczak sp.j. ul. Piwna 1 61-065 Poznań SPiS treści Samorządność po poznańsku Rozmowa z Janem Grabkowskim – starostą poznańskim, 5 Tomasz Skupio, Powiat Poznański Open 14 artykuły Roma Czysz, Struktura organizacyjna Starostwa Powiatowego w Poznaniu 15 Władze samorządowe powiatu poznańskiego kadencji 2011-2014 27 Paweł Anders, Charakterystyki gmin w powiecie poznańskim 41 Witold Gostyński, Wykorzystanie funduszy europejskich w inwestycjach na terenie powiatu poznańskiego 51 Z kart hISTORII Wojciech Owsianowski, Krzysztof Arciszewski – admirał z Rogalina 63 Jerzy Świgoń, Cieszkowscy i ich zasługi dla Wielkopolski 73 Bogdan Kucharski, Sanktuarium błogosławionego Edmunda Bojanowskiego w Luboniu-Żabikowe 83 Szymon Czajkowski, Dzieje wsi Biedrusko 89 Krzysztof Łączkowski, Poligon wojskowy w Biedrusku 97 OBIekty krajoznawcze ewa J. i Włodzimierz Buczyńscy, Uzarzewo wieś na Szlaku Piastowskim 113 vARIA Aneta Szczepaniak-Głębocka, Kronika wydarzeń w powiecie poznańskim 119 Witold Gostyński, Przegląd nowości wydawniczych o powiecie poznańskim 153 Samorządność Po PoznańSku rozmowa z Janem GrabkowSkim StaroStą PoznańSkim nie się. Bez pogłębiania wiedzy na temat funkcjonowania samorzą- du, zwłaszcza zaś przy nieustannie zmieniających się przepisach regu- lujących jego pracę, nie ma czego szukać w administracji. Mówię to z pełną odpowiedzialnością, opar- tą na własnym doświadczeniu. W strukturach powiatowych jestem bowiem od samego początku, czy- li od czasu wprowadzenia w życie ustawy o samorządzie powiato- wym z 1998 roku. Najpierw, od 1999 roku, jako wicestarosta utwo- rzonego wówczas powiatu poznań- skiego, a następnie – od 2002 roku – już jako jego starosta. Przywrócenie powiatów to była słuszna decyzja? – Jak najbardziej. Zaczęło się Jan Grabkowski w 1990 roku, gdy wraz ze zmia- starosta POZNAńSKI ną ustroju państwa Sejm przyjął ustawę o samorządzie terytorial- Jedna kadencja na stanowisku wi- nym. Władze samorządowe prze- cestarosty i aż trzy na stanowisku jęły wówczas odpowiedzialność za starosty. Może Pan o sobie powie- rozwój gmin. Z perspektywy czasu dzieć, że tematyka funkcjonowa- trzeba powiedzieć, że była to jedna nia samorządu lokalnego nie ma z najważniejszych reform ustrojo- już dla Pana żadnych tajemnic? wych w Polsce. Społeczności lokal- – Takie stwierdzenie byłoby nad- ne uzyskały wtedy nie tylko prawo użyciem. Bo praca samorządowca wyboru swych władz, ale też dużą to przecież także nieustanne ucze- część majątku państwowego. Dano 5 Kronika powiatu poznańskiego nr 5-2014 im prawo do własnych finansów ale ich powstanie w 1999 roku to i do własnej administracji. A co za jednak powrót do tradycyjnych, tym idzie – do takiego kierowania istniejących od wieków wspólnot, lokalnym rozwojem, by było ono z jednoczesnym przekazaniem im jak najlepsze dla społeczności za- tych wszystkich zadań lokalnych, mieszkującej dane terytorium. których nie przejęły dotychczas Naturalną kontynuacją tamtych gminy. Niewiele osób zdaje sobie decyzji była reforma samorządo- sprawę, że historia urządu starosty wa z 1998 roku i reaktywowanie sięga wieku XII, a podział terytorial- samorządu powiatowego i wo- ny Polski, w którym wprowadzono jewódzkiego. Jej wprowadzenie powiaty – drugiej połowy wieku 1 stycznia 1999 roku zwieńczyło XIV. Podział kraju na powiaty ilu- proces organizowania samorzą- struje istnienie rzeczywistych więzi du terytorialnego po politycznych lokalnych, które wszyscy doskonale zmianach roku 1989. Od tamtego znamy. Szczególnie widoczne jest czasu minęło 15 lat – tyle działają to w małych miejscowościach i na powiaty. A swój jubileusz obchodzą wsiach, które zawsze w sposób na- w niezwykłym, pełnym symbolicz- turalny ciążyły ku większym ośrod- nych rocznic czasie. W tym roku kom, będącym dla nich centrami świętujemy bowiem 25-lecie wy- życia społecznego, kulturalnego borów z 1989 roku, które zmieni- i gospodarczego. ły bieg naszej historii. Rok 2014 to Bez przesady można więc powie- także 15 rocznica wstąpienia Polski dzieć, że powiaty nie były i nie są do NATO oraz 10 rocznica akcesji sztucznymi tworami, lecz organi- do Unii Europejskiej. Odrodzenie zmami, które – dzięki działaniom samorządu powiatowego w Polsce samorządowców – kształtują dziś wpisuje się w te wszystkie ważne rozwój małych ojczyzn... rocznice, gdyż każde z tych histo- ...przejąwszy wiele obowiązków rycznych wydarzeń, w znaczący będących niegdyś w gestii władzy sposób, odcisnęło się także na dzia- państwowej. łalności samorządowej. – Właśnie. Samorządy powiatowe Czy w tak zmienionych w minio- mają wiele kompetencji w zakresie nym 25-leciu realiach politycz- edukacji, ochrony zdrowia, pomocy nych, gospodarczych i społecz- społecznej, polityki prorodzinnej, nych nie powinniśmy raczej mówić wspierania osób niepełnospraw- o narodzinach nowych powiatów nych, transportu zbiorowego i dróg niż o odrodzeniu samorządu po- publicznych, kultury oraz ochrony wiatowego w Polsce? zabytków, kultury fizycznej i tury- – Oczywiście, w nowych warun- styki, szeroko rozumianych działań kach powiaty funkcjonują inaczej, związanych z inwestycjami, gospo- 6 Samorządność po poznańSku darką nieruchomościami i kształ- do zamieszkania i wypoczynku, towaniem ładu przestrzennego, jak i doskonałym do inwestowa- rolnictwa, gospodarki wodnej, nia i prowadzenia działalności go- ochrony środowiska, a także za- spodarczej. Na jego atrakcyjność pewniania bezpieczeństwa miesz- znaczny wpływ ma jego położenie. kańcom oraz – co szczególnie waż- Pamiętajmy, że powiat poznański, ne w czasie kryzysu gospodarczego w skład którego wchodzi 17 gmin, – przeciwdziałania bezrobociu oraz pierścieniem otacza Poznań, dzięki aktywizacji lokalnego rynku pracy. czemu z każdego jego miejsca jest Tak więc tych zadań jest naprawdę blisko do stolicy regionu. Spokój dużo. i piękno tych terenów powodują, że Udaje się je realizować? Na wszyst- coraz więcej osób chce osiedlać się ko potrzeba sporo środków finan- właśnie tu – poza granicami Pozna- sowych... nia, ale w pobliżu miasta. Dlatego – Powiaty byłyby w lepszej kondy- powiat poznański jest dziś jednym cji, gdyby znieść niektóre obowią- z najbardziej zaludnionych powia- zujące dziś ograniczenia budżeto- tów w Polsce. Zamieszkuje go obec- we. I nie chodzi tu tylko o powiat nie ponad 350 tysięcy osób, ale poznański, ale generalnie o powia- prognozy Głównego Urzędu Staty- ty w całej Polsce. Jako wiceprezes stycznego mówią, że do 2035 roku zarządu Związku Powiatów Pol- liczba ta może zwiększyć się nawet skich wiem jaka jest sytuacja tak- o kolejne 100 tysięcy. Daje to nam że w innych regionach. Samorządy czwarte miejsce w kraju wśród lo- są dziś największym inwestorem kalizacji najchętniej wybieranych w kraju. Jeżeli dalej będą obowią- do zamieszkania. zywać obecne ograniczenia prawne, Jak pogodzić piękne, zielone i ci- nie uzyskają one zdolności kredyto- che tereny, z miejscami do inwesto- wej, która pozwala na zabezpiecze- wania i prowadzenia działalności nie wkładu własnego wymaganego gospodarczej? przy inwestycjach finansowanych – To także zadanie dla samorządu, przez Unię Europejską. W rezulta- by dbał o zrównoważony rozwój. cie wiele inwestycji, które mogłyby Nowe inwestycje to przecież nowe zostać zrealizowane, przepadnie, miejsca pracy, a doskonale wszyscy ponieważ nie bedziemy mieli wkła- wiemy jak bardzo są one potrzeb- du własnego do dofinansowania. ne. W powiecie poznańskim działa Jak na tle pozostałych powiatów około 52. tysięcy przedsiębiorstw wypada powiat poznański? – od małych po największe, pol- – Powiat poznański jest prężnie roz- skie i zagraniczne. Znajdujemy się wijającym się regionem, będącym na pierwszym miejscu w kraju pod zarówno miejscem przyjaznym względem największej liczby odda- 7 Kronika powiatu poznańskiego nr 5-2014 nych do użytku obiektów produk- go współpracujemy w tym zakresie cyjnych, usługowych – w tym hal z gminami, województwem wielko- magazynowych – czy też związa- polskim i Ministerstwo Infrastruk- nych z drobną przedsiębiorczością. tury i Rozwoju. Wspólnie możemy W Swarzędzu i Stęszewie znajdują zrobić więcej. Na poprawę infra- się podstrefy Kostrzyńsko-Słubic- struktury drogowej przeznaczamy kiej Specjalnej Strefy Ekonomicz- również środki unijne, jak i te po- nej. chodzące z Narodowego Programu Czym władze powiatu przyciągają Przebudowy Dróg Lokalnych. Po firmy? prostu, musimy się mocno starać, – Inwestorzy, którzy są kluczowi by jak najlepiej wykorzystać wszel- dla rozwoju powiatu, mogą liczyć kie możliwości. na zwolnienia z podatku i inne ulgi. To bardzo ważne, bo gdy w mediach Specjalne wsparcie mogą otrzymać mówi się o budowie