Tilburg University Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit Abraham, Manja; van Dijk, Bram; Hofstra, Daniel; Spapens, Antonius Publication date: 2021 Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Link to publication in Tilburg University Research Portal Citation for published version (APA): Abraham, M., van Dijk, B., Hofstra, D., & Spapens, A. (2021). Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit: Een terugblik op 25 jaar beleid en uitvoering. DSP-Groep & Tilburg University. General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Download date: 24. sep. 2021 Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit Een terugblik op 25 jaar beleid en uitvoering DSP-groep: Manja Abraham, Bram van Dijk, Daniel Hofstra Tilburg University: Toine Spapens Contactgegevens Juni 2021 DSP-groep: Manja Abraham [email protected] Bram van Dijk [email protected] Daniel Hofstra [email protected] Tilburg University: Toine Spapens [email protected] Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie en Veiligheid. ©2021, WODC.Alle rechten voorbehouden. DSP-groep RAPPORT ─ Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit 2 Inhoud Voorwoord 5 Verklaring van afkortingen 6 Samenvatting 8 1 Inleiding 23 1.1 Aanleiding 23 1.2 Probleemstelling en onderzoeksvragen 24 1.3 Definities en afbakening onderzoek 25 1.4 Onderzoeksverantwoording 27 1.5 Leeswijzer 29 2 Het beleid en de beleidskeuzes 31 2.1 Inleiding 31 2.2 Het beleid van de kabinetten Kok 37 2.3 Het beleid van de kabinetten Balkenende 47 2.4 Het beleid van de kabinetten Rutte 58 2.5 Reflectie op de bevindingen 89 3 De aanpak van wietteelt 93 3.1 Inleiding 93 3.2 Achtergrond: de ontwikkelingen van de problematiek 93 3.3 De uitvoering van het beleid 94 3.4 De resultaten en effecten 103 3.5 Reflectie op de bevindingen 113 4 De aanpak van cocaïnesmokkel 115 4.1 Inleiding 115 4.2 Achtergrond: de ontwikkelingen van de problematiek 116 4.3 De uitvoering van het beleid 117 4.4 De resultaten en effecten 127 4.5 Reflectie op de bevindingen 133 DSP-groep RAPPORT ─ Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit 3 5 De aanpak van synthetische drugs 135 5.1 Inleiding 135 5.2 De uitvoering van het beleid 135 5.3 De resultaten en effecten 147 5.4 Reflectie op de bevindingen 152 6 Indicatoren 156 6.1 Inleiding 156 6.2 Bronnen 156 6.3 Reflectie op bronnen en indicatoren 161 6.4 Toekomst 164 7 Conclusies 169 7.1 Beantwoording van onderzoeksvraag over beleid en beleidskeuzes 169 7.2 Beantwoording van onderzoeksvragen over uitvoering beleid en resultaten 175 7.3 Beantwoording van onderzoeksvragen over indicatoren voor effectmeting 179 Bijlagen Bijlage 1 Leden begeleidingscommissie 182 Bijlage 2 Onderzoeksvragen 183 Bijlage 3 Referenties 184 Bijlage 4 Overzicht ingezette middelen en organisaties op basis van beleidsstukken 192 Bijlage 5 Referenties evaluatiestudies ten behoeve van indicatoren 196 DSP-groep RAPPORT ─ Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit 4 Voorwoord Voor u ligt het rapport Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit, Een terugblik op 25 jaar beleid en uitvoering. Georganiseerde drugscriminaliteit drukt een grote stempel op de Nederlandse samenleving. De bestrijding ervan is dan ook met recht een geprioriteerd onderdeel van de bredere aanpak van ondermijning. Om beter inzicht te krijgen in hoe de aanpak van de georganiseerde drugscriminaliteit gestalte heeft gekregen, en aanknopingspunten te vinden voor versterking van deze aanpak heden ten dage, deden wij onderzoek naar de aanpak in de periode vanaf 1995 tot en met 2020. De studie had niet tot stand kunnen komen zonder de hulp van velen. Graag spreken wij onderzoekers onze dank uit aan alle respondenten die aan het onderzoek hebben meegewerkt: (voormalige) professionals en wetenschappers. Hun openhartige informatie en kritische reflecties tijdens interviews en de focussessie, gaven dit onderzoek de nodige informatie, focus en samenhang. Ook danken wij de voorzitter en de leden van de begeleidingscommissie voor hun constructieve commentaar en de levendige discussies. Dit vormde een zeer waardevolle bijdrage aan het onderzoeksrapport. Het onderzoeksteam, DSP-groep Tilburg University Manja Abraham Toine Spapens Bram van Dijk Daniel Hofstra DSP-groep RAPPORT ─ Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit 5 Verklaring van afkortingen ABRIO Aanpak Bedrijfsvoering Recherche, Informatiehuishouding en Opleidingen APAAN Alfa-fenylacetoacetonitril (stofnaam) ATO Aanjaagteam Ondermijning BKB Bestuurlijk Ketenberaad BMK BenzylMethylKeton (stofnaam) BOOM Bureau Ontnemingswetgeving Openbaar Ministerie CBA’s Criminaliteitsbeeldanalyses CIROC Centre for Information and Research on Organised Crime COCOP Coördinatie Commissie Precursoren CoPa Colombia Paramaribo CRI Centrale Recherche Informatiedienst Csv Criminele samenwerkingsverbanden CTH Combiteam Havens DIK Districtelijk Informatie Knooppunt DLIO Dienst Landelijke Informatie Organisatie DRR Dienst Regionale Recherche DTS Drugsteam Schiphol ECD Economische Controledienst ELDB Eerstelijns Drugsbestrijding EMCDDA European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction EOEC Euregionaal Ontwikkel- en Expertisecentrum EURIEC Euregionaal Ontwikkel- en Expertisecentrum Finec rechercheur Financieel-economische rechercheur FIOD Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst FIU Financial Intelligence Unit HARC Hit and Run Container Team HON Handhaven op Niveau IAB Integraal Afpakteam Brabant ICH Informatiecentrum Haven iCOV infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen ILT Inspectie Leefomgeving en Transport IPO Interprovinciaal Overleg IRT Interregionaal Recherche Team ISC Information Sharing Center KLPD Korps Landelijke Politiediensten KMar Koninklijke Marechaussee KTZ Kernteam Zuid-Nederland DSP-groep RAPPORT ─ Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit 6 LBB Landelijk Bureau Bibob LFO Landelijke Faciliteit ondersteuning Ontmantelen LIEC Landelijk Informatie- en Expertisecentrum LRT Landelijk Rechercheteam MDMA MethyleenDioxyMethAmfetamine (stofnaam) MIT Multidisciplinair Interventie Team NCTV Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid NDM Nationale Drug Monitor NFI Nederlands Forensisch Instituut NPS Nieuwe Psychoactieve Stoffen NR Nationale Recherche NVWA Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit NWA Nationale Wetenschapsagenda OCTA Organised Crime Threat Assessment OM Openbaar Ministerie OMG Outlaw Motorcycle Gang PEO Parlementaire Enquêtecommissie Opsporingsmethoden PGP Pretty good privacy (telefoon versleutelsysteem) PMK PiperonylMethylKeton (stofnaam) PVAGM Programma Versterking Aanpak Georganiseerde Misdaad RIEC Regionale Informatie- en Expertise Centrum RTD Recherche Team Drugsbestrijding SBO Strategisch Beraad Ondermijning SIO Snelle Interventie Onderzoeken TCI Team Criminele Inlichtingen THC TetraHydroCannabinol (stofnaam) UNODC United Nations Office on Drugs and Crime USD Unit Synthetische Drugs WGS Wet Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden Wet Bibob Wet Bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur WVMC WetVvoorkoming Misbruik Chemicaliën WODC Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum XTC Extacy,, gebruikt voor aanduiding MDMA ZHP Zeehavenpolitie DSP-groep RAPPORT ─ Aanpak georganiseerde drugscriminaliteit 7 Summary Tackling organized drug crime 25 years of policy and implementation in retrospect The Netherlands is an important production country for cannabis and synthetic drugs, and an important transit country for cocaine. Drug production and trade have profound consequences for society: drug use leads to health damage; criminal money flows become intertwined with the regular economy; an increasing number of people, as perpetrators or facilitators, are (in)directly involved in criminal activities due to financial gain or other mechanisms; bystanders may be confronted with murder and other violence as a result of conflicts between criminal groups and dumping waste from drug production harms the environment. Due to the central role of drug crime within Dutch organised crime, combating it has priority within the broader approach to undermining1. To gain a better insight into the approach to organized drug crime and to find starting points for strengthening this approach, the Research and Documentation Centre (WODC) of the Ministry of Justice and Security has commissioned an overview study into the drug crime policy from 1995 to 2020. DSP-groep conducted this research in collaboration with Prof Dr Toine Spapens of Tilburg University. The central question in the research was: “What can be said about the policy choices made and their execution and implementation concerning the criminal, financial and administrative approach to organized drug crime, the considerations of these choices, and the effectiveness of the approach in the period 1995- 2020?” To answer