ROCZNIK BIALSKOPODLASKI TOM XXIII Kolegium Redakcyjne „Rocznika Bialskopodlaskiego” informuje P.T. Autorów, iż pismo: zostało pozytywnie ocenione przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i znalazło się na liście B czasopism punktowanych z wynikiem 3 pkt.; przeszło proces ewaluacji ICI Journals Master List 2014, której wynikiem jest przyznanie wskaźnika ICV (Index Copernicus Value) w wysokości 33.51 pkt. ADRES REDAKCJI Miejska Biblioteka Publiczna w Białej Podlaskiej „Rocznik Bialskopodlaski” ul. Warszawska 12a, 21-500 Biała Podlaska tel. 83 341 60 11 e-mail: [email protected] MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA W BIAŁEJ PODLASKIEJ ROCZNIK BIALSKOPODLASKI TOM XXIII BIAŁA PODLASKA 2015 KOLEGIUM REDAKCYJNE Przewodniczący Jerzy Flisiński Wiceprzewodniczący Teresa Stasiuk-Karaś Członkowie Sławomir Bylina, Tomasz Demidowicz, Janusz Gmitruk, Szczepan Kalinowski, Albin Koprukowniak, Dorota Mączka, Krzysztof Piech, Dariusz Sikora, Wiesław Śladkowski, Paweł Tarkowski Sekretarz Zofia Jeleń Iwona Warda REDAKTOR TOMU Jerzy Flisiński RECENZENCI PRAC ZAMIESZCZONYCH W TOMIE prof. dr hab. Krystyna Chmiel, prof. dr hab. Zofia Chyra-Rolicz, dr. hab. Andrzej Gil, prof. dr hab. Piotr Matusak, prof. dr. hab. Antoni Mironowicz, dr. hab. prof. nadzw. Józef Piłatowicz, dr hab. prof. nadzw. Ryszard Polak, dr hab. Aleksandra Skrzypietz REDAKTOR JĘZYKOWY Jerzy Flisiński TŁUMACZENIA NA JĘZYKI OBCE Grzegorz Szupiluk (język angielski) Aleksandra Flisińska (język niemiecki) SKŁAD Iwona Warda Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa Copyright by Miejska Biblioteka Publiczna w Białej Podlaskiej ISSN 1230-7181 Wydawca Miejska Biblioteka Publiczna ul. Warszawska 12a, 21-500 Biała Podlaska Druk i oprawa Poligrafia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Białej Podlaskiej Uwagi i informacje dla autorów znajdują się na stronie internetowej „Rocznika Bialskopodlaskiego” www.rocznik.mbp.org.pl Nakład: 250 egz. Spis treści ARTYKUŁY I ROZPRAWY Ks. GRZEGORZ CHRUŚCIEL, Polska i Litwa - dzieje unii lubelskiej ......... 11 PAWEŁ GAD, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł - „zapomniany” brat Michała Kazimierza „Rybeńki” i bialskiego „okrutnika” Hieronima Floriana ............ 23 ANITA KLECHA, Przodkowie księżnej Zofii Słuckiej ................................. 37 DOROTA MĄCZKA, Zarys dziejów teatru w mieście Biała Podlaska na przestrzeni wieków ................................................................................ 77 JANUSZ FRYKOWSKI, Z dziejów dekanatu tomaszowskiego. Parafia unicka pw. św. Tomasza Apostoła w Majdanie Sopockim w XVIII i XIX wieku ..... 91 TOMASZ DEMIDOWICZ, Fabryka Papieru Banku Polskiego w Jeziornej, jej modernizacja i funkcjonowanie w latach 1830-1870 ............................ 135 STEFAN PASTUSZEWSKI, Staroobrzędowcy na ziemiach białoruskich .... 159 PAWEŁ BOREK, Stacjonowanie 9 Dywizji Piechoty na Wileńszczyźnie w latach 1920-1922 .................................................................................... 209 SZCZEPAN KALINOWSKI, Ofiary zbrodni katyńskiej z powiatu bialskiego 227 PAWEŁ TARKOWSKI, Organizacja i działalność opiekuńcza Powiatowego Komitetu Opieki Społecznej w Białej Podlaskiej w latach 1945-1949 ......... 273 KRZYSZTOF PIECH, Letnie szkoły w Polsce i na Łotwie jako przykład kultywowania tradycji dawnych zabaw i gier ............................................ 287 STUDIA I MATERIAŁY JERZY FLISIŃSKI, W kręgu Radziwiłłów „bialskich”. Słownik osób (część II : lit. I-N) ....................................................................................... 309 PIOTR SĘCZYK, Zaginiona kronika do dziejów Białej Podlaskiej w XVII w. 335 EDWARD KRYŃSKI, Czy Anna Rostkowa to podkomorzanka Anna Ossolińska? Nierozwiązana zagadka sprzed 200 lat ................................. 343 Ks. SŁAWOMIR BYLINA, Źródła i materiały do dziejów duszpasterstwa wojskowego na terenie diecezji siedleckiej .............................................. 359 SPRAWOZDANIA KRZYSZTOF PIECH, Sprawozdanie z kursu dla nauczycieli wychowania fizycznego w Mals we Włoszech „Sportforum Mals 18.07 – 24.07.2015 r.” 381 KAROL KALINOWSKI, „Na stos rzucili życia los”. Wystawa ze zbiorów Szczepana Kalinowskiego z okazji 100-lecia pobytu legionów na Podlasiu .................................................................................................................... 385 KAROL KALINOWSKI, Watykan w starej i współczesnej ikonografii ....... 391 SYLWETKI SŁAWOMIR HORDEJUK, Tomasz Demidowicz - historyk dziejów nowożytnych Polski i sportu, biograf, redaktor, recenzent, badacz i popularyzator historii Południowego Podlasia, pedagog ............................. 395 PRO MEMORIA TOMASZ DEMIDOWICZ, Pro memoria Tadeusz Derlukiewicz (1945-2014) 427 TOMASZ DEMIDOWICZ, Pro memoria Albin Koprukowniak (1929-2015) 431 SZCZEPAN KALINOWSKI, Pro memoria Bogusław Kaczyński (1942-2016) 439 RECENZJE ADAM BOBRYK, Beata Gałek, Starobielsk. Obóz jeniecki NKWD wrzesień 1939 - maj 1940. Oficyna Wydawnicza RYTM. Warszawa 2014, ss. 445, [1] s., tabl., il. (gł. kolor) ..................................................... 447 NOTY O AUTORACH 453 INFORMACJE DLA AUTORÓW 461 Inhaltsverzeichnis ARTIKEL UND ABHANDLUNGEN Ks. GRZEGORZ CHRUŚCIEL, Polen und Litauen – die Geschichte der Union von Lublin ............................................................ .......................... 11 PAWEŁ GAD, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł - der „vergessene” Bruder von Michał Kazimierz „Rybeńko” und von „grausamen Menschen” Hieronim Florian........................................................................................ 23 ANITA KLECHA, Die Vorfahren der Prinzessin Sophie von Słuck ....................... 37 DOROTA MĄCZKA, Überblick über die Geschichte des Theaters in der Stadt Biała Podlaska im Laufe der Jahrhunderte .................................... 77 JANUSZ FRYKOWSKI, Aus der Geschichte des Dekanats von Tomaszow. Die unierte Pfarrei der Heilige Thomas der Apostel in Majdan Sopocki im achtzehnten und neunzehnten Jahrhundert ............................................ 91 TOMASZ DEMIDOWICZ, Papierfabrik Bank Polens in Jeziorno, ihre Modernisierung und Funktionsweise in den Jahren 1830-1870 ............. 135 STEFAN PASTUSZEWSKI, Altgläubige in weißrussische Länder ............ 159 PAWEŁ BOREK, Stationierung Neunter Infanteriedivision in der Region Vilniusin den Jahren 1920-1922 ............................................................ 209 SZCZEPAN KALINOWSKI, Die Opfer des Massakers von Katyń aus dem Landkreis Biała Podlaska ....................................................................... 227 PAWEŁ TARKOWSKI, Die Organisation und die Tätigkeit des Landkreis- komitees für Sozialhilfe in Biała Podlaska in den Jahren 1945-1949 ........ 273 KRZYSZTOF PIECH, Sommerschulen in Polen und Lettland als Beispiel der Traditionspflege von früheren Spielen und Spaß ............................. 287 STUDIEN UND MATERIALIEN JERZY FLISIŃSKI, Im Kreis Radziwiłłs von Biała. Personenwörterbuch (Teil II, Buchstaben I-N) ............................................................................ 309 PIOTR SĘCZYK, Die verlorene Chronik zur Geschichte von Biała Podlaska im siebzehnten Jahrhundert .................................................................... 335 EDWARD KRYŃSKI, Ist Anna Rostkowa die Kämmerin Anna Ossolińska? Ein ungelöstes Rätsel vor 200 Jahren ..................................................... 343 Ks. SŁAWOMIR BYLINA, Quellen und Ausgangsmaterialien zur Geschichte der Militärseelsorge in der Diözese Siedlce ............................................ 359 BERICHTE KRZYSZTOF PIECH, Der Bericht über die Schulung für Sportlehrer in Mals in Italien „Sportforum Mals 18.07. - 24.07.2015” ............................ 381 KAROL KALINOWSKI, Auf den Scheiterhaufen haben sie das Schicksal ihres Lebens geworfen. Die Ausstellung aus der Sammlung von Szczepan Kalinowski anlässlich des 100. Jahrestages der Aufenthalt der Legionen in Podlachien .............................................................................................. 385 KAROL KALINOWSKI, Vatikan in den alten und heutigen Ikonografie ..... 391 PORTRÄTS SŁAWOMIR HORDEJUK, Tomasz Demidowicz - Historiker der neueren Geschichte Polens und Sports, Biograf, Redakteur, Kritiker, Forscher und Verbreiter der Geschichte des südlichen Podlachien, Lehrer ............. 395 PRO MEMORIA TOMASZ DEMIDOWICZ, Pro memoria Tadeusz Derlukiewicz (1945-2014) 427 TOMASZ DEMIDOWICZ, Pro memoria Albin Koprukowniak (1929-2015) 431 SZCZEPAN KALINOWSKI, Pro memoria Bogusław Kaczyński (1942-2016) 439 REZENSIONEN ADAM BOBRYK, Beata Gałek, Starobielsk. Kriegsgefangenenlager des NKWD September 1939 - Mai 1940. RYTM Verlag. Warschau 2014 447 ÜBER DIE AUTOREN 453 HINWEISE FÜR DEN AUTOREN 461 Table of contents ARTICLES AND TREATISES Ks. GRZEGORZ CHRUŚCIEL, Poland and Lithuania - the history of the Union of Lublin ........................................................................................... 11 PAWEŁ GAD, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł - the „forgotten” brother of Michał Kazimierz “the sweetheart” and Hieronim Florian “ the brute” ..... 23 ANITA KLECHA, Duchess Zofia Słucka’s ancestors ..................................... 37 DOROTA MĄCZKA, An outline of the history of theatre in Biała Podlaska over centuries .............................................................................................. 77 JANUSZ FRYKOWSKI, The history of the Uniate Parish of ST. Thomas the Apostle in Majdan Sopocki belonging to the Deanery of Tomaszów in the 18th and 19th century ............................................................................ 91 TOMASZ DEMIDOWICZ,