TOM 18 (69) sierpień 2020 – październik 2020 August 2020 – October 2020 2020 TOM 18 (69) sierpień 2020 – październik 2020 August 2020 – October 2020 Warszawa 2020 Redaktor naukowy: Małgorzata WOŹNICKA Opracowanie merytoryczne: Jolanta CABALSKA, Michał GALCZAK, Tomasz GIDZIŃSKI, Anna MIKOŁAJCZYK Podane w Biuletynie dane pochodzą z operacyjnej bazy danych i mogą ulec zmianie. Kwartalny Biuletyn Informacyjny Wód Podziemnych jest indeksowany przez Bibliotekę Państwowego Instytutu Geologicznego według Bibliografii Geologicznej Polskioraz GeoRef Thesaurus (American Geological Institute). Quarterly Bulletin of Groundwaters is indexed by Polish Geological Institute’ Library according to Polish Geological Bibliography and GeoRef Thesaurus (American Geological Institute). Projekt i opracowanie typograficzne: Paweł ZAWADA Akceptował dnia 17.12.2020 r. Zastępca dyrektora PIG-PIB ds. służby geologicznej dr Andrzej GŁUSZYŃSKI ISSN 1732-0682 © Copyright by Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy Warszawa 2020 Adres redakcji: Dział Wydawnictw Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; tel. 48 22 459 2480 SPIS TREŚCI 1. Wstęp . 5 2. Informacja o sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego . 5 3. Metody interpretacji wyników badań stanu zwierciadła wód podziemnych wykorzystywane do oceny sytuacji hydrogeologicznej . 8 4. Tabele . 13 4.1. Zestawienie informacji o lokalizacji punktów sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego . 14 4.2. Zestawienie informacji o punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego . 63 4.3. Stany miesięczne i kwartalne wód podziemnych o zwierciadle swobodnym . 100 4.4. Stany miesięczne i kwartalne wód podziemnych o zwierciadle napiętym . 122 4.5. Odchylenie od stanów średnich dla wód o zwierciadle swobodnym . 151 4.6. Odchylenie od stanów średnich dla wód o zwierciadle napiętym . 165 4.7. Miesięczne i kwartalne wydajności źródeł . 185 4.8. Odchylenia średnich miesięcznych i kwartalnych wydajności źródeł od wydajności średnich i kwartalnych z okresu wielolecia 1991–2015 . 188 5. Podsumowanie i wnioski . 191 Summary . 195 TABLE OF CONTENTS 1. Introduction . 5 2. Information on the Polish Geological Institute – National Research Institute groundwater monitoring network . 5 3. Groundwater level data interpretation methodology to assess the hydrogeological conditions . 8 4. Tables . 13 4.1. Information on location of Polish Geological Institute – National Research Institute monitoring points (groundwater monitoring wells and springs) . 14 4.2. Information on Polish Geological Institute – National Research Institute monitoring points (groundwater monitoring wells and springs) . 63 4.3. Monthly and quarterly groundwater levels in unconfined aquifers . 100 4.4. Monthly and quarterly groundwater levels in confined aquifers . 122 4.5. Difference between the current average and the long term average groundwater level for the unconfined aquifers . 151 4.6. Difference between the current average and the long term average groundwater level for the confined aquifers . 165 4.7. Monthly and quarterly spring rates . 185 4.8. Difference between the month and quarter spring rate average and the 1991–2015 long term month and quarter spring rate average . 188 5. Summing up and conclusions . 191 Summary .. 195 1. WSTĘP Kwartalny Biuletyn Informacyjny Wód Podziemnych został opracowany przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, który z mocy ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2020 poz. 310) pełni państwową służbę hydrogeologiczną. Tom 18 (69) Biuletynu zawiera część przetworzonych wyników pomiarów i obserwacji położenia zwierciadła wody podziemnej i wydajności źródeł, prowadzonych w punktach moni- toringowych Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego z okresu IV kwartału roku hydrologicznego 2020 (sierpień–październik 2020). Sposób przekazywania Biuletynu jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Mor- skiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie ostrzeżeń, prognoz, komunika- tów, biuletynów i roczników państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej (Dz.U. 2019 poz. 1215). Poza tabelarycznym zestawieniem opracowanych wyników pomiarów i obserwacji hydrogeo- logicznych, w Biuletynie 18 (69) przedstawiono ogólne informacje o sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych i punktach monitoringu badawczego stref przygranicznych Polski oraz krótką ocenę sytuacji hydrogeologicznej (rozdz. 5). Kwartalny Biuletyn Informacyjny Wód Podziemnych jest dostępny w formie elektronicznej na stronie internetowej Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badaw- czego w zakładce Wydawnictwa w seriach wydawniczych oraz w materiałach informacyjnych państwowej służby hydrogeologicznej (www.pgi.gov.pl/psh/materialy-informacyjne-psh). 2. INFORMACJA O SIECI OBSERWACYJNO-BADAWCZEJ WÓD PODZIEMNYCH PAŃSTWOWEGO INSTYTUTU GEOLOGICZNEGO – PAŃSTWOWEGO INSTYTUTU BADAWCZEGO Monitorowanie położenia zwierciadła wody podziemnej i wydajności źródeł rozpoczęto w 1974 r. w organizowanej od 1972 r. przez Państwowy Instytut Geologiczny sieci stacjonar- nych obserwacji wód podziemnych. W 1991 r. w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska uruchomiono sieć krajową monitoringu jakości wód podziemnych, w której prowadzono w szerokim zakresie badania składu chemicznego wód podziemnych. W wyniku nowelizacji w 2005 r. ustawy Prawo wodne obie sieci zostały połączone i utworzono sieć obserwacyjno-badawczą wód podziemnych. Rok 2006 był ostatnim rokiem funkcjonowania sieci stacjonarnych obserwacji wód podziemnych oraz monitoringu jakości wód podziemnych i jednocześnie pierwszym sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych. Od dnia 1 stycznia 2006 r. badania monitoringowe były prowadzone na podstawie programu monitoringu1, a od dnia 1 stycznia 2016 r. na podstawie Zweryfikowanego programu monitoringu wód podziemnych w układzie dorzeczy na lata 2016–20212. 1 Kazimierski i in., 2005 – Program monitoringu jednolitych części wód podziemnych; Kazimierski i in., 2005 – Program jednolitego systemu monitoringu wód podziemnych. 2 Kazimierski i in. (red.), 2014 – Zweryfikowany program monitoringu wód podziemnych w układzie dorzeczy na lata 2016–2021. PIG-PIB, Warszawa. 6 Przedmiotem badań są wody podziemne o zwierciadle swobodnym, o zwierciadle napię- tym lub źródła. Celem badań jest określenie aktualnego stanu ilościowego i chemicznego wód podziemnych na terenie całego kraju. Badania są realizowane w punktach pomiarowo-kontrolnych wód podziemnych, którymi są studnie, piezometry lub źródła. W skład sieci obserwacyjno-badawczej wchodzą punkty monito- ringu stanu ilościowego, w których prowadzi się pomiary położenia zwierciadła wód podziem- nych lub wydajności źródeł, oraz monitoringu stanu chemicznego (jakościowego), w których bada się skład chemiczny wód podziemnych. W części punktów (ok. 30%) została zainstalowana automatyka pomiarowa, umożliwiająca prowadzenie cyklicznych pomiarów głębokości do zwierciadła wody podziemnej. Wiele punktów jest wykorzystywanych w badaniach zarówno stanu chemicznego, jak i ilościowego. W wybranych strefach przygranicznych Polski badania monitoringowe wód podziemnych są prowadzone także w punktach monitoringu badawczego państwowej służby hydrogeologicznej. Monitoringiem badawczym wód podziemnych zostały objęte następujące obszary przygraniczne Polski: strefa przygraniczna z Republiką Federalną Niemiec – rejon polskiej części wyspy Uznam, rejon na zachód od Szczecina, rejon Gubina (od Polanowic do Strzegowa), rejon Łęknicy (od Przewoźnik do Sobolic); strefa przygraniczna Polski z Czechami – rejon Kudowy, rejon Krzeszów–Ardšpach oraz zlewnia górnej Ścinawki; rejon wzdłuż granicy państwowej na obszarze województw śląskiego i opolskiego; strefy przygraniczne ze Słowacją, Ukrainą, Białorusią, Litwą oraz obwodem kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Rozbudowa tego typu sieci ma na celu utworzenie spójnego systemu monitoringu wraz z już istniejącymi punktami monitoringu stanu ilościowego i chemicznego, który będzie pozwalał na kompleksową ocenę stanu wód podziemnych w strefach przygranicznych Polski. Częstotliwość wykonywania pomiarów i badań w poszczególnych punktach monitoringu badawczego może odbiegać od standardów przyjętych dla punktów krajowych sieci monitoringu stanu ilościowego i chemicznego. Prowadzone prace wynikają z realizacji umów oraz uzgodnień międzynarodowych. Istotnym elementem jest ścisła współpraca z państwami sąsiadującymi, dotycząca wymiany informacji o warunkach hydrogeologicznych, danych na temat ognisk zanieczyszczeń oraz wielkości i struktury eksploatacji wód w poszczególnych odcinkach przygranicznych z Polską. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 9 października 2019 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i jednolitych części wód podziemnych (Dz.U. 2019 poz. 2147) kryterium uwarunkowania punktów pomiarowo-kontrolnych uwzględnia: − umożliwianie selektywnego ujmowania wody z badanego poziomu wodonośnego; − sprawność hydrauliczną i umożliwianie prawidłowego pobierania próbek wody lub po- miaru poziomu zwierciadła wody; − rodzaj materiału, z którego jest wykonany punkt pomiarowy; − zabezpieczenie