UDC 93/99 (058) ISSN 2744-1172 UNIVERZITET U SARAJEVU – INSTITUT ZA HISTORIJU PRILOZI CONTRIBUTIONS 49 Sarajevo, 2020. prilozi, univerzitet u sarajevu – institut za historiju, sarajevo, 2020, br. 49 GLAVNA I ODGOVORNA UREDNICA/EDITOR-IN-CHIEF Sonja M. Dujmović [email protected] SEKRETAR/SECRETARY Ajdin Muhedinović [email protected] REDAKCIJA/EDITORIAL BOARD Dženan Dautović, Zavičajni muzej Travnik Hannes Grandits, Univerzitet Humboldt, Berlin Attila Marko Hoare, Univerzitet „Sarajevska škola za nauku i tehnologiju“ Mitsutoshi Inaba, Tokio Adnan Jahić, Filozofski fakultet Univerziteta u Tuzli Hrvoje Klasić, Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu Dragana Kujović, Istorijski institut Crne Gore, Podgorica Salmedin Mesihović, Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu Enes S. Omerović, Univerzitet u Sarajevu – Institut za historiju Nedim Rabić, Univerzitet u Sarajevu – Institut za historiju Radmila Radić, Institut za noviju istoriju Srbije, Beograd Ramiza Smajić, Univerzitet u Sarajevu – Institut za historiju Filip Šimetin Šegvić, Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu Naučna gledišta u časopisu Prilozi odraz su stavova autora, a ne nužno i Redakcije časopisa. Ovaj broj časopisa Prilozi štampan je uz finansijsku podršku Fondacije za izdavaštvo Sarajevo. SADRŽAJ Uvodna riječ urednice.................................................................................................. 11 ČLANCI I RASPRAVE Sima M. Ćirković Bosanski patareni i zapadne hereze .......................................................................... 17 Nenad Filipović Oko kuge u Bosni 1763-1764. godine ....................................................................... 45 Mihad Mujanović Muslimani na stranicama Bosansko-hercegovačkih novina (1878-1881) i Sarajevskog lista (1881-1891) ............................................................ 89 Tomasz Jacek Lis Wiktor Leo Iwasiuk – simbol austrougarskog zvjerstva ili žrtva vremena? ...... 137 Adnan Jahić Muslimanske rezolucije 1941. U povodu 80 godina od njihovog potpisivanja .......................................................................................... 167 Mirza Džananović Slučaj „Šimić“ i kraj Saveza komunista Zenice ...................................................... 211 Edin Omerčić „... Jer dok smo mi ratovali ...“ – Pobuna dijela 1. krajiškog korpusa tzv. Vojske Republike Srpske .................................................... 233 Amer Maslo „Bosanski lonac sjećanja“: 1463. godina i konstitutivni narodi Bosne i Hercegovine ............................................................. 273 3 prilozi, univerzitet u sarajevu – institut za historiju, sarajevo, 2020, br. 49 PRIKAZI Rina Kralj-Brassard, Dubrovačko nahodište i njegovi štićenici (1818-1908). Zagreb – Dubrovnik: Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti – Zavod za povijesne znanosti u Dubrovniku 2020, 616. (Amer Maslo) .......................... 311 Lana Paćuka, Ženski identiteti u muzičkom životu austrougarskog Sarajeva. Sarajevo: Muzička akademija, Institut za muzikologiju, 2019, 189. (Fatima Hadžić) .............................................................. 316 Gerwarth, Pobijeđeni. Zašto nije završio Prvi svjetski rat 1917-1923. Zagreb: Vuković & Runjić, 2018, 428. (Omer Merzić) ..................... 321 Krieg und Zwangsmigration in Südosteuropa 1940–1950. Pläne, Umsetzung, Folgen, ur. Mathias Beer. Stuttgart: Franz Steiner Verlag (Schriftenreihe des Instituts für donauschwäbische Geschichte und Landeskunde, 22), 305. (Ajdin Muhedinović) .......................... 325 Nikica Barić, Split 1980-ih. Društveni sukobi u sutonu samoupravnog socijalizma. Zagreb: Hrvatski institut za povijest, 2019, 863. (Mirza Džananović) ................................................................ 333 Xavier Bougarel, Nadživjeti carstva. Islam, nacionalni identitet i politička lojalnost u Bosni i Hercegovini. Sarajevo: Udruženje za modernu historiju/Udruga za modernu povijest, 2020, 408. (Adnan Jahić) ......................................................... 338 Ed Vulliamy, Rat je mrtav, živio rat. Bosna: svođenje računa. Sarajevo-Zagreb: Buybook, 2017, 492. (Jasmin Medić) ....................................... 350 4 sadržaj IN MEMORIAM János M. Bak (1929 – 2020) (Dženan Dautović) ................................................ 357 INDEKS AUTORA ................................................................................................... 363 UPUTE AUTORIMA/AUTORICAMA .................................................................. 365 5 CONTENTS A Word from the Main Editor .................................................................................... 11 ARTICLES AND TREATISES Sima M. Ćirković The Bosnian Patarens and Western Heresies ........................................................... 17 Nenad Filipović Concerning Plague in Bosnia 1763-1764. ................................................................ 45 Mihad Mujanović Muslims in the pages of Bosansko-hercegovačke novine (1878–1881) and Sarajevski list (1881–1891) .......................................................... 89 Tomasz Jacek Lis Wiktor Leon Iwasiuk a simbol of austro-hungarian cruelty, or victim his period? ................................................................................... 137 Adnan Jahić The Muslim Resolutions of 1941. On the occasion of 80 years since their signing ..................................................................................................... 167 Mirza Džananović The „Šimić case“ and the end of the League of Communists in Zenica ........... 211 Edin Omerčić „ ... while we were fighting ... “ – Military Rebellion of 1st Krajina Corps so-called Army of Republika Srpska from September 1993. ............................... 233 7 contributions, university of sarajevo – institute for history, sarajevo, 2020, no. 49 Amer Maslo „Bosnian pot of memory“: 1463 and the constituent peoples of Bosnia and Herzegovina“ ................................................... 273 BOOK REVIEWS Rina Kralj-Brassard, Dubrovačko nahodište i njegovi štićenici (1818-1908). Zagreb – Dubrovnik: Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti – Zavod za povijesne znanosti u, 2020, 616 pp. (Amer Maslo) .......................................... 311 Lana Paćuka, Ženski identiteti u muzičkom životu austrougarskog Sarajeva. Sarajevo: Muzička akademija, Institut za muzikologiju, 2019, 189 pp. (Fatima Hadžić) ...................................... 316 Gerwarth, Pobijeđeni. Zašto nije završio Prvi svjetski rat 1917-1923. Zagreb: Vuković & Runjić, 2018, 428 pp. (Omer Merzić) ............... 321 Krieg und Zwangsmigration in Südosteuropa 1940–1950. Pläne, Umsetzung, Folgen, ur. Mathias Beer. Stuttgart: Franz Steiner Verlag (Schriftenreihe des Instituts für donauschwäbische Geschichte und Landeskunde, 22), 305 pp. (Ajdin Muhedinović) ..................... 325 Nikica Barić, Split 1980-ih. Društveni sukobi u sutonu s amoupravnog socijalizma. Zagreb: Hrvatski institut za povijest, 2019, 863 pp. (Mirza Džananović) .......................................................... 333 Xavier Bougarel, Nadživjeti carstva. Islam, nacionalni identitet i politička lojalnost u Bosni i Hercegovini. Sarajevo: Udruženje za modernu historiju/Udruga za modernu povijest, 2020, 408 pp. (Adnan Jahić) .................................................... 338 Ed Vulliamy, Rat je mrtav, živio rat. Bosna: svođenje računa, Sarajevo-Zagreb: Buybook, 2017, 492 pp. (Jasmin Medić) .................................. 350 8 contents IN MEMORIAM János M. Bak (1929 – 2020) (Dženan Dautović) ................................................. 357 LIST OF CONTRIBUTORS .................................................................................... 363 INSTRUCTIONS FOR AUTHORS ........................................................................ 365 9 Uvodna riječ urednice ne može a da ne ugradi, krajem ove uznemirujuće 2020. godine, trag o dominantnim osjećanjima, stanjima i iskustvima zajednice, suočene sa spoznajom vlastite zbunjenosti, nevjerice, odbijanja, nesigurnosti i prije svega straha. Straha imanentnog ljudskom biću, naročito ovog ak- tuelnog, od bolesti čije se ime često i ne pominje, ali se podrazumijeva, te njoj blizanački bliske smrti, bar po prijetećem tonu i porukama koji- ma je uzdrmala cijeli svijet. Ipak, ono što svaki pojedinac može i mora je osvještenje izborne re- akcije i pružanje odgovora na nove matrice u ponuđenim okolnostima, a to je u prvom redu kreativan, profesionalan, stvaralački čin kojim se una- pređuje vlastito i znanje zajednice. Borba protiv različitih smrti, opiranje njenim svim oblicima, obilježila je svaki izabrani tekst ovog broja Priloga. Prvi u nizu neupitan je znak prkošenja i putokaz u nadrastanju prola- znosti. On istovremeno proslavlja pregalački rad i znanje, ali obilježava i brigu poštovaoca djela jednog Profesora, akademika Sime Ćirkovića, njegovih baštinika i sljedbenika, koji su udruženim naporima pregnuli da još jedan njegov tekst (Bosanski patareni i zapadne hereze) predaju fundusu znanja o bosanskom srednjovjekovlju. Aktuelnost drugog teksta (Oko kuge u Bosni 1763–1764. godine) u ovom smutnom vremenu, iz pera orijentaliste Nenada Filipovića, koji je svojim prevodilačkim darom i znanjem, tako potrebnim, a još uvijek nedostatnim za razumijevanje bosanskohercegovačke prošlosti, te slije- dom svoje struke izronio detalje iz prošlosti koji podsjećaju pojedinca na jedinstveno ljudsko iskustvo u susretu sa bolešću i smrću. Tekst Mihada Mujanovića (Muslimani na stranicama Bosansko-her- cegovačkih novina