Arykanda Kazıları 2006 Excavations at Arykanda 2006 Cevdet BAYBURTLUOĞLU 2006 Arykanda kazı ve onarım çalışmaları, Tekfen Senfoni The 2006 campaign at Arykanda commenced after a Orkestrası’nın antik tiyatroda verdiği muhteşem bir kon- magnificent concert by the Tekfen Symphonic Orchestra. ser sonrasında başlamıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, I would like to thank the Ministry of Culture and Tourism, DÖSİM Genel Müdürlüğü’ne, yalnız kazının değil kon- the General Directorate of DÖSİM and Garanti Bank serin de sponsoru olan Garanti Bankası’na, Arykanda for sponsoring not only the concert but also the excava- Girişim Grubu’na, Tekfen Grubu’na, Orkestra’nın şef ve tions and the Arykanda Enterprise Group, the Tekfen elemanlarına, mozaik onarımlarına maddi katkı sağla- Group, the conductor and members of the orchestra yan Suna – İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma and also the Suna & İnan Kıraç Research Institute on Enstitüsü’ne (AKMED) teşekkürlerimi ve şükranlarımı Mediterranean Civilizations (AKMED) for sponsoring the sunuyorum. restoration of the mosaics. Kazıya Bakanlık Temsilcisi Y. Kepenek, arkeologlar İ. The state representative was Y. Kepenek and the mem- Bayburtluoğlu, A. Özcan, H. Sancaktar, D. Ö. Yalçın, bers of the team were archaeologists İ. Bayburtluoğlu, arkeoloji öğrencileri G. Bilen, S. Karada ğ, Sanat Tarih- A. Özcan, H. Sancaktar, D. Ö. Yalçın, students of archae- çisi Dr. V. M. Tekinalp, Y. Mimar E. Erder ve daha sonra ology G. Bilen, S. Karadağ, art historian Dr. V. M. mozaik restorasyon ve konservasyon için restorasyon Tekinalp, architect, MA, E. Erder, who were later joined uzmanı M. Uğuryol, E. G.Yıldırım, F. Şenol, A. O. Deniz by restoration specialist M. Uğuryol, E. G. Yıldırım, katıldılar. Büyük bir uyum içinde sabırla çalışan kazı F. Şenol and A. O. Deniz. I would like to thank my team ekibine teşekkür ediyorum. for their patient and harmonious work. 2006 yılı çalışmaları, “Piskopos Sarayı” ismini verdiği- The 2006 campaign was dedicated to the excavation of miz atriumlu büyük yapının kuzey ve batı yanlarındaki the rooms to the north and west of the large building odaların kazılması; bu yapı ile VI. Hamam arasındaki with an atrium – the so-called Bishop’s Palace; the explo- merdivenli sokağın kuzeyinin araştırılması; önceki yıllar- ration of the stepped alleyway between this building and da güneydeki bir odası açılan Büyük Bazilikanın güney Bathhouse VI; and the uncovering of the other rooms bitişiğindeki diğer mekanlarının ortaya çıkarılmasına adjoining the Large Basilica on the south, one of which hasredildi. had been previously uncovered. “Piskopos Sarayı” veya atriumlu büyük yapıyı, artık kap- As the Bishop’s Palace, or the large building with an atri- ladığı alan ve planı ile tamamen ortaya çıkarıldığı için um, is entirely exposed, we are able to comment on the eski açılan mekânlarını da dikkate alarak işlevleriyle rooms and their functions. The main entrance is on the açıklama olanağına sahibiz. VI. Hamam tarafına (doğu- east, opening toward Bathhouse VI; two bench-like steps ya) açılan ana giriş kapısı basamaklı yoldan iki seki ile lead down to a vestibule. The large hall with a mosaic inilen bir hol-antre ile saray benzeri yapının içine girme pavement of a fish scale pattern, located to the north of imkanı yaratmaktadır. Holdeki ilk sekinin hemen kuze- the first bench in the vestibule and connected to it via a yinde yer alan ve hole açılan kapı ile irtibatlandırılan, doorway must have been used as a guest reception hall. tabanı balık pulu desenli mozaik döşeli büyük mekân, A second doorway on the west of the vestibule shows misafir kabul odası amacıyla kullanılmış olmalıdır. Zira that the visitors were not allowed into the privacy of ana kapıdan sonra holün batısındaki ikinci bir kapı, the household. After this second doorway, turning north 1 KAZI RAPORLARI EXCAVATION REPORTS ziyaretçinin ev mahremiyetine sokulmadığını göster- there is a corridor bordering the atrium on the north. mektedir. Bu kapıdan sonra kuzeye doğru dönüldüğün- Five equal sized rooms open to this almost 3 m. wide de, atriumu kuzeyden sınırlayan bir koridor bulunmak- corridor; some of these rooms are also interconnected. tadır. Yaklaşık 3 m. genişliğe sahip koridorun kuzeyi, Due to differences in level, the north wall of these rooms hemen hepsi koridora açılan, bazıları ara kapılarla constitutes the south wall of the terrace upon which the birbiriyle irtibatlı, eşit büyüklükte beş odayla sınırlan- Large Basilica rests. Although the terrace-wall-like section mıştır. Odaların kuzey duvarı kot farkı nedeniyle Büyük has nice workmanship, the wall by the corridor and the Bazilika’nın oturduğu yükseltinin güney duvarını oluştur- separating walls in between the rooms are quite care- maktadır. Teras duvarı gibi olan kısım biraz daha özenli lessly built with a poor quality limey-mud mortar. The örülmüş olmasına rağmen, koridor tarafındaki duvar ve two interconnected rooms in the northeast must have odalar arasındaki bölme duvarlarında işçilik daha üstün served as the larder and depots. The third room from körüdür ve genelde çok kalitesiz kireç karışımlı çamur the east was a larder-storeroom as is attested from the harç kullanılmıştır. Kuzey doğudaki birbiriyle bağlantılı amphorae and other vessels buried in the floor, as well as iki oda kiler-ambar amaçlı olmalıdır. Doğudan üçüncü by the miniature mihrab-like recesses for lighting devices odadaki, yere gömülü amphora veya farklı tür kaplar ile set in its western wall. The excavations in the western batı ara duvarındaki aydınlatma aracı için oluşturulmuş rooms brought to light charred relieving beams fallen on minyatür mihrap formlu işçilikler onun kiler-depo kulla- the floors, and the door jambs composed of two or three nımına kanıttır. Kazı sonucu özellikle batıdaki odalarda cut limestone blocks all indicated that a large fire led to zemin üzerine düşmüş yanık hatıllar; genellikle iki veya the abandonment of the residence. üç yontulmuş kireçtaşından yapılma blok kapı söveleri The wall on the north of the atrium shows the presence bir yangının binanın terk edilmesine sebep olduğunu of a fountain with a large basin near to the western end. göstermektedir. On the other side of the same wall was a lesser fountain Atriumu kuzeyden sınırlayan duvar, batı uca yakın yerde as is understood from the water pipe supplying water büyük yalaklı bir çeşmenin varlığına işaret eder. Aynı to both fountains via a lead pipe and the pipe exiting duvarın arka tarafında da, gelen su künkü ile bunları points. her iki yönde irtibatlandıran kurşun boru ve bitim yerine Evidence to hand and the discernible traces show the göre, daha basit bir çeşme olmalıdır. large fire that led to the abandonment of the entire city Buluntular ve izlere göre hemen hemen tüm kenti kap- took place in the first years of the 6th century. As there is sayan yangın 6. yy.’ın ilk yıllarında vuku bulmuştur. Bu no attack or invasion of Lycia known to have taken place dönemde Likya’ya bir istila veya saldırı olmadığına göre in this period, it is plausible to claim that this fire started yangının bir deprem sonrası ya da bir orman yangını as a result of an earthquake or from a forest fire. The dev- sonucu meydana geldiği söylenebilir. Yangın felaketi, astating fire has shown that the lower storey comprised tıpkı Efes yamaç evlerindeki gibi gibi, Arykanda’da alt low quality and non-durable masonry but the upper katın kalitesiz ve dayanıksız duvar örgüsüne karşın üst storey has mosaic floors, as is the case for the houses on kat zemininin mozaik döşemeye sahip olduğunu göster- the terraces at Ephesus. The sizes, colours and designs of mektedir. Bunlarda kullanılan tesseraların büyüklükleri the tesserae used here are sort of a simplified version of ile renk ve desenleri alt katın daha basit bir uygulaması the mosaics found on the lower storey and are mainly gibidir ve geometrik bezekler egemendir. Bu da alt ve geometric motifs. This indicates that the same masters üst kat mozaiğini yapan ustaların aynı kişi veya kişiler executed the mosaics on both floors. Numerous iron olduğunu yansıtmaktadır. Atriumu çevreleyen odalarda nails for timber architecture were found in the rooms ele geçen çok sayıda demir ahşap çivisi, üst katın ahşap surrounding the atrium; from which it was understood hatıllar üzerine kalın tahtalarla bir zemin oluşturduğunu, that the upper storey had a timber beam construction bu zemin üzerine loğlanarak kalın bir tabaka meydana supporting the wooden floors, and that in some rooms getirilip bunun üzerine binanın bazı kesimlerinde moza- this floor was covered with a thick layer of pressed earth ik taban yapıldığı kesindir. Zamanında üst katta duran to which the mosaics were applied. Stone rollers were loğ taşları şimdi alt kat zemini üzerindedir. found lying on the floor of the lower storey. Atriumlu yapıya ait ve Büyük Bazilika’nın güney istinat The two easternmost rooms between the north side of duvarı boyunca sıralanan mekânların doğudaki ikisi the atrium and the southern terrace wall of the Large kesinlikle kiler-depo işlevlidir. Batı taraftaki yan yana ve Basilica were certainly used as larders or as storerooms. birbiri ile ortadaki kapı ile irtibatlandırılmış mekânların It is also understood that the rooms on the west that mutfak olarak kullanıldığı anlaşılıyor. Oda zeminleri ya are interconnected were used as a kitchen. The floors of 2 KAZI RAPORLARI EXCAVATION REPORTS these rooms are either from packed earth, of marshy bar- ren soil type or were hewn from the bedrock. Amphorae uncovered in situ close by the walls of the kitchen rooms were used for holding grains and oil. There are small niches in the walls for oil lamps. Amongst the small finds were potshards from wares in daily use, Res. 1 Kemik saç iğnesi fragments of glass beakers or goblets, a bone pin with Fig. 1 Bone hair pin a woman’s head and other similar but simpler pins (Fig. 1). yerli kaya traşlanarak ya da kepir türü bir toprak sıkıştırı- On the west of the atrium, between the kitchen rooms larak oluşturulmuştur.