BULETINI I SHKENCAVE GJEOLOGJIKE Vol. 1/2020 Viti 39 (56) i Botimit TIRANË 2020 Buletini i Shkencave Gjeologjike 1/2020 Buletin of Geological Sciences Buletini i Shkencave Gjeologjike 1/2020 Buletin of Geological Sciences BORDI EDITORIAL Dr. Arben Pambuku-Kryeredaktor Dr. Lavdie Moisiu-Sekretare Prof. Ass. Dr. Veip Gjoni-Anëtar Prof. Dr. Kujtim Onuzi-Anëtar Prof. Dr. Vilson Silo-Anëtar Prof. Dr. Irakli Prifti-Anëtar Prof. Ass. Dr. Agim Mësonjësi-Anëtar Ing. Elisa Prendi-Redaktore Përgjegjëse ISSN 0254-5276 Buletini i Shkencave Gjeologjike 1/2020 Buletin of Geological Sciences Disa konsiderata mbi ndërtimin gjeologjik të zonave tektonike Kru- ja dhe Jonike në jugun e Shqipërisë dhe veriun e Greqisë [Some considerations on the geological setting of Kruja and Ionian tectonic zones in southern Albania and northern Greece] Dhurata Ndreko, Shaqir Nazaj ................................................ 7 [21] Roli i prishjeve tektonike gjatësore e tërthore në brezin flishor të rajonit të Plashnikut, në kontrollin e trashësisë së depozitimeve [The role of longitudinal and transversal tectonic faults in the flysch belt of Plashnik region, controlling the deposit thickness] Arjol Lule, Shaqir Nazaj .......................................................... 35 [45] Modeli i mundshëm gjeotektonik i termetit të 26 nëntorit 2019 [Hypothetical geotectonic model of the November 26, 2019 earth- quake] Viktor Doda, Rakip Hysenaj, Donald Deda ............................ 55 [65] Përdorimi i metodave sizmike aktive dhe pasive për studimin e rrëshqitjeve në fshatin Bagoj [The use of active and passive seismic methods for the study of landslides in the Bagoj village] Erald Silo, Mentor Lamaj....................................................... 75 [85] “Revolucioni” konodontik ne stratigrafi [Conodontic “revolution” in stratigraphy] Selam Meço ........................................................................ 95 [123] Bul. Shk. Gjeol. (Nr. 1/2020) Ndreko Dh., Nazaj Sh. DISA KONSIDERATA MBI NDËRTIMIN GJEOLOGJIK TË ZONAVE TEKTONIKE KRUJA DHE JONIKE NË JUGUN E SHQIPËRISË DHE VERIUN E GREQISË Dhurata Ndreko1 Shaqir Nazaj1 Abstrakt Zona e studimit ndodhet në pjesën jugperëndimore të Albanideve të jashtme (Shqipëri) dhe në pjesën veriperëndimore të Helenideve të Jashtme (Greqi). Albanidet dhe Helenidet ndahen në zona tektonike të jashtme dhe zona të brendshme. Zona e studimit bën pjesë në zonat e jashtme të Albanideve dhe Helenideve të cilat duke u nisur nga perëndimi më lindje ndahen në disa zona tektonike: zona tektonike Sazani (Shqipëri), Paksos (Greqi), zona tektonike Jonike (Shqipëri dhe Greqi), zona tektonike Kruja (Shqipëri) e Gavrova (Greqi) dhe zona tektonike Krasta (Shqipëri) e Pindi (Greqi). Këto zona tektonike janë for- muar gjatë Jurasikut të hershëm, kur hapja e buzinës pasive të Tetisit jugor ka arritur maksimumin e vet. Në ndërtimin gjeologjik të rajonit në studim marrin pjesë tre forma- cione kryesore, formacioni evaporitik, karbonatik dhe formacioni terrigjen (flishor dhe paramollasik). Fjalë Kyç: Zona Tektonike, Albanidet e jashtme, Helenide. Hyrje Shqipëria dhe Greqia bëjnë pjesë në bre- Sazani (Shqipëri), Paksos (Greqi), zona Jon- zin e rrudhosur “Alpin Mesdhetar” në ike (Shqipëri dhe Greqi), Kruja (Shqipëri) e harkun Dinarido- Albanido-Helenik (Dinar- Gavrova (Greqi) dhe zona Krasta (Shqipëri) ide s.l.), (Xhomo A., et al, 2002). Në harkun e Pindi (Greqi). Këto zona tektonike janë Albanido-Helenik veçohen dy grupime kry- formuar gjatë Jurasikut të hershëm, kur esore të zonave tekonike: hapja e buzinës pasive të Tetisit jugor ka arritur maksimumin e vet. 1. Zonat të Brendshme tektonike 2. Zonat të Jashtme tektonike Të dhëna të përgjithshme për strati- grafinë Në studim vëmendja u përqendrua krye- Në ndërtimin gjeologjik të rajonit në stu- sisht në litofaciet, marrëdhëniet midis zo- dim marrin pjesë tre formacione krye-sore: nave tektonike si dhe njësive të ndryshme strukturore. Albanidet në veri dhe Hel- 1. Formacioni evaporitik, enidet në jug nga Triasiku deri në Kretak 2. Formacioni karbonatik, kanë qenë pjesë e buzinës pasive të Tetisit 3. Formacioni terrigjen (flishor dhe par- jugor (Xhomo A. et al, 2002). Si Albanidet amollasik). dhe Helenidet ndahen në zona tektonike të jashtme dhe zona të brendshme. Nga ana 1. Formacioni evaporitik gjeografike, shumica e zonave të jashtme Depozitimet evaporitike takohen në trajtë në Albanide dhe Helenide vendosen krye- fragmentesh në verilindje të Palasës, në sisht në Shqipërinë Jugore dhe Greqinë zonën e Korfuzit, Filat, Butrint, Delvinë, Veriore. Ato ndahen në disa zona tektonike Glinë dhe Delvinakis. të cilat nga perëndimi në lindje janë: zona Fakulteti i Gjeologjisë dhe Minierave, Tiranë, Shqipëri 7 e-mail: [email protected]>; [email protected] Bul. Shk. Gjeol. (Nr. 1/2020) Ndreko Dh., Nazaj Sh. Figura 1. Skema tektonike e zonave të jashtme tektonike (modifikuar sipas Karakitsios V., 2013) Këto depozitime lidhen kryesisht me thyer- ritet në të gjitha rastet kanë marrëdhënie jet e thella tektonike, gjatësore e tërthore, tektonike me shkembinjtë rrethues (Fig. që ndërpresin strukturat antiklinale. Për- 2). Trashësia reale e evaporiteve nuk nji- faqësohen litologjikisht nga argjila, gipse, het por trashësia nga studime të ndryshme anhidrite, dolomite dhe më në thellësi është dokumentuar rreth 6000m (Yzeiraj D. kripë guri (Muhameti P. et al, 1974). Evapo- et al, 2002). 8 Bul. Shk. Gjeol. (Nr. 1/2020) Ndreko Dh., Nazaj Sh. Figura 2. Në zonën e Filatit ku takohen depozitimet evaporitike, dolomite dhe gipse (Foto Sh. Nazaj) 1. Formacioni karbonatik Në zonën tektonike Kruja prerja fillon që nga depozitimet e Kretakut të poshtëm deri në Eocen dhe i përkasin një facie të cekët (Fig. 1). Depozitimet më të vjetra janë ato të Kretakut të poshtëm dhe takohen në To- morr, Kulmake dhe Qeshibesh (Yzeiraj D., et al, 2002). Ky formacion është sedimen- tuar kryesisht në një kurrizore platformike (në një ambient sedimentimi neritik inter- tidal dhe tidal (Dalipi H., et al, 1964). Për zonën tektonike Kruja duke u nisur nga tipi i depozitimeve si dhe flora e fauna e gjetur arrihet në përfundimin se takohen tre facie kryesore: 1. Facia neritike që përhapet në strukturat e nënzonës lindore të Tervollit, 2. Facia e përzier takohet në strukturat e nënzonës së Tomorrit, 3. Facia e pelagjike takohet në antiklinalin e Melesinit (Leskovik) (Fig. 3). Figura 3. Kolona stratigrafike e prerjes së Melesinit (sipas Yzeiraj D., et al, 2002) 9 Bul. Shk. Gjeol. (Nr. 1/2020) Ndreko Dh., Nazaj Sh. Ndryshimet faciale të depozitimeve kar- i rrudhosjes së zonave me lindore të Pin- bonatike në vargjeve strukturore shpjego- dit kemi depozitimin e formacioneve ter- hen me praninë e shkëputjeve gjatësore rigjene. Pra bëhet kalim nga formacioni të kombinuara me ato tërthore të kohës karbonatik në formacionin terrigjen (De- së riftëzimit dhe riaktivizimit të herë pas pozitimet Flishore) (Fig.4). hershëm të tyre (Koroveshi T., 1981). De- Depozitimet e formacionit karbonatik pozitimet e Paleocen-Eocenit janë përgji- në zonën tektonike Jonike ndahen në dy thësisht të facies së përzierë shpesh herë sekuenca kryesore: tregojnë për daljen mbi ujë dhe erozionin a. Sekuenca para riftingut me facie e depozitimeve më të vjetra të shoqëruara neritike. me nivele boksidesh (Fig. 3). b. Sekuenca pas riftingut me facie Zona Gavrova del në skajin juglindor të pelagjike. rajonit të studimit dhe ndërtohet nga gëlqerorë neritik të një deti të cekët duke Të dyja këto sekuenca janë depozituar në filluar nga Jurasiku i sipërm deri në Eocen një buzinë pasive. Buzina pasive për zo- (Maravelis A., et al, 2014) (Dimitrios N, nën tektonike Jonike ka ekzistuar si e tillë 2017). Gjatë Kretakut deri në Eocen, dal- deri në fillimin e depozitimit të formacionit lohen zona në të cilat ka vazhduar sedi- terrigjen me moshe Oligocen i poshtëm mentimi në mënyre suksesive si dhe zona kurse për zonën Sazani ajo ka vazhduar si ku kemi pushime në sedimentim, mospër- e tillë deri në fillimin e Oligocenit të sipërm puthje dhe sekuenca të reduktuara. Gjatë (Fig.5). Buzina pasive ka migruar në kohë Eocenit të sipërm dhe Oligocenit si rezultat dhe hapësire duke kaluar në buzine aktive (në ngjeshje) në kohë të ndryshme gje- ologjike, për të dyja zonat tektonike duke u rinuar nga lindja drejt perëndimit. a. Depozitimet para riftingut të facies neritike. Këto depozitime janë të para riftingut (hapjes) me moshë nga Triasi i sipërm deri në Liasin e poshtëm e të mesëm. Depoziti- met e Triasit të sipërm përfaqësohen nga dolomite dhe gëlqeror dolomitik që ndër- tojnë bërthamat e strukturave antiklinale të zonës Jonike si në territorin Shqiptar ashtu dhe në atë Grek. Në mënyre suksesive mbi këto depozitime vazhdojnë depozitimet e Liasit të poshtëm dhe të mesëm të cilat kanë të njëjtën për- bërje litologjike. Figura 4. Kolona stratigrafike e Zonës Gavrova (sipas Dimitrios N., 2017) modifikuar nga Nazaj Sh.) 10 Bul. Shk. Gjeol. (Nr. 1/2020) Ndreko Dh., Nazaj Sh. Figura 5. Skemë që tregon marrëdhëniet midis depozitimeve të zonave Jonike dhe Sazani në kohë dhe hapësirë (Modifikuar nga Roure F., Nazaj Sh. et al, 2004) b. Depozitimet pas riftingut të facies zona Sazani-Paksos pamjen e një horsti pelagjike. (kurrizore) (Fig. 5) (Roure F., Nazaj Sh. et al, Këto depozitime i përkasin kohës pas rift- 2004). Si pasoje e këtij ndryshimi në zonën ingut (hapjes) dhe si karakteristikë e tyre Jonike depozitimet janë të facies pelagjike. është se janë të ndryshme për të dyja Në zonën tektonike Jonike prerja vazhdon zonat tektonike Jonike dhe Sazan-Paksos të jetë kryesisht karbonatike duke filluar