วารสารสํานักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น Journal of Khon Kaen Provincial Health Office Khon Kaen, Thailand ปีที 1 ฉบับที 1 มกราคม 2562 – มิถุนายน 2562 ชือหนังสือ วารสารสํานักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น เจ้าของ สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น ISSN xxxx-xxxx พิมพ์ที สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น ปีทีพิมพ์ พ.ศ. 2562 ทีปรึกษา นายสมชายโชติ ปิยวัชร์เวลา นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น สสจ. ขอนแก่น นายอดุลย์ บํารุง ผู้อํานวยการโรงพยาบาลบ้านไผ่ รักษาการในตําแหน่ง นายแพทย์เชียวชาญ (ด้านเวชกรรมป้องกัน) สสจ. ขอนแก่น นายมุนี เหมือนชาติ ทันตแพทย์เชียวชาญ (ด้านทันตสาธารณสุข) สสจ. ขอนแก่น นายเชิดชัย อริยานุชิตกุล เภสัชกรเชียวชาญ (ด้านเภสัชสาธารณสุข) สสจ. ขอนแก่น นางจิรประภา ศิริสูงเนิน นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการพิเศษรักษาการ ในตําแหน่งนักวิชาการสาธารณสุขเชียวชาญ (ด้านบริการทาง วิชาการ) สสจ. ขอนแก่น บรรณาธิการ นางกมลา วัฒนายิงเจริญชัย นักวิชาการสาธารณสุขเชียวชาญ (ด้านส่งเสริมพัฒนา) สสจ. ขอนแก่น กองบรรณาธิการ นางเกือกูล เพ็ชรสันทัด นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการพิเศษ สสจ. ขอนแก่น ดร.จักรสันต์ เลยหยุด นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น ดร.วรินทร์ทิพย์ ศรีกงพลี นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น นางสาวนพพร การถัก นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น นางแสงเดือน โสภา พยาบาลวิชาชีพชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น นางกนกพร ธัญมณีสิน เภสัชกรชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น นางสาวจงกลนี บุญอาษา ทันตแพทย์ชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น นายอดิเรก เร่งมานะวงษ์ นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น ดร.กฤษณะ เพชรบ่อใหญ่ เจ้าพนักงานทันตสาธารณสุขชํานาญงาน สสจ. ขอนแก่น นางจิราภรณ์ บุญปก พยาบาลวิชาชีพชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น นายวัฒนา นิลบรรพต นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น ดร.มิงขวัญ ภูหงษ์ทอง นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น ดร.เจษฎา สุราวรรณ์ นักวิชาการสาธารณสุขชํานาญการ สสจ. ขอนแก่น ผ้ทรงคุณวุฒิู รศ.ดร.จุฬาภรณ์ โสตะ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ผศ.ดร.พิศมัย หอมจําปา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ผศ.ดร.อุไร จําปาวดี คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ดร.ราณี วงษ์คงเดช คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ดร.สุทิน ชนะบุญ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น ดร.พิทยา ศรีเมือง วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น ดร.ประทีป กาลเขว้า วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น ดร.ธีรศักดิ พาจันทร์ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น ดร.สุพัฒน์ อาสนะ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น ดร.เตือนใจ ภูสระแก้ว วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น ดร.บุญมี โพธิคํา วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดชลบุรี ดร.สุกัญญา กาญจนบัตร โรงพยาบาลธัญรักษ์ จังหวัดอุดรธานี ดร.ขนิษฐา ทุมา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร ดร.ธิโสภิญ ทองไทย ศูนย์อนามัยที 7 ขอนแก่น ดร.วุธิพงศ์ ภักดีกุล คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร ดร.ประเสริฐ ประสมรักษ์ สาขาวิชาสาธารณสุขศาสตร์ โครงการจัดตังวิทยาเขต อํานาจเจริญ มหาวิทยาลัยมหิดล ดร.ศิราณี ศรีหาภาค วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น ดร.แจ่มจันทร์ เทศสิงห์ วิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม ดร.ภูวดล พลศรีประดิษฐ์ สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมา บทบรรณาธิการ สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น มีภารกิจในการส่งเสริมให้ประชาชนมีสุขภาพดี โดย มีการส่งเสริมและสนับสนุนทางด้านวิจัยและวิชาการ การควบคุมกํากับติดตาม ประเมินผลและการ ให้คําปรึกษาแนะนําทางด้านวิจัยและวิชาการดําเนินงานศึกษาวิจัยทางด้านการแพทย์และ สาธารณสุขในพืนทีร่วมดําเนินงานศึกษาวิจัยในพืนทีกับหน่วยงาน/ส่วนราชการต่างๆ และภารกิจทีมี ความสําคัญอีกภารกิจหนึง คือ เป็นหน่วยงานรวบรวม และเผยแพร่องค์ความรู้ด้านการแพทย์และ สาธารณสุขไปสู่สังคม เพือนําองค์ความรู้ไปใช้ประโยชน์ จากเหตุผลดังกล่าวข้างต้น สํานักงาน สาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น ตระหนักถึงความสําคัญของการเผยแพร่ผลงานวิจัย ในรูปของการเสนอ บทความทางวิชาการ บทความวิจัย (Research Article) บทความวิชาการ (Academic Article) บทความปริทัศน์ (Literature Review Article) ซึงเป็นบทความทีเกียวกับการส่งเสริมสุขภาพ ป้องกัน โรค รักษาพยาบาล ฟืนฟูสภาพ การแพทย์ฉุกเฉินและคุ้มครองผู้บริโภค ระบบสุขภาพและการ ประเมินผลโครงการด้านสุขภาพ การพัฒนาศักยภาพบุคลากรและเครือข่ายด้านสุขภาพ จึงได้จัดทํา วารสารวิชาการสํานักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น (Journal of Khon Kaen Provincial Health Office) ขึนมีกําหนดออกวารสารในการเผยแพร่ ปีละ 2 ฉบับ โดยมีการควบคุมคุณภาพวารสาร โดย ทุกบทความได้รับการประเมินโดยผู้ทรงคุณวุฒิ จากภายในและภายนอกสํานักงานสาธารณสุข จังหวัดขอนแก่น กองบรรณาธิการหวังเป็นอย่างยิงว่า ประโยชน์ทางวิชาการทีเกิดจากวารสารฉบับนี และ ฉบับต่อๆ ไปจะช่วยสร้างเสริมองค์ความรู้และนํามา ซึงการพัฒนาด้านสุขภาพและสุขภาวะทีดีของ ประชาชนอย่างยังยืนตลอดไป บรรณาธิการ สารบัญ ปัจจัยทีมีความสัมพันธ์กับภาวะพร่องไธรอยด์ฮอร์โมนของทารกแรกเกิด ในจังหวัดขอนแก่น พิมพิมาส สิงหาคม 1 ปัจจัยทีมีผลต่ออาการกําเริบซําในผ้ป่วยโรคจิตเภทเรือรังู อําเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น กนกรัตน์ ชัยนุ, กิตติยา ทองสุข, มิงขวัญ ภูหงษ์ทอง 15 ผลของการดูแลผ้สู ูงอายุทีป่วยด้วยโรคเรือรังทีมีภาวะซึมเศร้า โดยใช้วิถีพุทธธรรม โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชกระนวน จังหวัดขอนแก่น ปรีดา เจริญโภคทรัพย์ 25 รูปแบบการดําเนินงานดูแลสุขภาพหญิงตังครรภ์ โดยใช้กลไก คณะกรรมการพัฒนา คุณภาพชีวิตระดับตําบล (พชต.) ตําบลพรรณา อําเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร พันมหา ลดาพงษ์ 37 การประเมินผลโครงการกําจัดพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อนําดี ถวาย เป็นพระราชกุศลแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่หัวเสด็จขึนครองราชย์ครบู 70 ปี ในพุทธศักราช 2559 พร้อมทังสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถจะทรงเจริญ พระชนมพรรษา 84 พรรษา ตลอดจนในปีพุทธศักราช 2560 พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอย่หัวจะทรงเจริญพระชนมพรรษาู 90 พรรษาฯ อําเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น ปี 2560 กรณีศึกษาตําบลเมืองเพีย อําเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น สมหมาย ชาน้อย 51 มิติสุขภาพและสังคมของผ้ป่วยวัณโรคในทัณฑสถานบําบัดพิเศษแห่งหนึงู เกษราภรณ์ บรรณวงศิลป์ , ระพีพัฒน์ อาราษฎร์, วิโรจน์ แต่งด้วง 65 การจัดสภาพแวดล้อมและทีอย่อาศัยู ทีเอือต่อสุขภาวะผ้สู ูงวัย: การทบทวนวรรณกรรมแบบบรณาการู พรรณิภา ไชยรัตน์ 73 ข้อเสนอแนะการพัฒนาสมรรถนะ คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิต (พชอ.) อดุลย์ บํารุง 87 นิพนธ์ต้นฉบับ1 ปัจจัยทีมีความสัมพันธ์กับภาวะพร่องไธรอยด์ฮอร์โมนของทารกแรกเกิด ในจังหวัดขอนแก่น พิมพิมาส สิงหาคม1 บทคัดย่อ การศึกษานีเป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์ แบบ case-control study โดยมีวัตถุประสงค์เพือ ศึกษาปัจจัยทีมีความสัมพันธ์กับภาวะพร่องไธรอยด์ฮอร์โมนของทารกแรกเกิดในจังหวัดขอนแก่น กลุ่มตัวอย่างเป็นทารกแรกเกิดทีมี และไม่มีภาวะพร่องไธรอยด์ฮอร์โมน จํานวน กลุ่มละ 192 คน (n=384) สุ่มตัวอย่างด้วยการสุ่มอย่างเป็นระบบ เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสัมภาษณ์และแบบ บันทึกข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและการถดถอยพหุคูณแบบลอจิสติก ผลการศึกษาในมารดาของกลุ่มทารกแรกเกิดทีมีภาวะพร่องไธรอย์ฮอร์โมน พบว่า ส่วนใหญ่ เป็นมารดาทีมีอายุ 20 ปีขึนไป ร้อยละ 73.4 ค่าดัชนีมวลกายก่อนตังครรภ์ปกติ ร้อยละ 58.9 ฝากครรภ์ ก่อน 12 สัปดาห์ ร้อยละ 43.2 อายุครรภ์ทีคลอดเฉลีย 38.6 สัปดาห์ (SD.=1.4) ค่าความเข้มข้นของ เลือดเฉลีย 34.2%vol (SD.=3.8) การรับรู้ของมารดาต่อภาวะขาดสารไอโอดีนอยู่ระดับปานกลาง ร้อยละ 71.9 การใช้เกลือ นําปลา ซีอิว/ซอสเสริมไอโอดีน ร้อยละ 30.4, 67.5, 19.1 ตามลําดับ และ ส่วนใหญ่รับประทานปลาทะเล 2-3 เดือน ร้อยละ 43.8 สําหรับปัจจัยทีมีความสัมพันธ์กับภาวะพร่อง ไธรอยด์ฮอร์โมนของทารกแรกเกิด ได้แก่ มารดาทีฝากครรภ์ครังแรก เมืออายุครรภ์ 13-38 สัปดาห์ (p = 0.016) การรับรู้โอกาสเสียงต่อการขาดไอโอดีน (p < 0.001) การรับรู้ประโยชน์ในการปฏิบัติตน (p < 0.001) การรับรู้อุปสรรคในการปฏิบัติตน (p < 0.001) การไม่ใช้เกลือเสริมไอโอดีน (p < 0.001) การรับประทานอาหารทะเลน้อย (p =0.044) จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่า ควรส่งเสริมมารดา ฝากครรภ์ก่อน 12 สัปดาห์ เพิมการรับรู้และส่งเสริมการใช้เกลือเสริมไอโอดีนและบริโภคอาหารทะเล จะช่วยลดภาวะพร่องไทรอยด์ฮอร์โมนของทารกแรกเกิดในจังหวัดขอนแก่นได้ คําสําคัญ: ภาวะพร่องไธรอยด์ฮอร์โมน, ความเชือด้านสุขภาพ 1พยาบาลวิชาชีพชํานาญการ โรงพยาบาลบ้านฝาง อําเภอบ้านฝาง จังหวัดขอนแก่น Corresponding Author: Pimpimars Singhakom. Email: [email protected] วารสารสํานักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น ปีที 1 ฉบับที 1 มกราคม – มิถุนายน 2562 2 FACTORS ASSOCIATED WITH THE NEONATAL HYPOTHYROIDISM IN KHON KAEN PROVINCE, THAILAND Pimpimars Singhakom1 ABSTRACT This study was a case-control study aimed to investigate which factors may have influenced neonatal hypothyroidism in Khon Kaen province, Thailand. The total number of 384 neonates were recruited and divided into case (n=192) and control groups (n=192). All neonates were selected by systematic random sampling method. The instrument were medical record and questionnaires based on health belief model. The data ware analyzed with descriptive statistic and multiple logistic regression. The study revealed that most of the neonatal hypothyroidism’s mothers were above 20 years of age (73.4%), normal BMI before pregnancy (58.9%), enrolling antenatal care within 12 weeks of pregnancy (43.2%). The gestational age was 38.6 weeks (SD. =1.4), mean hematocrit levels 34.2 % (SD. =3.8). The perception of iodine deficiency was a moderate level of (71.9%). The usage of an iodized salt, fish sauce with iodine and soy sauce with iodine were 30.4%, 67.5%, and 19.1%, respectively. They consumed saltwater fish 2-3 time monthly (43.8%). In addition, the factors associated with the hypothyroidism among neonatal were included pregnant women initiated antenatal care within 13-38 weeks of their pregnancy (p = 0.016), perceived susceptibility (p < 0.001), perceived benefits (p < 0.001), perceived barriers (p < 0.001), non-iodized salt usage (p < 0.001), low consumption of seafood (p =0.044). These findings suggest that health care providers should enhance pregnant women to enroll antenatal care within 12 weeks of pregnancy, improve of perception, and increase iodized salt usage and consumption of seafood in order to reduce the prevalence of neonatal hypothyroidism Keyword: hypothyroidism, health belief model 1Registered Nurse, Professional Level. Ban Fang hospital, Ban Fang district, Khon Kaen province, Thailand Journal of Khon Kaen Provincial Health Office Volume 1 Issue 1 (January-June 2019) 3 บทนํา (Introduction) สติปัญญาของเด็ก โดยพบว่า การขาด โรคขาดสารไอโอดีนเป็ นปั ญหา ไอโอดีนตังแต่ในครรภ์ ทําให้พัฒนาการของ สาธารณสุขทีสําคัญมีผลกระทบต่อสุขภาพ