T.C. REPUBLIC OF TURKEY HACETTEPE UNIVERSITY INSTITUTE OF HEALTH SCIENCES PHYTOCHEMICAL AND PHARMACOLOGICAL STUDIES ON SOME PAPAVER SPECIES IN TURKEY Dr. MSc. Omer BAYAZEID Program of Pharmacognosy DOCTOR OF PHILOSOPHY THESIS ANKARA 2017 ii T.C. REPUBLIC OF TURKEY HACETTEPE UNIVERSITY INSTITUTE OF HEALTH SCIENCES PHYTOCHEMICAL AND PHARMACOLOGICAL STUDIES ON SOME PAPAVER SPECIES IN TURKEY Dr. MSc. Omer BAYAZEID Program of Pharmacognosy DOCTOR OF PHILOSOPHY THESIS ADVISOR OF THE THESIS Prof. Dr. Funda N. Yalçın ANKARA 2017 iii Phytochemical and Pharmacological Studies on Different Papaver Species in Turkey MSc. Pharm. Omer BAYAZEID This study has been approved and accepted as a PhD dissertation in the program of Pharmacognosy by the examining committee, whose members are listed below on 14.07.2017. Chairman of the Committee: Prof. Dr. Ayşe Uz (Faculty of Pharmacy, Hacettepe University) Advisor of the Dissertation: Prof. Dr.Funda N Yalçin (Faculty of Pharmacy, Hacettepe University) Member: Prof. Dr.Pe1in Kelicen Uğur (Faculty of Pharmacy, Hacettepe University) Member: Prof. Esra Küpeli Akkol (Faculty of Pharmacy, Gazi University Member: Prof. Dr. Omür Demirezer (Faculty of Pharmacy, Hacettepe University) This dissertation has been approved by the committee above in conformity to the regulations and by laws of Hacettepe University Graduate Programs. iv YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI Enstitü tarafından onaylanan lisansüstü tezimin/raporumun tamamını veya herhangi bir kısmını, basılı (kağıt) ve elektronik formatta arşivleme ve aşağıda verilen koşullarla kullanıma açma iznini Hacettepe Üniversitesine verdiğimi bildiririm. Bu izinle Üniversiteye verilen kullanım hakları dışındaki tüm fikri mülkiyet haklarım bende kalacak, tezimin tamamının ya da bir bölümünün gelecekteki çalışmalarda (makale, kitap, lisans ve patent vb.) kullanım hakları bana ait olacaktır. Tezin kendi orijinal çalışmam olduğunu, başkalarının haklarını ihlal etmediğimi ve tezimin tek yetkili sahibi olduğumu beyan ve taahhüt ederim. Tezimde yer alan telif hakkı bulunan ve sahiplerinden yazılı izin alınarak kullanılması zorunlu metinlerin yazılı izin alınarak kullandığımı ve istenildiğinde suretlerini Üniversiteye teslim etmeyi taahhüt ederim. o Tezimin/Raporumun tamamı dünya çapında erişime açılabilir ve bir 4 cm kısmı veya tamamının fotokopisi alınabilir. (Bu seçenekle teziniz arama motorlarında indekslenebilecek, daha sonra tezinizin erişim statüsünün değiştirilmesini talep etseniz ve kütüphane bu talebinizi yerine getirse bile, teziniz arama motorlarının önbelleklerinde kalmaya devam edebilecektir) Tezimin/Raporumun 14.08.2020 tarihine kadar erişime açılmasını ve fotokopi alınmasını (İç Kapak, Özet, İçindekiler ve Kaynakça hariç) istemiyorum. (Bu sürenin sonunda uzatma için başvuruda bulunmadığım takdirde, tezimin/raporumun tamamı her yerden erişime açılabilir, kaynak gösterilmek şartıyla bir kısmı veya tamamının fotokopisi alınabilir) o Tezimin/Raporumun……………..tarihine kadar erişime açılmasını istemiyorum ancak kaynak gösterilmek şartıyla bir kısmı veya tamamının fotokopisinin alınmasını onaylıyorum. o Serbest Seçenek/Yazarın Seçimi 14/08/2017 v ETHICAL DECLARATION In this thesis study, I declare that all the information and documents have been obtained in the base of the academic rules and all audio-visual and written information and results have been presented according to the rules of scientific ethics. I did not do any distortion in data set. In case of using other works, related studies have been fully cited in accordance with the scientific standards. I also declare that my thesis study is original except cited references. It was produced by myself in consultation with supervisor Prof. Dr. Funda Nuray Yalçın and written according to the rules of thesis writing of Hacettepe University Institute of Health Sciences. Dr. MSc. Omer BAYAZEID vi ACKNOWLEDGEMENTS Firstly, I would like to express my deepest gratitude to my advisor Prof. Dr. Funda Nuray Yalcin for her continuous support of my Ph.D. study and related research, for her patience, motivation, and immense knowledge. Her guidance helped me in all the time of research and writing of this thesis. I could not have imagined having a better advisor and mentor for my Ph.D. study. I would like to thank the rest of my thesis committee: Prof. Dr. Esra Küpeli Akkol and Prof. Dr. Pelin Kelicen Uğur for their insightful comments and encouragement which incented me to widen my research from various perspectives. My thanks also go to Prof. Dr. Galip Akaydın who helped me for the identification of my plant samples and Prof. Dr. Erdal Bedir who helped me overcome number of obstacles during my research. Also my sincere thanks to Dr. Taufiq Rahamn (Dept. of Pharmacology, Univ. of Cambridge) who provided me an opportunity to join his lab as an intern, and who gave me access to his laboratory and research facilities. Furthermore, I would like to thank Prof. Dr. Tayfun Ersöz who helped me at the beginning of my research and all of the members of H.U. Fac. of Pharmacy, Dept. of Pharmacognosy. Without all their support it would not be possible to conduct this research. In particular, I am grateful to Prof. Dr. İclal Saracoğlu who welcomed me when I first came to this department and supported me. Also, I thank my fellow lab mates especially to Ahmed Abd El Baky for the stimulating discussions and, for the sleepless nights we were working together in Dept. of Pharmacology, Univ. of Cambridge during my internship. I also want to thank TÜBİTAK for awarding me with 2215 fellowship, they gave me the opportunity to focus on my study and to accomplish what I have achieved. Last but not the least, I would like to thank my grandmother Nimat, my parents for their support throughout my life. My biggest thanks go to my wife Sezen who supported me through my Ph.D. and helped me spiritually through writing this thesis. Dr. Msc. Omer BAYAZEID vii ABSTRACT Omer BAYAZEID, Phytochemical and Pharmacological Studies on Some Papaver Species in Turkey. Hacettepe University, Faculty of Pharmacy, Department of Pharmacognosy, Doctor of Philosophy Thesis, Ankara, 2017. Papaver species have been used for treating varieties of diseases including depression for centuries in Anatolia. We screened five Papaver species plant extracts for their antidepressant-like activity in vivo and their influence on BDNF expression in SH- SY5Y cells in vitro. According to the biological activity tests, the most active species in vivo and in vitro P. lacerum was chosen for the phytochemical analysis. One new 5-O-(6-O-α-rhamnopyranosyl-β-glucopyranosyl mevalonic acid (RGM) and one known Tyrosol-1-O-β-xylopyranosyl-(1→6)-O-β-glucopyranoside (TXG) glycosides were isolated from the active extract, which exhibited moderate effects on BDNF. To determine the metabolites related to BDNF expression, commercially available main alkaloids in P. lacerum, (roemerine and (+)-pronuciferine) were purchased and tested. Both roemerine, (+)-pronuciferine (20 and 10 µM) were significantly (p< 0.0001 - 0.001) active. LC-MS/MS analysis confirmed that roemerine and (+)-pronuciferine exist in the active P. lacerum extract. To identify possible effects of the isolated compounds TXG and RGM, in silico methods were used. In silico results showed that both compounds might exhibit anticancer activity. To confirm the in silico result, both compounds have been tested in vitro against HeLa cell line to evaluate their cytotoxicity activities using MTT assay. As a result both TXG and RGM were cytotoxic to HeLa cells with IC 50 from 54 – 66.4 µM. roemerine, (+)-pronuciferine, TXG and RGM did not show any cytotoxicity to the normal cell line (L929 cells). Keywords: Depression, BDNF, in silico, cytotoxicity. Supporter Foundations: TÜBİTAK Ph.D. fellowship (2215), Hacettepe University Scientific Researches Coordination Unit (Project Number: 014 D11 301 003-734). viii ÖZET Omer BAYAZEID, Türkiye'deki Bazı Papaver Türleri Üzerinde Fitokimyasal ve Farmakolojik Çalışmalar, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmakognozi Programı Doktora Tezi, Ankara, 2017. Papaver türleri Anadolu'da yüzyıllar boyunca depresyon gibi bazı zihinsel hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Beş Papaver türünün ekstrelerini antidepresan benzeri aktiviteleri in vivo ve BDNF ekspresyonu üzerindeki etkileri SH-SY5Y hücreleri üzerinde in vitro olarak incelenmiştir. In vivo ve in vitro biyolojik aktivite testlerine göre P. lacerum, en aktif bitki olarak bulunmuş ve fitokimyasal analizler için seçilmiştir. Aktif ekstreden bilinen bir glikozit [Tyrosol-1-O-β-ksilopiranozil-(1→6)-O-β- glukopiranozit (TXG)] ile birlikte yeni bir glikozit [5-O-(6-O-α-ramnopiranozil-β- glukopiranozil mevalonik asit (RGM)] izole edilmiştir. Her iki bileşik de BDNF üzerinde orta etkili bulunduğundan ekstredeki BDNF ekspresyonu ile ilişkili metabolitleri tespit etmek için P. lacerum’da bulunan ana alkaloidler (roemerin, (+)– pronusiferin) denenmiştir. Hem roemerin hem de (+)-pronusiferin (20 and 10 µM) SH-SY5Y hücrelerinde belirgin derecede (p< 0.0001 - 0.001) aktif bulunmuştur. LC- MS/MS analizleri, roemerin ve (+)-pronusiferinin P. lacerum ekstresinde bulunduğunu doğrulamıştır. TXG ve RGM bileşiklerinin olası biyolojik etkilerini tespit etmek için uygulanan in silico testler her iki bileşiğin de antikanser etkili olabileceğini göstermiştir. Her iki bileşik de sitotoksik etkilerini değerlendirmek için MTT yöntemiyle HeLa hücre dizisine karşı uygulanmıştır. TXG ve RGM'nin her ikisi de HeLa hücrelerine karşı 54–66.4 µM IC50 ile sitotoksik