LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY SOKÓŁKA Sokółka, 2017 1 Niniejszy dokument sporządzono zgodnie z zasadą partnerstwa i partycypacji w ścisłym porozumieniu i przy współpracy z samorządem gminnym i przedstawicielami społeczności lokalnej. Zamawiający: Wykonawca: Gmina Sokółka Utila Sp. z o. o. Ul. Plac Kościuszki 1 ul. Targowa 42/20 16-100 Sokółka 03-733 Warszawa EU-Consult Sp. z o.o. ul. Toruńska 18C, lokal D 80-747 Gdańsk 2 Spis treści 1.Metodologia opracowania diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych dla Miasta i Gminy Sokółka .................................................................................................................................................... 5 2. Ogólna charakterystyka Miasta i Gminy Sokółka ............................................................................ 8 3. Analiza obecnej sytuacji Miasta i Gminy Sokółka .......................................................................... 10 3.1. Sfera społeczna ...................................................................................................................... 10 Demografia .................................................................................................................................... 10 Pomoc społeczna ........................................................................................................................... 15 Bezrobocie ..................................................................................................................................... 22 Bezpieczeństwo ............................................................................................................................. 31 Kapitał społeczny ........................................................................................................................... 38 Edukacja ......................................................................................................................................... 42 3.2. Sfera gospodarcza ................................................................................................................. 43 3.3. Pozostałe sfery ...................................................................................................................... 49 3.4. Obszar zdegradowany ........................................................................................................... 55 3.5. Obszar rewitalizacji ................................................................................................................ 59 4. Charakterystyka obszaru rewitalizacji ........................................................................................... 64 4.1. Podobszar I ............................................................................................................................ 64 4.2. Podobszar II ........................................................................................................................... 67 4.3. Podobszar III .......................................................................................................................... 68 4.4. Podobszar IV .......................................................................................................................... 69 4.5. Potencjały obszaru rewitalizacji ............................................................................................ 70 5. Wizja obszaru rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji) .......................................................... 74 6. Cele rewitalizacji i kierunki działań ................................................................................................ 75 7. Lista planowanych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych ................................................. 77 7.1. Lista A: projekty główne ........................................................................................................ 77 7.2. Lista B: projekty uzupełniające .............................................................................................. 97 8. Mechanizmy zapewnienia komplementarności rewitalizacji ...................................................... 104 8.1. Komplementarność przestrzenna ....................................................................................... 104 8.2. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna ............................................................ 104 8.3. Komplementarność problemowa ........................................................................................ 105 8.4. Komplementarność międzyokresowa ................................................................................. 106 9. Indykatywne ramy finansowe w odniesieniu do planowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych oraz szacunkowy harmonogram działań ............................................................................................ 109 10. Partycypacja społeczna w procesie rewitalizacji ..................................................................... 114 3 10.1. Partycypacja społeczna na etapie tworzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji ........... 114 10.2. Partycypacja społeczna na etapie wdrażania i monitorowania Lokalnego Programu Rewitalizacji .................................................................................................................................... 120 11. System wdrażania (realizacji) Lokalnego Programu Rewitalizacji ........................................... 122 12. System monitoringu i oceny .................................................................................................... 123 12.1. Monitoring ....................................................................................................................... 123 12.2. Ewaluacja ......................................................................................................................... 128 13. Powiązanie Lokalnego Programu Rewitalizacji z gminnymi dokumentami strategicznymi .... 130 14. Spis tabel i rysunków ............................................................................................................... 133 15. Załącznik 1 - Zbiorcze zestawienie danych wskaźnikowych ................................................... 136 16. Załącznik 2 - Raport z działań partycypacyjnych w ramach diagnozy w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji dla Gminy Sokółka ................................................. 162 17. Załącznik 3 – Wyniki z badania ankietowego .......................................................................... 174 4 1. Metodologia opracowania diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych dla Miasta i Gminy Sokółka Bazowym elementem procesu rewitalizacji jest diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych, która pozwala na zidentyfikowanie obszarów problemowych zlokalizowanych na terenie gminy, na których następuje koncentracja negatywnych zjawisk. Ze względu na nowy paradygmat zastosowany w Wytycznych Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji, wedle którego w centralnym punkcie procesu rewitalizacji stoją zjawiska społeczne, szczególną uwagę poświęcono aspektom kształtującym sytuację lokalnej społeczności. W pierwszej kolejności starano się zidentyfikować negatywne zjawiska i problemy sferze społecznej. Zgodnie z nowo przyjętym rozumowaniem to właśnie te elementy ujemnie wpływają na funkcjonowanie lokalnej społeczności uniemożliwiając jej członkom wzajemną integrację i aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. Etap diagnostyczny był podstawą do wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Według zapisów Wytycznych dot. rewitalizacji wyznaczony obszar rewitalizacji może zajmować powierzchnię nie większą niż 20% powierzchni danej gminy i obejmować nie więcej niż 30% całkowitej liczby mieszkańców gminy. Diagnoza została opracowana na podstawie danych ilościowych udostępnionych m.in. przez Urząd Miejski w Sokółce, Powiatowy Urząd Pracy, Ośrodek Pomocy Społecznej, Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, Straż Miejską, Sąd Rejonowy. Wartości nominalne pozyskanych informacji przeliczano na 100 mieszkańców w celu uzyskania porównywalnych wskaźników, które mogły być analizowane między poszczególnymi jednostkami terytorialnymi. Diagnoza powstała przy czynnym udziale społeczności lokalnej. W ramach wskazanego etapu zostały przeprowadzone zogniskowane wywiady grupowe, indywidualne wywiady pogłębione oraz spacery badawcze. Zebrane materiały oraz dane zastane zostały przedstawione w podziale na ulice na terenie miasta oraz 55 sołectw. Ze względu na dostępność danych, w poszczególnych sferach zostały uwzględnione następujące wskaźniki: Sfera społeczna: • udział osób w wieku poprodukcyjnym w ogóle populacji, • liczba bezrobotnych w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym danej jednostki, • liczba bezrobotnych bez kwalifikacji w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym danej jednostki, • liczba osób otrzymujących zasiłki stałe z pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców danej jednostki, • liczba odnotowanych przez Straż Miejską wykroczeń w przeliczeniu na 100 mieszkańców danej jednostki, • liczba utworzonych Niebieskich Kart w przeliczeniu na 100 mieszkańców danej jednostki, • liczba rodzin z ograniczoną władzą rodzicielską przez kuratora w przeliczeniu na 100 mieszkańców danej jednostki, • liczba organizacji pozarządowych w przeliczeniu na 100 mieszkańców danej jednostki, • liczba dzieci nieotrzymujących promocji w szkołach podstawowych na 100 mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym danej jednostki. Sfera gospodarcza: • liczba