BASHKIMI EVROPIAN SQARON Si funksionon Bashkimi Evropian Udhëzuesi juaj për institucionet e BE-së BASHKIMI EVROPIAN SQARON Ky publikim është pjesë e një numri publikimesh që sqaron se çfarë bën BE-ja në fusha të ndryshme politikash, pse BE-ja është e përfshirë dhe se cilat janë rezultatet. Ju mund t’i gjeni këto publikime online në: http://europa.eu/pol/index_en.htm http://europa.eu/!bY34KD Si funksionon Bashkimi Evropian Evropa në 12 mësime Evropa 2020: Strategjia e zhvillimit të Evropës Themeluesit e Bashkimit Evropian Bujqësia Bankat dhe financat Kufijtë dhe siguria Buxheti Veprimi klimatik Konkurrenca Konsumatorët Kultura dhe aspekti audiovizual Bashkimi Evropian sqaron: Doganat Si funksionon Bashkimi Evropian Agjenda digjitale Bashkimi ekonomik dhe monetar dhe euro Komisioni Evropian Arsimi, trajnimi, rinia dhe sporti Drejtorati i Përgjithshëm për Komunikim Punësimi dhe çështjet sociale Informata për qytetarë Energjia 1049 Bruksel Zgjerimi BELGJIKË Ndërmarrja Mjedisi Transkripti ka përfunduar në nëntor 2014 Luftimi i mashtrimit Siguria e ushqimit Kopertina: © Luis Pedrosa Çështjet e jashtme dhe politika e sigurisë Ndihma humanitare dhe mbrojtja civile 44 pp. — 21 × 29.7 cm Tregu i brendshëm ISBN 978-92-9238-242-1 Bashkëpunimi ndërkombëtar dhe zhvillimi doi:10.2871/198228 Drejtësia, të drejtat themelore dhe barazia Peshkimi dhe çështjet e bregdetit Migrimi dhe azili Luksemburg: Zyra e Publikimeve të Shëndeti publik Bashkimit Evropian, 2014 Politika rajonale Hulumtimi dhe inovacioni © Bashkimi Evropian, 2014 Tatimi Autorizohet edhe riprodhimi. Për çdo përdorim ose Tregtia riprodhim të fotografive individuale, duhet të kërkohet Transporti leje nga përgjegjësit e të drejtave autoriale. BASHKIMI EVROPIAN SQARON Si funksionon Bashkimi Evropian Udhëzuesi juaj për institucionet e BE-së 2 SI FUNKSIONON BASHKIMI EVROPIAN Përmbajtja Prezantimi i Bashkimit Evropian: Si funksionon, kush çfarë bën .............................. 3 Parlamenti Evropian: zëri i popullit ........................................................................................ 9 Këshilli Evropian: përcaktimi i strategjisë ........................................................................ 12 Këshilli: zëri i shteteve anëtare ............................................................................................ 14 Komisioni Evropian: promovimi i interesit të përbashkët .......................................... 19 Parlamentet nacionale: fuqizimi i subsidiaritetit .......................................................... 23 Gjykata e Drejtësisë: respektimi i ligjit të BE-së ........................................................... 24 Banka Qendrore Evropiane: sigurimi i stabilitetit të çmimeve ............................... 26 Gjykata Evropiane e Auditorëve: ndihma për të përmirësuar menaxhimin financiar të BE-së ............................................................................................ 29 Komiteti Ekonomik dhe Social Evropian: zëri i shoqërisë civile .................................................................................................................. 31 Komiteti i Rajoneve: zëri i pushtetit lokal ........................................................................ 33 Avokati i Popullit Evropian: shqyrtimi i ankesave tuaja ............................................. 34 Organi Mbikqyrës Evropian për Mbrojtjen e të Dhënave: mbrojtja e privatësisë suaj ..................................................................................................... 35 Banka Evropiane e Investimeve: investimi në të ardhmen ....................................... 36 Agjencitë e BE-së ........................................................................................................................ 38 UDHËZUESI JUAJ PËR INSTITUCIONET E BE-SË 3 Prezantimi i Bashkimit Evropian Si funksionon, kush çfarë bën Çfarë përmban ky publikim ndihmon vendeve fqinje të përgatiten për anëtarësim në BE; është duke ndërtuar një politikë të përbashkët të Ky publikim është udhëzues mbi funksionimin e jashtme, e cila do të ndihmojë në shtrirjen e vlerave Bashkimit Evropian (BE). ‘Si funksionon BE-ja’ evropiane në mbarë botën. Suksesi i këtyre ambicieve nënkupton se si merren vendimet në nivel të BE-së dhe varet nga aftësia për të marrë vendime efikase dhe në se kush i merr ato vendime. Në thelb të këtij procesi të kohë, si dhe aftësia për t´i implementuar ato mirë. vendim-marrjes janë institucionet e BE-së — siç është Parlamenti, Këshilli dhe Komisioni Evropian — për të cilat mund të keni dëgjuar, si dhe institucione të tjera. Traktatet e BE-së Për të sqaruar se si funksionon BE-ja, ky publikim fillimisht sqaron si bëhet legjislacioni i BE-së. Pastaj Bashkimi Evropian është i bazuar në sundimin e ligjit. pasqyron secilin nga institucionet e BE-së, si dhe Kjo do të thotë se çdo veprim i ndërmarrë nga BE-ja agjencitë dhe organet që i mbështesin ato. bazohet në traktatet e miratuara vullnetarisht dhe demokratikisht nga të gjitha vendet e BE-së. Traktatet negociohen dhe miratohen nga të gjitha shtetet anëtare të BE-së dhe pastaj ratifikohen nga parlamentet e tyre Bashkimi Evropian në pika të shkurtëra ose me referendum. Në thelbin e BE-së janë shtetet anëtare — 28 vendet Traktatet përcaktojnë synimet e Bashkimit Evropian, që i përkasin Unionit — dhe qytetarët e tyre. rregullat e institucioneve të BE-së, si merren vendimet Karakteristika unike e BE-së është se, krahas dhe marrëdhëniet midis BE-së dhe shteteve anëtare. sovranitetit dhe pavarësisë së të gjitha këtyre vendeve, Këto ndryshohen gjithnjë kur bashkohen shtete të reja ato kanë bashkuar një pjesë të ‘sovranitetit’ të tyre, në anëtare. Herë pas here, ato janë ndryshuar edhe për të mënyrë që të fitojnë fuqinë dhe përfitimet e madhësisë. Bashkimi i sovranitetit, në praktikë do të thotë se shtetet anëtare delegojnë një pjesë të kompetencave të tyre vendim-marrëse te institucionet e tyre të përbashkëta që ata kanë krijuar, në mënyrë që vendimet për çështje specifike me interes të përbashkët, mund të bëhen në mënyrë demokratike në nivel evropian. Kështu, BE-ja qëndron diku mes sistemit të plotë federal, si ai i Shteteve të Bashkuara, dhe sistemit të lirshëm të bashkëpunimit ndërqeveritar, si ai i Kombeve të Bashkuara. BE-ja ka arritur shumë që nga krijimi i saj në vitin 1950. Ka krijuar tregun e vetëm të mallrave dhe shërbimeve që përfshijnë 28 vende, me rreth 500 milionë qytetarë, të cilët janë të lirë të lëvizin dhe të vendosen aty ku dëshirojnë. Krijoi valutën e përbashkët — euron — tani një nga valutat kryesore në botë, e cila e bën tregun e vetëm më efikas. BE-ja është gjithashtu furnizuesi më i madh botëror i programeve për zhvillim dhe ndihmë humanitare. Këto janë vetëm disa nga arritjet e deritanishme. Për të ardhmen, BE-ja është duke punuar © ImageGlobe për ta nxjerrë Evropën nga kriza e tanishme ekonomike. Më 9 maj 1950, Ministri francez i Punëve të Jashtme, Robert Schuman, BE-ja kryeson luftën kundër ndryshimit klimatik dhe propozoi për herë të parë publikisht idetë që shpien në krijimin e pasojat e këtij ndryshimi; meqë ka në plan të rritet, ju Bashkimit Evropian. Pra 9 maji kremtohet si ditëlindje e BE-së. 4 SI FUNKSIONON BASHKIMI EVROPIAN reformuar institucionet e Bashkimit Evropian dhe për t’i dhënë atij fusha të reja të përgjegjësisë. Traktati i fundit i ndryshuar — Traktati i Lisbonës — u nënshkrua në Lisbonë më 13 dhjetor 2007 dhe hyri në fuqi më 1 dhjetor 2009. Traktatet e hershme janë të përfshira në versionin e tanishëm të konsoliduar, të cilin e përbëjnë Traktati për Bashkimin Evropian dhe Traktati për Funksionimin e Bashkimit Evropian. Traktati për Stabilitet, Koordinim dhe Qeverisje në Unionin Ekonomik dhe Monetar është një traktat ndërqeveritar që u nënshkrua nga të gjitha shtetet anëtare të BE-së, përveç Republikës Çeke dhe Britanisë së Madhe, në vitin 2012 dhe hyri në fuqi më 1 janar 2013. Nuk është traktat i BE-së por një traktat ndërqeveritar dhe synon që përfundimisht të bëhet pjesë e ligjit të BE-së. Traktati është i përpiluar që të © ImageGlobe nxisë disiplinën buxhetore, të përforcojë koordinimin e Puna e BE-së bazohet në traktatet mbi të cilat janë dakorduar politikave ekonomike dhe për të përmirësuar të gjitha shtetet anëtare — përditësimi i fundit është qeverisjen e euro zonës. nënshkruar në Lisbonë më 2007. Një histori e traktateve të BE-së Kur Ministri i Jashtëm francez Robert Shuman XX Traktati i Bashkimit Evropian — Traktati i propozoi integrimin e industrive të Evropës Mastrihtit — u nënshkrua në Mastriht më 7 perëndimore për thëngjill dhe çelik në vitin 1950, shkurt 1992 dhe hyri në fuqi në vitin 1993. Ai idetë e tij u përcaktuan në Traktatin e Parisit vitin e themeloi Bashkimin Evropian, i dha Parlamentit ardhshëm dhe ishin shenjë paralajmëruese për më tepër kompetenca në vendim-marrje dhe lindjen e BE-së — Komunitetit Evropian për shtoi fusha të reja të politikave për Thëngjill dhe Çelik. Që atëherë, BE-ja ka azhurnuar bashkëpunim. dhe ka shtuar rregullisht traktatet për të siguruar politikë dhe vendim-marrje efektive: XX Traktati i Amsterdamit u nënshkrua më 2 tetor 1997 dhe hyri në fuqi në vitin 1999. Ai i XX Traktati i Parisit, i cili themeloi Këshillin Evropian ndryshoi traktatet e mëparshme. për Thëngjill dhe Çelik, u nënshkrua në Paris më 18 prill 1951 dhe hyri në fuqi në vitin 1952. XX Traktati i Nicës u nënshkrua më 26 shkurt 2001 Traktati skadoi në vitin 2002. dhe hyri në fuqi në vitin 2003. Ai modernizoi sistemin institucional të BE-së, që të mund të XX Traktatet e Romës që themeluan Komunitetin vazhdojë të punojë me efikasitet pas valës