Quickscan externe effecten Sittard – Herzogenrath als gevolg van omrijden goederentreinen Derde Spoor en structureel goederenverkeer Van Eigenaar Rinke Koopman en Rolf Wiemer Kenmerk T20160148-1234481430-13043 Versie 8.0 Datum 27 oktober 2017 Bestand Onderwerp Status Definitief Spoorinfrastructuur Corridors Zuid Quickscan externe effecten 1/26 Inhoudsopgave 1 Inleiding 6 1.1 Context 6 1.2 Opdracht 6 1.3 Doel van de Quickscan 7 1.4 Aanpak 7 1.5 Projectscope 8 2 Uitgangspunten 8 2.1 Algemeen 8 2.1.1 Treinaantallen 9 2.1.2 Vervoer gevaarlijke stoffen 10 2.2 Geluid 10 2.3 Trillingen 11 2.4 Externe veiligheid 11 2.5 Verkeerseffecten 13 3 Onderzoeksresultaten en maatregelen 15 3.1 Geluid op het traject Sittard-Heerlen-Herzogenrath 15 3.1.1 Resultaten 15 3.1.2 Maatregelen 16 3.1.3 Mogelijkheden extra goederenverkeer zonder extra geluidmaatregelen 16 3.2 Trillingen op het traject Sittard-Heerlen-Herzogenrath 17 3.2.1 Resultaten 17 3.3 Externe veiligheid op het traject Sittard-Heerlen-Herzogenrath 18 3.3.1 Resultaten 18 3.3.2 Maatregelen 19 3.4 Vergunbaarheid emplacement Sittard 20 3.4.1 Resultaten 20 3.4.2 Maatregelen 22 3.4.3 Mogelijkheden extra goederenverkeer zonder maatregelen op emplacement Sittard 22 3.5 Overwegbeveiliging 22 3.5.1 Resultaten 22 3.5.2 Maatregelen 23 3.6 Verkeerseffecten 23 3.6.1 Resultaten 23 3.6.2 Maatregelen 24 3.6.3 Mogelijkheden extra goederenverkeer zonder maatregelen voor verkeerseffecten 24 3.7 Effecten van snelheidsverlaging 24 Bijlagen 26 Spoorinfrastructuur Corridors Zuid 2/26 Samenvatting en conclusie Inleiding Het gebruik van het traject ‘ Sittard aansluiting – Herzogenrath’ door goederentreinen kan de komende jaren toenemen door gebruik als omleidingsroute vanwege stremmingen op de Betuweroute en door gebruik als reguliere route voor goederenverkeer. In deze QuickScan is onderzoek gedaan naar de externe effecten van deze groei naast het bestaande personenvervoer. De analyse in deze QuickScan is tweeledig: Een analyse van de externe effecten, uitgaande van een worstcase scenario met 21 additionele goederentreinen per dag in twee richtingen samen; Een analyse hoeveel additionele goederentreinen kunnen rijden binnen de bestaande geluid- en risiconormen, zonder dat additionele maatregelen getroffen worden. De volgende effecten zijn onderzocht: de milieueffecten (geluid, trillingen, externe veiligheid); overwegbeveiliging; verkeerseffecten op het spoor. Het gebruik van het traject ‘Sittard aansluiting – Herzogenrath’ is getoetst aan de wettelijke normen voor geluid en externe veiligheid. Het effect van trillingen op de doorgaande baan is onderzocht conform de richtlijn SBR Richtlijn B. Tenslotte is de overwegveiligheid op het baanvak en de verkeerseffecten van het spoorverkeer op het baanvak onderzocht. Daarnaast is nagegaan of de extra bewegingen van het goederenvervoer passen binnen de vergunning van het emplacement Sittard. De analyses zijn uitgevoerd op basis van ‘doorgaand treinverkeer’. Voorts zijn de analyses uitgevoerd onder de aanname dat de kerende bewegingen van het goederenverkeer onder de lokale milieuvergunning vallen. Conclusie De conclusie van deze Quickscan is dat binnen de huidige normen voor geluid en externe veiligheid naast het huidige reizigersverkeer ruimte is voor extra treinverkeer. Afhankelijk van de verdeling van het goederenverkeer over het etmaal en de eventuele toevoeging van een extra reizigerstrein tussen Heerlen en Herzogenrath is het aantal goederentreinen per etmaal dat binnen de geldende geluidproductieplafonds mogelijk is ongeveer: dag/avond/nacht verdeling (%) Maximaal aantal per gemiddeld etmaal (beide richtingen tezamen) Huidige dienstregeling + Huidige dienstregeling Drielandentrein gelijkmatige verdeling (55/20/25) 4 a 5 goederentreinen 2,5 goederentreinen Alleen in de nacht (0/0/100) 1,5 goederentreinen 0,75 goederentreinen Een deel van de ruimte voor de goederentreinen kan – gegeven de bestaande risicoplafonds voor dit tracé in Basisnet – benut worden voor goederentreinen met gevaarlijke stoffen. De mate waarin dit benut kan worden, hangt af van het aantal ketelwagens per goederentrein en de samenstelling van de te vervoeren gevaarlijke stoffen. Op weekbasis zijn de aantallen Spoorinfrastructuur Corridors Zuid 3/26 goederentreinen met gevaarlijke stoffen en de resterende aantallen voor goederentreinen zonder gevaarlijke stoffen geschat op: aantal KWE Ketelwagens per Gemiddelde Gemiddeld Gemiddelde trein verdeling over het maximaal aantal restruimte voor jaar treinen met goederentreinen gevaarlijke stoffen binnen het GPP per per week week Scenario vervoer brandbaar gas 2670 20 52 2 a 3 28 a 29 Chemelot-Duitrsland 2670 14 52 3 a 4 27 a 28 Hypothetisch rekenvoorbeeld 3774 20 52 3 a 4 27 a 28 3774 14 52 5 27 Uitgaande van het worstcase scenario, waarin er 21 goederentreinen per dag (in beide richtingen samen) rijden, is er sprake van de volgende effecten: De geluidsproductieplafonds worden overschreden, leidend tot noodzakelijke maatregelen in de vorm van geluidschermen en raildempers. Geschat is dat ca 6,7 km raildempers, 1,8 km geluidscherm met een hoogte van 1 meter en 1,3 km geluidscherm met een hoogte van 2 meter nodig zijn. Met betrekking tot externe veiligheid geldt voor het traject ‘ Sittard aansluiting – Herzogenrath’ dat er geen 10-6 contour ontstaat in het worst case scenario. Dit betekent dat zich geen kwetsbare objecten binnen de Basisnetafstand kunnen bevinden en er geen maatregelen genomen hoeven te worden voor bestaande gevoelige bestemmingen zoals woningen. Op het traject ‘ Sittard aansluiting – Herzogenrath’ blijken de 10-7 en 10-8 contour wel te worden overschreden. Voor de locaties waar het groepsrisico toeneemt, dient onderzoek te worden gedaan naar de bereikbaarheid van een ongevalslocatie voor hulpdiensten, mogelijkheden om te vluchten, de zelfredzaamheid voor personen in de omgeving van het ongeval en naar de bestrijdbaarheid van een eventuele ramp. Dit onderzoek en eventueel daaruit volgende maatregelen worden vastgelegd in een Verantwoording groepsrisico. Voor wat betreft trillingen neemt het aantal woningen binnen de trillingscontour toe van 223 naar 287 woningen. Er is geen sprake van een toename van de maximale trillingssterkte, aangezien er reeds goederenvervoer plaatsvindt op het baanvak. Wel is er sprake van verhoging van de gemiddelde trillingssterkte per uur onder invloed van de verhoging van het aantal treinpassages. Deze wijzigingen leiden niet tot te treffen maatregelen. Op het baanvak bevinden zich twee overwegen zonder actieve beveiliging in Eygelshoven. Op basis van een risico analyse is vastgesteld dat deze onbewaakte overwegen in het geval van het worst case scenario niet in de huidige staat gehandhaafd kunnen blijven. De risico’s worden in die situatie voor het treinverkeer en voor kruisend wegverkeer (inclusief fietsers en voetgangers) te groot geacht. Aan de Nederlandse zijde voorziet het baanvak in de capaciteit om naast de tijdligging van de reizigerstreinen na de elektrificatie een standaard goederenpad te creëren. Het aantal sporen op emplacement Sittard als ontkoppelpunt tussen de verschillende corridors is eveneens toereikend. De verkeerseffecten van het laten rijden van 21 additionele goederentreinen zijn aldus beperkt. Aan de Duitse zijde blijkt op korte termijn een indicatief maximum aantal van vier goederentreinen in de nacht tussen 00.00 uur en 05.00 uur mogelijk. Dit betreft twee treinen per richting, die binnen de dienstregeling ingepast kunnen worden. Daarnaast is het mogelijk om op ad hoc basis, zoals ook nu al het geval is, incidenteel goederenverkeer in te passen. Spoorinfrastructuur Corridors Zuid 4/26 Op de route Sittard – Herzogenrath veranderen goederentreinen tussen Chemelot en Herzogenrath op emplacement Sittard van richting (kopmaken). Op basis van jurisprudentie beschouwt ProRail het kopmaken niet als een vergunningplichtige handeling. In dat geval ontstaan geen nieuwe knelpunten binnen de huidige vergunning. De gemeente Sittard-Geleen is van mening dat kopmaken wel een vergunningplichtige activiteit is. Onder die redenering blijkt dat het aantal ketelwagens met brandbaar gas leidt tot een onaanvaardbare toename van de hoogte van het groepsrisico op emplacement Sittard. Daarnaast leidt de toename van het geluid op het emplacement tot een situatie die niet voldoet aan de normen uit de huidige vergunning. De vigerende vergunning voor het emplacement Sittard is verouderd. In 2008 is een aanvraag voor een nieuwe vergunning ingediend, waarover nog niet is beschikt. Om die reden is over eventueel te treffen maatregelen op dit moment geen informatie beschikbaar. Spoorinfrastructuur Corridors Zuid 5/26 1 Inleiding 1.1 Context Tijdens de bouwwerkzaamheden van het Derde Spoor in Duitsland zijn er stremmingen op de Betuweroute. De Stuurgroep Derde Spoor Duitsland heeft een aantal logistieke en infra- maatregelen benoemd om de doelstelling van ongehinderd spoorgoederenvervoer waar te maken. De infra-maatregelen omvatten onder meer het geschikt maken van het tracé Heerlen - Herzogenrath voor goederentreinen met elektrisch materieel. Momenteel wordt in opdracht van de Provincie Limburg het tracé tussen Landgraaf en Herzogenrath geëlektrificeerd ten behoeve van een in 2018 te starten treindienst tussen Heerlen en Aken binnen de door de provincie aan Arriva gegunde concessie. Om dit tracé ook geschikt te maken voor goederentreinen met elektrisch materieel is het noodzakelijk om de lopende elektrificatie zwaarder uit te voeren en het beveiligingssysteem te vervangen. De verzwaring van de lopende