Cihannüma TARİH VE COĞRAFYA ARAŞTIRMALARI DERGİSİ JOURNAL OF HISTORY AND GEOGRAPHY STUDIES CİLT / VOLUME II SAYI / ISSUE 2 Aralık / December 2016 İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER FAKÜLTESİ Cihannüma TARİH VE COĞRAFYA ARAŞTIRMALARI DERGİSİ JOURNAL OF HISTORY AND GEOGRAPHY STUDIES Sahibi/Owner İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi adına Prof. Dr. Turan GÖKÇE Editörler / Editors Doç. Dr. Cahit TELCİ Yrd. Doç. Dr. Beycan HOCAOĞLU Sorumlu Yazı İşleri Müdürü / Responsible Editor Yrd. Doç. Dr. Beycan HOCAOĞLU Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Turan GÖKÇE Prof. Dr. Levent KAYAPINAR Prof. Dr. Çiğdem ÜNAL Prof. Dr. Ayşe KAYAPINAR Prof. Dr. Yusuf AYÖNÜ Doç. Dr. Özer KÜPELİ Yrd. Doç. Dr. İrfan KOKDAŞ Yrd. Doç. Dr. Nilgün Nurhan KARA Yrd. Doç. Dr. Beycan HOCAOĞLU Yrd. Doç. Dr. Haydar YALÇIN Yayın Türü / Publication Type Hakemli Süreli yayın / Peer-reviewed Periodicals Yazışma Adresi / CorrespondingAddress İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi, Balatçık-Çiğli/İzmir Tel: +90(232) 329 35 35-8508 Faks: +90(232) 329 35 19 Basımevi / Publishing House Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri 87 sk. No:4/A Bornova/İzmir ISSN 2149-0678 Basım Tarihi / Publication Date Aralık / December 2016 Yılda iki sayı yayımlanan hakemli bir dergidir / Peer-reviewed journal published twice a year Yazıların yayın hakkı İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi’nindir / Copyright © by Izmir Katip Celebi University Cihannüma TARİH VE COĞRAFYA ARAŞTIRMALARI DERGİSİ JOURNAL OF HISTORY AND GEOGRAPHY STUDIES Danışma – Hakem Kurulu / Advisory – Referee Board Prof. Dr. Kezban ACAR Manisa Celal Bayar Üniversitesi Prof. Dr. Muhsin AKBAŞ İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Prof. Dr. Kemal BEYDİLLİ 29 Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Alparslan CEYLAN Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Mevlüt ÇELEBİ Ege Üniversitesi Prof. Dr. Şenol ÇELİK Balıkesir Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet ERSAN Ege Üniversitesi Prof. Dr. Ersin GÜLSOY Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Vehbi GÜNAY Ege Üniversitesi Prof. Dr. Tufan GÜNDÜZ Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet İNBAŞI Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Cüneyt KANAT Ege Üniversitesi Prof. Dr. Levent KAYAPINAR İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Prof. Dr. Ayşe KAYAPINAR İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Prof. Dr. İlhan KAYAN Ege Üniversitesi (Emekli) Prof. Dr. Ertuğ ÖNER Ege Üniversitesi Prof. Dr. Nadir ÖZKUYUMCU Manisa Celal Bayar Üniversitesi Prof. Dr. Ahmet TAŞAĞIL Yeditepe Üniversitesi Doç. Dr. Yahya ARAZ Dokuz Eylül Üniversitesi Doç Dr. Arife KARADAĞ Ege Üniversitesi Assoc. Prof. Dr. Barbara S. KINSEY Universty of Central Florida Doç. Dr. Erkan KONYAR İstanbul Üniversitesi Doç. Dr. Özer KÜPELİ İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Doç. Dr. Yahya Kemal TAŞTAN Ege Üniversitesi Doç. Dr. Cahit TELCİ İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Doç. Dr. Abdullah TEMİZKAN Ege Üniversitesi Doç. Dr. Anıl YILMAZ İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Mikail ACIPINAR İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Nejdet BİLGİ Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Alpay BİZBİRLİK Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Cengiz ÇAKALOĞLU Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yrd. Doç Dr. Muhammet ERTOY İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Assist. Prof. Dr. David GUTMAN Manhattanville College, New York City Yrd. Doç. Dr. İrfan KOKDAŞ İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Can NACAR Koç Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Erkan SERÇE Dokuz Eylül Üniversitesi Dr. Maria BARAMOVA Sofya Üniversitesi Dr. Elizabetta BENİGNİ Universitá degli Studi di Torino Dr. Ergin ÇAĞMAN İstanbul Büyükşehir Belediyesi Dr. Zaur GASİMOV Orient Institut-İstanbul Dr. İlker KÜLBİLGE Manisa Celal Bayar Üniversitesi Dr. Leandro Rodriguez MEDİNA Universidad de las Américas Puebla Cihannüma TARİH VE COĞRAFYA ARAŞTIRMALARI DERGİSİ JOURNAL OF HISTORY AND GEOGRAPHY STUDIES Cilt / Volume: II Sayı / Issue: 2 Aralık / December 2016 İÇİNDEKİLER / CONTENTS MAKALELER / ARTICLES Vehbi Günay Karaferye Kazası Kadı Sicilleri / The Karaferye Court Records ..…………….... 1 Özer Küpeli Revan Seferi'ne Götürülen Padişah Kıyafetleri / Sultan's Clothing on the Revan Campaign ……………...……………………………………..... 33 Metin Ziya Köse Ticaret ve Diplomasi: Galata'da Dubrovnikliler (1600-1700) / Commerce and Diplomacy: Dubrovnikians in Galata (1600-1700) …………... 75 Yahya Kemal Taştan Tarih: Kadim Dönemden 20. Yüzyıla Bir Bilimin Kimlik Arayışı .……………. 95 Aysel Yıldız Osmanlı Tarihinde Bir Ordu Boykotu: Maçin Bozgunu (1791) Akabinde Yaşanan Tartışmalar / A Military Boycott in Ottoman History: The Machin Defeat (1791) and Ensuing Debates ..........……………. 123 BELGELER / DOCUMENTS Özer Küpeli IV. Murad'ın Torunu Fatma Hanım Sultan'ın Muhallefatı / A Probate Inventory of Fatma Hanım Sultan, The Grandson of Murad IV ......………... 163 TERCÜMELER / TRANSLATIONS Laurance Lockhart (Çev. /Trans. İlker Külbilge) Safevi Döneminde İran Ordusu / The Persian Army in the Safavi Period .………………………………………………………………. 177 Jose Cutillas (Çev. /Trans. İlker Külbilge) Şah I. Abbas’ın Bir Akdeniz Politikası Var mıydı? / Did Shah ‘Abbās I Have a Mediterranean Policy? .……………………………………. 189 DEĞERLENDİRME / REVIEW ARTICLE Nejdet Bilgi Bir İntihal Hikâyesi / A Plagiarism Story …...………………………………. 211 HABERLER / NEWS İrfan Kokdaş Seemhn ve Viyana-2015 Toplantısı Üzerine Gözlemler .……………………. 229 YENİ YAYINLAR / BOOK REVIEWS Zarife Deveci Albayrak Maria Pia Pedani, Doğu’nun Kapısı Venedik, İtalyancadan Çev. Gökçen Karaca Şahin, Küre Yayınları, İstanbul 2012, 336 sayfa (Metin+23 resim+Zeyil ile birlikte), ISBN: 978-605-5383-52-7 …………….. 231 Selin Ezel Nadir Özbek, İmparatorluğun Bedeli, Osmanlı’da Vergi, Siyaset ve Toplumsal Adalet (1839-1908), Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2015, 308 Sayfa, ISBN: 9786054787586 ...…………………………. 235 Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi Sayı II/2 – Aralık 2016, 1-31 KARAFERYE KAZASI KADI SİCİLLERİ Vehbi Günay* Özet Osmanlı Devleti’nin taşradaki temsilcisi, yargıç ve yerel yöneticisi olan kadıların kendilerine akseden konuları ve yaptıkları işlemleri kaydettikleri şer‘iye sicilleri Osmanlı arşiv evrakı arasında ayrıcalıklı ve önemli bir konuma sahiptir. İçerdikleri belge çeşitliliği bakımından çok farklı alanlara ışık tutan ve birinci dereceden kaynak durumundaki bu defterler özellikle Osmanlı taşrasının sosyo-ekonomik tarihine ilişkin paha biçilemez bilgiler içermektedir. Yunanistan Makedonyası’nın güneyinde, Selânik körfezine pek te uzak olmayan bir konumda yer alan Karaferye (Béroia/Véria) beş yüzyılı aşkın Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında bulunmuş, farklı dinî ve etnik grupların birlikte yaşadıkları, üretim ve ekonomik canlılık açısından kayda değer potansiyele sahip bir kazadır. Kazanın, Osmanlı geçmişinin aydınlatılması açısından mahallinde kaleme alınmış belgelerin varlığı ve verdikleri bilgilerin değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Karaferye kazasının Yunanistan’da 127, ülkemizde ise 13 adet olmak üzere toplam 140 adet kadı sicil defteri tespit edilebilmiştir. Defterler XVII. yüzyıla ait 43, XVIII. yüzyıla ait 67 ve XIX. yüzyıla ait 30 adet olmak üzere sayısal olarak dağılmışlardır. Söz konusu külliyat 1602-1891 yılları arası dönemi içermektedir. Karaferye Sicilleri toplam on iki binin üzerinde sayfada barındırdığı binlerce belgeyle büyük bir koleksiyon oluşturmuştur. Oldukça iyi durumda ve çoğu orijinal hallerini koruyan defterlere dayalı çalışmalar kaza ölçeğinde yerel tarih araştırmaları için kaynak teşkil ettiği gibi Osmanlı tarihinin sondaj ve örnekleme yöntemleriyle yürütülecek incelemeler için de önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada her iki ülkede bulunan siciller ile ilgili mevcut malumat derlenmiş, ülkemizdeki defterler ve yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiş, sicillerin durumu genel olarak değerlendirilmiş ve bir toplu katalog oluşturulmuştur. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Kadı Mahkemesi Defterleri, Şer‘iye Sicilleri, Rumeli, Karaferye, Osmanlı Taşra ve Sosyo-ekonomik Tarih Kaynakları The Karaferye Court Records Abstact Court registers (şer‘iye sicilleri or şer‘iye defterleri) consist of records on various issues kept by the Ottoman kadis who functioned as the * Prof.Dr., Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi. Vehbi Günay representatives of the state, local administrators and judges. Court registers thus occupy a very privileged and important position among the Ottoman archival materials. Shedding light upon various domains thanks to the diversity of the documents they contain and serving as the principal sources, these sicils encompass invaluable information as to the socio-economic history of the Ottoman provinces. Located to the east of present-day Greek Macedonia and in the vicinity of the Thermaic Gulf, Karaferye (Béroia/Véria) was a district (kaza) that lived under Ottoman rule for more than five centuries. Characterized by the coexistence of various ethnic and religious groups, the town enjoyed significant potential in terms of production and economic dynamism. Thus, it is extremely important to appraise the existence of locally-produced documents as well as their contents in order to shed further light upon the Ottoman past of the town. So far a total of 140 defters pertaining the court records of Karaferye district have been identified; 127 in Greece and 13 in Turkey. In terms of periodicity, the defters reflect an uneven distribution, with 43 belonging to the 17th century, 67 to the 18th century and 30 to the 19th century. The corpus in question dates from the year 1602 to 1891. With thousands of documents consisting of more than 12 thousand pages, the Karaferye court registers indeed amounts