BASHKIMI EVROPIAN SQARON Si funksionon Bashkimi Evropian Udhëzuesi juaj për institucionet e BE-së BASHKIMI EVROPIAN SQARON BASHKIMI EVROPIAN SQARON Si funksionon Ky botim është pjesë e botimeve që shtjellojnë në mënyrë të qartë se çfarë bën BE-ja në fushën e politikave të ndryshme, përse BE-ja përfshihet dhe cilat janë rezultatet. Mund të shihni cilat nga këto janë në dispozicion onlajn dhe Bashkimi mund t’i shkarkoni: europa.eu/pol/index_en.htm Evropian Si funksionon BE-ja Udhëzuesi juaj Evropa 2020 — Strategjia e Evropës për zhvillim Themeluesit e BE-së për institucionet Bujqësia e BE-së Buxheti Ndryshimi i klimës Konkurrenca Bashkimi Evropian sqaron — Konsumatorët Si funksionon Bashkimi Evropian Dogana Kultura, audiovizualiteti, sporti Komisioni Evropian Zhvillimi dhe bashkëpunimi Drejtoria Gjenerale për Komunikim Agjenda digjitale Publikime Unioni ekonomik dhe monetar dhe euroja 1049 Bruksel Arsimi, trajnimi, rinia BELGJIKË Punësimi dhe çështjet sociale Energjia Doracaku u përfundua në korrik 2012 Zgjerimi Ndërmarrja Cover: © Luis Pedrosa Mjedisi Marrëdhëniet e jashtme /Politika e jashtme dhe e sigurisë 40 pp. — 21 × 29.7 cm Tregtia e jashtme ISBN 978-92-79-29387-0 Lufta kundër mashtrimit doi:10.2770/10657 Peshkataria dhe çështjet detare Siguria e ushqimit Luksemburg: Zyra për Publikime e Bashkimit Evropian, Ndihma humanitare 2012 Tregu i brendshëm Drejtësia, shtetësia, të drejtat fundamentale © Bashkimi Evropian, 2012 Migracioni dhe azili Riprodhimi është i autorizuar. Për çdo përdorim ose Shëndeti publik riprodhim të fotografive të veçanta, duhet të kërkohet Politika rajonale leje drejtpërsëdrejti nga mbajtësit e të drejtave Hulumtimi dhe inovacioni autoriale. Siguria dhe çështjet e brendshme Tatimet Shtypur në ish Republika Jugosllave e Maqedonisë Transporti 2 SI FUNKSIONON BASHKIMI EVROPIAN UdhëzUesi jUaj për institUcionet e Be-së 3 Përmbajtja Prezantimi i Bashkimit Evropian Prezantimi i Bashkimit Evropian: si funksionon, kush çfarë bën 3 Si funksionon, kush çfarë bën Parlamenti Evropian: zëri i popullit 9 Këshilli Evropian: vendosja e strategjisë 12 Çfarë përmban ky publikim ju ndihmon vendeve fqinje të përgatiten për anëtarësim në BE; është duke ndërtuar një politikë të përbashkët të Këshilli: zëri i Shteteve Anëtare 14 Ky publikim është udhëzues mbi funksionimin e jashtme, e cila do të ndihmojë në shtrirjen e vlerave Bashkimit Evropian (BE). ‘Si funksionon BE-ja’: si merren evropiane në mbarë botën. Suksesi i këtyre ambicieve vendimet në nivel të BE-së dhe kush i merr këto varet nga aftësia për të marrë vendime efikase dhe në Komisioni Evropian: promovimi i interesave të përbashkëta 19 vendime. Në thelb të këtij procesi të vendim-marrjes kohë, si dhe aftësia për t´i implementuar ato mirë. janë institucionet e BE-së — siç është Parlamenti, Parlamentet nacionale: zbatimi i subsidiaritetit 23 Këshilli dhe Komisioni Evropian — të cilat mund t´i keni dëgjuar, dhe institucione të tjera. Për të sqaruar se si Traktatet e BE-së funksionon BE-ja, ky publikim fillimisht sqaron si është Gjykata e Drejtësisë: respektimi i ligjit të BE-së 24 bërë legjislacioni i BE-së. Pastaj pasqyron secilin nga Bashkimi Evropian është i bazuar në sundimin e ligjit. institucionet e BE-së, si dhe agjencitë dhe organet që i Kjo do të thotë se çdo veprim i ndërmarrë nga BE-ja Banka Qendrore Evropiane: sigurimi i stabilitetit të çmimeve 26 mbështesin ato. bazohet në traktatet e miratuara vullnetarisht dhe demokratikisht nga të gjitha vendet e BE-së. Traktatet negociohen dhe miratohen nga të gjitha Shtetet Anëtare Gjykata e Auditorëve: ndihma për të përmirësuar menaxhimin financiar të BE-së 29 Bashkimi Evropian në pika të shkurta të BE-së dhe pastaj ratifikohen nga parlamentet e tyre ose me referendum. Komiteti Evropian Ekonomik dhe Social: zëri i shoqërisë civile 31 Në thelbin e BE-së janë Shtetet Anëtare — 27 vendet që i përkasin Unionit — dhe qytetarët e tyre. Traktatet përcaktojnë synimet e Bashkimit Evropian, Karakteristika unike e BE-së është se, krahas rregullat e institucioneve të BE-së, si merren vendimet Komiteti i Rajoneve: zëri i pushtetit lokal 33 sovranitetit dhe pavarësisë të të gjitha këtyre vendeve, dhe marrëdhëniet midis BE-së dhe Shteteve Anëtare. ato kanë bashkuar një pjesë të ‘sovrenitetit’ të tyre, në Këto ndryshohen gjithnjë kur bashkohen Shtete të reja Avokati i Popullit Evropian: shqyrtimi i ankesave tuaja 34 mënyrë që të fitojnë fuqinë dhe përfitimet e madhësisë. Anëtare. Herë pas here, ato janë ndryshuar edhe për të Bashkimi i sovranitetit, në praksë do të thotë se Shtetet Mbikqyrësi Evropian për Mbrojtjen e të Dhënave: mbrojtja e privatësisë suaj 35 Anëtare delegojnë një pjesë të kompetencave të tyre vendim-marrëse në institucionet e tyre të përbashkëta që ata kanë krijuar, në mënyrë që vendimet për çështje Banka Evropiane e Investimeve: investim në të ardhmen 36 specifike me interes të përbashkët, mund të bëhen në mënyrë demokratike në nivel evropian. Kështu, BE-ja Agjencitë e BE-së 38 qëndron diku mes sistemit të plotë federal si ai i Shteteve të Bashkuara dhe sistemit të lirshëm të bashkëpunimit ndërqeveritar si ai i Kombeve të Bashkuara. BE-ja ka arritur shumë që nga krijimi i vet në vitin 1950. Ka krijuar tregun e vetëm të mallërave dhe shërbimeve që përfshin 27 vende me rreth 500 milionë qytetarë, të cilët janë të lirë të lëvizin dhe të vendosen aty ku dëshirojnë. Krijoi valutën e përbashkët — euron — tani një nga valutat kryesore në botë, e cila e bën tregun e vetëm më efikas. BE-ja është gjithashtu furnizuesi më i madh botëror i programeve për zhvillim dhe ndihmë humanitare. Këto janë vetëm disa nga arritjet e deritanishme. Për të ardhmen, BE-ja është duke punuar © ImageGlobe për ta nxjerrë Evropën nga kriza e tanishme ekonomike. Më 9 maj 1950, Ministri Francez i Punëve të Jashtme Robert BE-ja kryeson luftën kundër ndryshimit të klimës dhe Shuman, për herë të parë publikisht propozoi idetë që çuan rejt pasojat e këtyre ndryshimeve; meqë ka në plan të rritet, Bashkimit Evropian. Kështu, 9 maji kremtohet si ditëlindja e BE-së 4 SI FUNKSIONON BASHKIMI EVROPIAN UdhëzUesi jUaj për institUcionet e Be-së 5 reformuar institucionet e Bashkimit Evropian dhe për t’i Nuk është traktat i BE-së por një traktat ndërqeveritar Kush i merr vendimet? XXDirektiva është një ligj që obligon Shtetet Anëtare, dhënë atij fusha të reja të përgjegjësisë. dhe synon që përfundimisht të bëhet pjesë e ligjit të ose një grup Shtetesh Anëtare, të arrijnë një synim të BE-së Vendim-marrja në nivel të BE-së involvon institucione të caktuar. Zakonisht, direktivat duhet të zhvendosen në Traktati i fundit i ndryshuar — Traktati i Lisbonës — u ndryshme evropiane, veçanërisht: një ligj nacional për t’u bërë efektive. Nënkuptohet se nënshkrua në Lisbonë më 13 dhjetor 2007, dhe hyri në një direktivë përcakton rezultatin që duhet arritur: fuqi më 1 dhjetor 2009. Traktatet e hershme janë të XXParlamenti Evropian, i cili përfaqëson qytetarët e varet nga secili Shtet Anëtar veçmas të vendosë se si përfshira në versionin e tanishëm të konsoliduar, të cilin BE-së dhe zgjidhet drejtpërsëdrejti nga ata; ta bëjë këtë. e përbëjnë Traktati për Bashkimin Evropian dhe Traktati për Funksionimin e Bashkimit Evropian. XXKëshilli Evropian, i cili përbëhet nga Shefat e XXNjë vendim mund t’i drejtohet Shteteve Anëtare, një Qeverive dhe Shteteve Anëtare të BE-së; grupi njerëzish, ose madje edhe individësh. Ai është Traktati për Stabilitet, Koordinim dhe Qeverisje në plotësisht detyrues. Vendimet shfrytëzohen, për Unionin Ekonomik dhe Monetar është një traktat XXKëshilli, i cili përfaqëson qeveritë e Shteteve Anëtare shembull, të vendosin lidhur me bashkimet e ndërqeveritar që u nënshkrua nga të gjitha Shtetet të BE-së; propozuara midis ndërmarrjeve. Anëtare të BE-së, përveç Republikës Çeke dhe Britanisë së Madhe në mars të vitit 2012. Traktati është i XXKomisioni Evropian, i cili përfaqëson interesat e XXRekomandimet dhe opinionet nuk kanë fuqi përpiluar që të nxisë disiplinën buxhetore, të përforcojë BE-së në tërësi. detyruese. koordinimin e politikave ekonomike dhe për të © ImageGlobe përmirësuar qeverisjen e euro zonës. Aktualisht, 17 Puna e BE-së bazohet në traktatet e miratuara nga të gjitha Këshilli Evropian përcakton drejtimin e përgjithshëm vende të BE-së shfrytëzojnë euron si monedhën e tyre. vendet anëtare – azhornimi i fundit kryesor u nënshkruajt në politik dhe prioritetet e BE-së mirëpo nuk ushtron Si kalohet legjislacioni? Lisbonë në 2007. funksionet legjislative. Në përgjithësi, është komisioni Traktati shpesh është përmendur si ‘kontrata fiskale’ Evropian që propozon ligje të reja kurse Parlamenti Çdo ligj evropian bazohet në një nen të veçantë të dhe do të hyjë në fuqi më 1 janar 2013, nëse 12 Evropian dhe Këshilli janë ata që i miratojnë ato. traktatit, të ashtuquajtur ‘baza ligjore’ e legjislacionit. anëtarët e euro zonës e ratifikojnë deri në këtë datë. Shtetet Anëtare dhe Komisioni, pastaj i zbatojnë ato. Kjo përcakton se cilat procedura legjislative duhet të ndiqen. Traktati përcakton procesin e vendim-marrjes, duke përfshirë edhe propozimet e Komisionit, leximet e Një histori e traktateve të BE-së Çfarë lloje të legjislacionit ekzistojnë? njëpasnjëshme të Këshillit dhe Parlamentit, si dhe Kur ministri i jashtëm francez Robert Shuman propozoi integrimin e industrive të Evropës perëndimore për opinionet e organeve këshilluese. Ai gjithashtu cakton Ka disa lloje të akteve ligjore të cilat zbatohen në kur është i nevojshëm unanimiteti, dhe kur është e thëngjill dhe çelik në vitin 1950, idetë e tij u përcaktuan në Traktatin e Parisit vitin e ardhshëm dhe ishin mënyra të ndryshme: mjaftueshme mazhoranca që Këshilli të miratojë shenjë paralajmëruese për lindjen e BE-së — Komunitetit Evropian për Thëngjill dhe Çelik. Që atëherë, BE-ja legjislacionin. ka azhurnuar dhe ka shtuar rregullisht traktatet për të siguruar politikë dhe vendim-marrje efektive: XXRregullorja është një ligj që është i zbatueshëm dhe i obligueshëm në të gjitha Shtetet Anëtare Pjesa më e madhe e legjislacionit të BE-së miratohet XX Traktati i Parisit, i cili themeloi Këshillin Evropian për Thëngjill dhe Çelik, u nënshkrua në Paris më 18 prill drejtpërsëdrejti.