filmin ham malzemesinin özelliklerindendir İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ BELGESEL FİLM RADYO TELEVİZYON VE SİNEMA DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM ARDA İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ RADYO TELEVİZYON VE SİNEMA LİSANS PROGRAMI BELGESEL FİLM DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM ARDA Yazar Notu Elinizdeki bu eser, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi’nde okutulmak için hazırlanmış bir ders notu niteliğindedir. ÖNSÖZ Belgesel film, sinemanın keşfiyle beraber üretimi başlayan bir film türüdür. Günümüze gelene kadar belgesel film şüphesiz değişim dönüşüm geçirmiştir; ancak değişmeyen ögesi her zaman gerçekliğin film dili ile anlatılması olmuştur. Belgesel sinemanın varlık sebebi insan ve insanların oluşturduğu toplumlardır. Belgesel film işte bu muazzam kaynaktan beslenir. I İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ........................................................................................................................... I İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ II KISALTMALAR ......................................................................................................... X YAZAR NOTU ........................................................................................................... XI 1. BELGESEL FİLM TANIMI ................................................................................... 1 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................... 2 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular..................................................................... 3 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ....................................... 4 Anahtar Kavramlar ..................................................................................................... 5 Giriş ............................................................................................................................ 6 1.1. Belgesel Filmin Özellikleri ve Belgesel Film Yapım İlkeleri ............................. 7 1.2. Belgesel Filmin İşlevi ........................................................................................ 11 1.3. Belgesel Filmin Önemi ..................................................................................... 12 Uygulamalar ............................................................................................................. 14 Uygulama Soruları.................................................................................................... 16 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 17 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 18 2. BELGESEL FİLM TÜRLERİ .............................................................................. 20 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................. 21 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular................................................................... 22 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ..................................... 23 Anahtar Kavramlar ................................................................................................... 24 Giriş .......................................................................................................................... 25 2.1. Yapım Biçimine Göre Belgesel Filmler ............................................................ 27 2.1.1. Belgeleyen Tür ........................................................................................... 27 2.1.2. Belgeleyen Daramatize Eden Tür ............................................................... 27 2.2. İçeriğine Göre Belgesel Filmler ........................................................................ 28 Uygulamalar ............................................................................................................. 34 Uygulama Soruları.................................................................................................... 35 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 36 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 37 II 3. BELGESEL SİNEMA VE AKIMLAR ................................................................ 39 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................. 40 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular................................................................... 41 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ..................................... 42 Anahtar Kavramlar ................................................................................................... 43 Giriş .......................................................................................................................... 44 3.1. Belgesel Sinemanın Beslendiği Kaynaklar ....................................................... 45 3.1.1. Sinema-Göz ................................................................................................ 49 3.1.2. Cinema Verite (Sinema-Gerçek) ................................................................ 50 3.1.3. Cinema Direct (Dolaysız Sinema) .............................................................. 53 Uygulamalar ............................................................................................................. 55 Uygulama Soruları.................................................................................................... 56 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 57 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 58 4. İLK BELGESEL FİLM ÇALIŞMALARI ........................................................... 60 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................. 61 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular................................................................... 62 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ..................................... 63 Anahtar Kavramlar ................................................................................................... 64 Giriş .......................................................................................................................... 65 4.1. Belgesel Sinemanın Doğuşu ve Gelişim Süreci ................................................ 66 Uygulamalar ............................................................................................................. 75 Uygulama Soruları.................................................................................................... 76 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 77 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 78 5. TÜRKİYE’DE BELGESEL FİLMİN BAŞLANGICI VE İLK ÇALIŞMALAR .................................................................................................................................................. 80 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................. 81 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular................................................................... 82 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ..................................... 83 Anahtar Kavramlar ................................................................................................... 84 Giriş .......................................................................................................................... 85 5.1. Türkiye’de Sinemanın Başlangıcına Genel Bakış ............................................. 86 5.2. Türkiye’de Belgesel Sinemanın Dönemsel Olarak İncelenmesi ....................... 89 III 5.3. Türkiye’de Belgesel Sinemanın İlk Yılları (1914-1934)................................... 89 5.4. 1934 Yılından Sonra Türkiye’de Belgesel Sinema (1934-1950) ...................... 90 5.5. 1950 Yılından Sonra Türkiye’de Belgesel Sinema (1950-1970) ...................... 91 Uygulamalar ............................................................................................................. 95 Uygulama Soruları.................................................................................................... 96 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 97 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 98 6. TÜRKİYE’DE BAŞLANGIÇ SONRASI BELGESEL SİNEMA ÇALIŞMALARI VE GELİŞİMİNE DAİR DEĞERLENDİRMELER .......................... 100 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ........................................................................... 101 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular................................................................. 102 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ................................... 103 Anahtar Kavramlar ................................................................................................. 104 Giriş .......................................................................................................................