Borgum v/ Norðurslóð 600 Akureyri Sími 460-8900 [email protected] http://www.rha.is HEILBRIGÐISÞJÓNUSTA Á NORÐURLANDI VESTRA Úttekt á helstu þáttum mars 2018 Höfundur Arnar Þór Jóhannesson © RHA-Rannsóknamiðstöð Háskólans á Akureyri 2018 Öll réttindi áskilin. Skýrslu þessa má ekki afrita með neinum hætti, svo sem með ljósmyndun, prentun, hljóðritun eða á annan sambærilegan hátt, að hluta eða í heild, án skriflegs leyfis útgefanda. RHA-S-06-2018 ISSN 1670-8873 (vefútgáfa) L-ISSN 1670-8873 (prentútgáfa) Verknúmer RHA: R17-047-BYG Skýrsla unnin fyrir Samtök sveitarfélaga á Norðurlandi vestra SSNV – Staða heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi vestra RHA EFNISYFIRLIT 1 INNGANGUR ................................................................................................... 6 2 LAGAUMHVERFI, REGLUGERÐIR OG FJÁRHAGUR .............................................. 7 2.1 STJÓRNSKIPULAG HEILBRIGÐISMÁLA ................................................................................ 7 3 ÞJÓNUSTUFRAMBOÐ Á NORÐURLANDI VESTRA ............................................. 10 3.1 SJÚKRAHÚS, HEILSUGÆSLUSTÖÐVAR, DVALARHEIMILI, LEGUDEILDIR.................................... 10 3.2 HEILSUGÆSLUSTÖÐVAR ............................................................................................... 19 3.3 SÉRHÆFÐIR HEILBRIGÐISSTARFSMENN ........................................................................... 24 3.4 ÖLDRUNARÞJÓNUSTA ................................................................................................. 26 3.5 LYFSALA.................................................................................................................... 27 3.6 ÞJÓNUSTU VIÐ ERLENDA FERÐAMENN ............................................................................ 29 3.7 ÞJÓNUSTUVIÐMIÐ ...................................................................................................... 29 4 ÞJÓNUSTUSÓKN INNAN OG ÚT FYRIR NORÐURLAND VESTRA ......................... 31 4.2 VEGALENGDIR OG SAMGÖNGUHINDRANIR VEGNA ÞJÓNUSTUSÓKNAR. ................................ 34 4.3 FJÖLSKYLDUAÐSTÆÐUR, KOSTNAÐUR OG HÚSNÆÐI VEGNA SÓKNAR Í ÞJÓNUSTU ANNAÐ ........ 38 4.4 FJÖLDI SJÚKLINGA AF NORÐURLANDI VESTRA Á SJÚKRAHÚSINU Á AKUREYRI OG LANDSPÍTALANUM...................................................................................................... 40 4.5 FJARHEILBRIGÐISÞJÓNUSTA OG NOTAGILDI HENNAR FYRIR SVÆÐIÐ ..................................... 44 5 RÁÐNINGAR LÆKNA OG ANNARS HEILBRIGÐISSTARFSFÓLKS .......................... 48 5.1 RÁÐNINGAR HEILBRIGÐISSTARFSFÓLKS ........................................................................... 48 5.2 LEIÐIR SEM FARNAR ERU TIL AÐ FÁ FÓLK TIL AÐ SINNA ÞJÓNUSTU ........................................ 48 6 EINKAREKSTUR, UMFANG OG MÖGULEG ÁHRIF Á ALMENNA HEILBRIGÐISÞJÓNUSTU ................................................................................. 50 7 HEILBRIGÐISÞJÓNUSTA Á VESTFJÖRÐUM ....................................................... 52 8 NIÐURSTÖÐUR .............................................................................................. 55 HEIMILDASKRÁ .............................................................................................................. 57 VIÐAUKI 1 SKIPURIT HSN ................................................................................................ 61 VIÐAUKI 2 SKIPURIT HEILBRIGÐISSTOFNUNAR VESTFJAÐRÐA ......................................... 63 i SSNV – Staða heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi vestra RHA ii SSNV – Staða heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi vestra RHA MYNDIR Mynd 1. Fjárheimildir til einstakra starfsstöðva 2014 – 2017 ................................................. 11 Mynd 2. Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að sérhæfðu sjúkrahúsi með sólarhringsaðgang að skurðstofu ........................................................................................................................ 12 Mynd 3. Hvert Skagfirðingar sóttu sér síðast þjónustu sérfræðilækna .................................... 14 Mynd 4. Hvert Austur - Húnvetningar sóttu síðast þjónustu sérfræðilækna ........................... 18 Mynd 5. Hvert Vestur - Húnvetningar sóttu síðast þjónustu sérfræðilækna ........................... 19 Mynd 6. Viðtöl við lækna 2005 – 2016 ................................................................................... 19 Mynd 7. Viðtöl við hjúkrunarfræðinga og ljósmæður 2005 – 2016 ........................................ 20 Mynd 8. Fjöldi sjúkraflutninga í Skagafirði 2009 – 2017 ....................................................... 21 Mynd 9. Hvert íbúar á Norðurlandi vestra sóttu síðast þjónustu ............................................. 25 Mynd 10. Fjöldi fæðinga á Sauðárkróki og Blönduósi 2003 – 2016 ....................................... 33 Mynd 11. Lokanir á helstu fjallvegum 2012 – 2016 í fjölda klukkustunda ............................ 37 Mynd 12. Lokanir á helstu fjallvegum 2012 – 2016. Fjöldi daga sem þar sem lokað hefur verið í fimm klukkustundir eða lengur ............................................................................ 38 Mynd 13 Búseta sjúklinga LSH .............................................................................................. 41 Mynd 14 Fjöldi innlagðra sjúklinga á SAk og LSH árið 2016 ............................................... 43 Mynd 15 Fjöldi einstaklinga á bráðamóttöku á SAk og LSH árið 2016 ................................. 43 Mynd 16 Fjöldi fæðinga á SAk og LSH árið 2016 .................................................................. 44 Mynd 17 Fæðingar á Ísafirði 2007 – 2016 .............................................................................. 54 iii SSNV – Staða heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi vestra RHA TÖFLUR Tafla 1. Fjárheimildir á einstakar starfsstöðvar 2014 – 2017 (Heimild: Gögn úr tölvupósti frá HSN og HVE) .................................................................................................................... 11 Tafla 2. Hlutfall íbúa sem hafa aðgang að sérhæfðu sjúkrahúsi með sólarhringsaðgang að skurðstofu innan tiltekins aksturstíma um vegakerfið (Heimild Weber o.fl. 2016) ........ 12 Tafla 3. Fjöldi speglana á Sauðárkróki 2009, 2015 og 2016 (Heimild: Ársskýrslur HSN og Heilbrigðisráðuneytið 2010) ............................................................................................ 13 Tafla 4. Viðtöl sérfræðilækna á Sauðárkróki 2004 – 2016 (Heimild: árskýrslur Sjúkrahússins á Sauðárkróki og óbirt gögn frá HSN)............................................................................. 16 Tafla 5. Legur á Blönduósi eftir þjónustuflokkum (Landlæknir, starfsemistölur sjúkrahúsa 2014) ................................................................................................................................ 17 Tafla 6. Legur eftir innlagnarmáta 2014 (Heimild: Landlæknir, starfsemistölur sjúkrahúsa 2014) ................................................................................................................................ 17 Tafla 7. Fjöldi ársverka hjá HVE Hvammstanga (tölvupóstur frá starfsmanni HVE) ............ 18 Tafla 8. Viðtöl við lækna 2005 -2016 (Heimild: Embætti landlæknis og HSN 2017) ............ 20 Tafla 9. Viðtöl við hjúkrunarfræðinga og ljósmæður 2005 -2016 (Heimild: Embætti landlæknis og HSN 2017) ............................................................................................... 20 Tafla 10. Sjúkraflutningar í Skagafirði (Heimild: Brunavarnir Skagafjarðar og Heilbrigðisráðuneytið 2010) ............................................................................................ 22 Tafla 11. Sjúkraflutningar á Blönduósi ................................................................................... 23 Tafla 12. Myndgreiningar á starfssvæði HVE (Heimild: Ársskýrslur HVE) .......................... 24 Tafla 13. Hjúkrunar-, dvalar- og dagdvalarrými 2017 (Heimild: Velferðarráðuneytið e.d.) .. 26 Tafla 14. Fæðingar á Íslandi 2016 (Heimild: Landlæknisembættið 2017) .............................. 32 Tafla 15. Helstu vegalengdir sem íbúar þurfa að fara til þess að sækja heilbrigðisþjónustu út fyrir sinn heimbæ (Heimild: Vegagerðin e.d.). ............................................................... 35 Tafla 16. Lokanir á helstu fjallvegum 2012 – 2016 (Heimild: Vegagerðin 2017) .................. 36 Tafla 17 Búseta sjúklinga LSH 2016. Norðurland vestra, Svæði HSN og Vestfirðir. ............ 41 Tafla 18. Legur á LSH 2016. Norðurland vestra sundurliðað ................................................. 42 iv SSNV – Staða heilbrigðisþjónustu á Norðurlandi vestra RHA HELSTU NIÐURSTÖÐUR Samræmdar reglur um þjónustuframboð skortir. Framboð þjónustu ræðst of mikið af hefð fremur en mælanlegri þörf. Ekki hefur tekist að fastráða heimilislækna á Blönduósi og sennilega verður ekki auglýst eftir heimilislæknum á næstunni. Núverandi fyrirkomulag þar sem læknar í verktöku sinna svæðinu hefur gefist ágætlega en fastráðnir starfsmenn væri betri kostur þar sem það tryggir meiri samfellu í samskiptum læknis og sjúklings. Setja þarf skýrari reglur um komur sérfræðilækna. Viðtölum sérfræðinga hefur heldur fækkað á Sauðárkróki frá árinu 2010 en heldur fjölgað aftur eftir sameiningu heilbrigðisstofnanna. Framboð sérfræðinga og hefð ræður miklu um komur ekki síður en eftirspurn. Kallað er eftir þjónustu geðlækna á svæðið og er það brýnasta verkefnið sem nú blasir við. Sálfræðiþjónusta hefur aukist á Sauðárkróki og Blönduósi. Málin eru komin skemur á Hvammstanga en eru þó í góðu ferli. Dagvistunarúræði fyrir eldri borgara eru til