MEDİAD Medya ve Din Araştırmaları Dergisi | Journal of Media and Religion Studies Türkiye’de Medya ve Din Araştırmaları Dosya Konusu Issue Subject Media and Religon Cilt: Sayı: Studies in Turkey Volume: 2 Issue: 1 Medya ve Din Araştırmaları Dergisi MEDİAD Journal of Media and Religion Studies Cilt/Volume: 2 | Sayı / Issue: 1 |Haziran 2019 Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD) altı ayda bir yayımlanan uluslararası hakemli bir dergidir. The Journal of Media and Religion Studies is an international, peer-reviewed and biannual journal. Medya ve Din Araştırmaları Uygulama ve Editörler / Editors Araştırma Merkezi (MEDİAM) adına Dr. Metin EKEN Sahibi ve Baş Editör / Erciyes Üniversitesi Owner and Editor-in-Chief Prof. Dr. Hakan AYDIN Dr. Mustafa Derviş DERELİ Erciyes Üniversitesi Erciyes Üniversitesi Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Mahmut Hakkı AKIN, Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayın Sekreteri Doç Dr. Mustafa KOÇER, Erciyes Üniversitesi Secretariat Doç Dr. Vahit İLHAN, Erciyes Üniversitesi Yavuz KANBUR Dr. Öğr. Üyesi Ahmet YILDIZ, Erciyes Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Faruk KARAARSLAN, N. Erbakan Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Fikret YAZICI, Erciyes Üniversitesi Tasarım Graphic Design Danışma Kurulu / Advisory Board* Ekrem NAZLI Prof. Dr. Mustafa AKDAĞ, Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Köksal ALVER, Selçuk Üniversitesi Prof. Dr. Caner ARABACI, Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayın Türü Prof. Dr. Mustafa ARSLAN, İnönü Üniversitesi Publication Type Prof. Dr. Kemal ATAMAN, Marmara Üniversitesi Süreli Yayın / Periodical Prof. Dr. Mustafa AYDIN, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Prof. Dr. Bünyamin AYHAN, Selçuk Üniversitesi Prof. Dr. Şükrü BALCI, Selçuk Üniversitesi Yayın Periyodu Prof. Dr. Vejdi BİLGİN, Uludağ Üniversitesi Publication Period Prof. Dr. Lütfullah CEBECİ, Erciyes Üniversitesi Altı ayda bir (Haziran ve Aralık) yayımlanır / Prof. Dr. Hamza ÇAKIR, Erciyes Üniversitesi Published (in June and Prof. Dr. Mete ÇAMDERELİ, İstanbul Ticaret Üniversitesi December) biannually Prof. Dr. Celalettin ÇELİK, Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Murat DOĞAN, Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Şahin GÜVEN, Erciyes Üniversitesi Yayın Dili Prof. Dr. Naci İSPİR, Atatürk Üniversitesi Publication Languages Prof. Dr. Mustafa MACİT, Atatürk Üniversitesi Türkçe / Turkish Prof. Promad K. NAYAR, University of Hyderabad Arapça / Arabic Prof. Dr. Ertan ÖZENSEL, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi İngilizce / English Prof. Dr. Abdulvahap TAŞTAN, Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa TEKİN, İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Ali Murat YEL, Marmara Üniversitesi Baskı Tarihi Doç. Dr. Betül ÖNAY DOĞAN, İstanbul Üniversitesi Print Date Haziran / June 2019 Doç. Dr. Abdullah ÖZBOLAT, Çukurova Üniversitesi Dr. Charles HIRSCHKIND, University of California, Berkeley Dr. Peter M. PHILLIPS, Durham University * Danışma kurulu soyisimlere göre Dr. Elizabeth POOLE, Keele University alfabetik olarak sıralanmıştır. Dr. Mahmoud Y. Al Smaseri, Yarmouk University İletişim / Correspondence Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi, Yenidoğan Mahallesi, Ahmet El Biruni Caddesi, 38280 Talas/KAYSERİ Tel: +90 (352) 437 52 61-36010 e-posta: [email protected] Erciyes Üniversitesi Medya ve Din Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merke- zi bünyesinde yayımlanan Medya ve Din Araştırmaları Dergisi’nin Haziran 2019 tarihli üçüncü sayısıyla karşınızda olmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Derginin Haziran ve Aralık 2018 tarihli ilk iki sayısı “Medya ve İslamofobi” isim- li dosya konusuna ayrılmıştı. Bu sayılar içerik ve yöntem çeşitliliğinin yanı sıra ulusal ve uluslararası içerimlere odaklanan önemli çalışmaları bir araya getiren muhtevasıyla medya ve İslamofobi alanına yönelik akademik girişimler için önemli bir kaynak hüviye- ti kazandı. Haziran 2019 tarihli üçüncü sayı ise medya ve din alanına yönelik daha temel bir anlama girişiminin izlerini taşıyor. Medya ve din araştırmalarının Türkiye’deki geli- şim serüvenine odaklanan sayı, bu çerçevede “Türkiye’de Medya ve Din Araştırmaları” isimli bir dosya konusuyla teşekkül etti. Alana ilgi duyan araştırmacılar için genel bir pa- Editörden naroma ve gelecek perspektifi sunma amacı taşıyan sayı, medya ve din ilişkisinin ülke- mizde bir sorgulama alanı olarak nasıl geliştiğini, bu süreçteki kilometre taşlarını, alana yönelik disiplinlerarası girişimleri ve çeşitli düzeylerdeki eksikleri işaretleyen önemli araştırma makalelerini, çeviri ve değerlendirme yazılarını bir araya getirmektedir. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi’nin 3. sayısı 6 makale, 1 çeviri, 5 kitap ve 2 sem- pozyum değerlendirmesinden oluşuyor. Bunlardan ilkinde “Ritüelden İnanca Sembo- lik Bir Yapılanma: Online Alevi Topluluklar” başlıklı çalışmasıyla İlkay Şahin, topluluk- ların giderek daha esnek ve bireyci bir yapıya bürünmelerine neden olan simgesel bir inşadan geçtiğine dair iddiasını online Alevi topluluklar örneğinde ortaya koymaya ça- lışmaktadır. Ayşe Zişan Furat “Din Eğitimi Ekseninde Türkiye’de Medya ve Din Araştır- maları” isimli makalesinde, medya ve din ilişkisine dair temel araştırma eğilimlerinden hareketle Türk din eğitimi literatüründeki temel araştırma soru(n)larına odaklanmakta- dır. Bu sayının “Türkiye’de Medya ve Din Araştırmalarını Yeniden Düşünmek: Eksiklikler Nasıl Doldurulabilir?” başlıklı üçüncü makalesinde Nihal Kocabay Şener medya ve din araştırmalarının Türkiye’deki serüvenini göz önünde bulundurarak alandaki boşlukların nasıl doldurulabileceğini incelerken; “Türkiye’de Sinema ve Din Alanında Yapılan Aka- demik Çalışmalar Hakkında Genel Bir Değerlendirme” başlıklı araştırmasıyla Bilal Yorul- maz, sinema ve din alanında gerçekleştirilmiş olan akademik çalışmaları gerek temalar gerekse kullanılan yöntem ve teknikler yönünden ele almaktadır. “Türkiye’de Medya ve İslamofobi Araştırmaları” başlıklı bir diğer makalede Mustafa Temel, uluslararası literatüre kıyasla görece daha geç tarihlerde görünürlük kazanması hasebiyle ulusal ölçekte gerçekleştirilen medya ve İslamofobi çalışmalarını mercek altına almakta ve aynı zamanda bu çalışmalardaki sorun alanlarına işaret etmektedir. Bu sayının “Sosyo- ekonomik Bir Medya Gerçekliği Olarak Televizyon Vaizliği” başlıklı altıncı makalesinde İsmihan Şimşek, dünyadaki tarihsel süreci ve sosyoekonomik boyutlarından hareketle televizyon vaizliğini Türkiye’ye ilişkin çeşitli örnekler üzerinden sorgulamaktadır. Bu sayının yedinci çalışmasını Omar Malkawi’nin, Mete Çamdereli’nin Din Ek- randa Nasıl Durur kitabından yaptığı Arapça çevirisi oluşturmaktadır. Sayının kitap ve sempozyum değerlendirmelerine gelindiğinde ise Medya ve Din isimli eseri Adem Me- nekşeoğlu, Din Ekranda Nasıl Durur adlı çalışmayı Muhammet Fatih Okutan, Sanal Din adlı kitabı Hasan Hüseyin Candemir, Sanal Cemaatler kitabını Numan Yıldız ve Online Alevi Topluluklar isimli eseri ise Muhammed Enes Yüce değerlendirmiştir. Yine 2015 yılında gerçekleştirilmiş olan Medya ve Din Tartışmaları Sempozyumu Mustafa Temel; 2003, 2004 ve 2005 yıllarında gerçekleştirilen I, II ve III. Dini Yayınlar Kongreleri ise Nida Sümeyya Çetin tarafından değerlendirilmiştir. Medya ve din alanındaki çalışmalarıyla göze çarpan akademisyenlerin makalelerini ve bahsi geçen kitap-sempozyum değer- lendirmelerini içeren bu sayının, medya ve din araştırmalarının Türkiye’deki fotoğrafını çok daha belirginleştirerek alana dair bir gelecek perspektifi çizmesi ümit edilmektedir. Bu vesileyle Medya ve Din Araştırmaları Dergisi’ne makale ve kitap değerlendir- meleri ile katkıda bulunan tüm yazarlarımıza, bu çalışmaları ilgili kurallar çerçevesinde özveriyle değerlendiren hakemlerimize, yayın ve danışma kurullarımızda yer alan bilim insanlarına ve dergimizin yayımlanması sürecine çok önemli katkılar sunan teknik bi- rimlerimizdeki tüm çalışma arkadaşlarımıza teşekkür ediyoruz. Prof. Dr. Hakan AYDIN Dr. Metin EKEN Dr. Mustafa Derviş DERELİ Editörden Editörden From Editor Hakan AYDIN, Metin EKEN, Mustafa Derviş DERELİ | 3-4 Araştırma Makaleleri / Research Articles Ritüelden İnanca Sembolik Bir Yapılanma: Online Alevi Topluluklar A Symbolic Reconstruction from the Ritual to the Belief: Virtual Alevi Communities İlkay Şahin | 7-28 İçindekiler Din Eğitimi Ekseninde Türkiye’de Medya ve Din Araştırmaları Media and Religion Studies in Religious Education Literature in Turkey Ayşe Zişan FURAT | 29-51 Türkiye’de Medya ve Din Araştırmalarını Yeniden Düşünmek: Eksiklikler Nasıl Doldurulabilir? Rethinking Media and Religion Studies in Turkey: How to Fill in Gaps? Nihal KOCABAY ŞENER | 53-69 Türkiye’de Sinema ve Din Alanında Yapılan Akademik Çalışmalar Hakkında Genel Bir Değerlendirme An Analysis of Religion and Film Studies in Turkey Bilal YORULMAZ | 71-91 Türkiye’de Medya ve İslamofobi Araştırmaları Media and Islamophobia Researches in Turkey Mustafa TEMEL | 93-121 Sosyoekonomik Bir Medya Gerçekliği Olarak Televizyon Vaizliği TV Preaching as a Socioeconomic Media Reality İsmihan ŞİMŞEK | 123-136 Çeviriler / Translations Medya ile Din İlişkisini Yeniden Düşünmek Mete ÇAMDERELİ, Çeviren: Omar MALKAWİ | 137-149 Kitap Değerlendirmeleri / Book Reviews Dinin Medya İle İmtihanı M. ÇAMDERELİ, B. ÖNAY DOĞAN, N. KOCABAY ŞENER Değerlendiren: Adem MENEKŞEOĞLU | 151-153 Din Ekranda Nasıl Durur? Mete ÇAMDERELİ – Değerlendiren: Muhammet Fatih OKUTAN | 155-157 Sanal Din Mehmet HABERLİ – Değerlendiren: Hasan Hüseyin CANDEMİR | 159-161 Sanal Cemaatler İbrahim AKKAŞ – Değerlendiren: Numan YILDIZ | 163-165 Online Alevi Topluluklar İlkay ŞAHİN – Değerlendiren: Muhammed Enes YÜCE | 167-170 Sempozyum Değerlendirmeleri /Symposium Reviews Medya ve Din Tartışmaları Sempozyumu Değerlendiren: Mustafa TEMEL | 171-180 I. II. ve