Roden, 7 maart 2021 Aan de leden van de Raad van Noordenveld cc. Pers Betreft: ‘AANLEG ZONNEPARK MATSLOOT’ Geachte leden van de Raad van Noordenveld, In januari 2021 ontving u een brief van B&W over de aanpak van energieprojecten in het landschap 1. Het gaat hierbij om twee zonneparken, miljoenenprojecten met veel subsidies, maar ook met grote consequenties voor de omgeving, de natuur en de bewoners, nu en de komende dertig tot veertig jaar. Zorgvuldigheid Wethouder Kirsten Ipema stelde in het Roder Journaal van 13 januari 2021: ,,Wij willen dat energieprojecten, zoals zonneparken, zorgvuldig tot stand komen. Inwoners moeten daarin een stem krijgen en na realisatie moeten zij kunnen meedelen in de opbrengsten. Er komt dan ook pas een besluit over een vergunning, als er een plan ligt waaraan omwonenden een bijdrage hebben geleverd.” Dit volgens het zorgvuldigheidsbeginsel als onderdeel van behoorlijk bestuur. Er zijn inmiddels door Noordenveld twee locaties gekozen voor aanleg van zonneparken: Zuidvelde en Matsloot. Deze brief gaat over de mogelijke aanleg zonnepark Matsloot door PowerField Netherlands b.v. Twee directeuren van dit bedrijf zijn in 2019 beboet door de Autoriteit Financiële Markten. PowerField heeft al twee jaar contact met ambtenaren van gemeente Noordenveld en ook met wethouder Kosters. REDEN van deze open brief: IVN Roden-Norg was op 10 februari jl. deelnemer aan een videovergadering, georganiseerd door PowerField. Deze bijeenkomst was een grote mislukking en wat betreft ‘participatie een farce. IVN Roden-Norg maakt zich mede door deze ervaring grote zorgen over wat er aan de hand is en over mogelijke afspraken tussen B&W en PowerField. Een aantal betrokken mensen ( vanaf nu: ‘wij’) heeft zich de afgelopen tijd verdiept in deze kwestie. Uit de tot nu toe verkregen stukken blijkt het volgende: a) Er zijn reeds vergevorderde en gedetailleerde plannen om een zonnepark op de locatie Matsloot te ontwikkelen, uit te voeren door PowerField Netherlands bv. b) De berekening van de hoge score voor locatie Matsloot bevat grove fouten. Dit blijkt uit bestudering van de overigens summiere motivatie en de vergelijking van de onwaarschijnlijk hoge score van locatie Matsloot met die van de overige negen locaties. Deze dubieuze keuze kan grote negatieve gevolgen hebben voor natuur en milieu. Er wordt nog gewerkt aan een gezamenlijke Gebiedsvisie Matsloot-Westpoort e.o. door de provincies Groningen en Drenthe en de gemeenten Groningen, Westerkwartier en Noordenveld. Wij hebben de indruk dat er door partijen, met name door PowerField, veel haast wordt gemaakt om een zonnepark op de locatie Matsloot te realiseren, ook al lijkt de participatie (nog lang) niet gelukt, integendeel. Wij zijn bezorgd dat het zorgvuldigheidsbeginsel, waarover wethouder Ipema spreekt, met voeten wordt getreden. 1 Brief met kenmerk 659167 1 • . INHOUD van deze open brief: 1) BEZWAREN TEGEN LOCATIE MATSLOOT: Zonnepark brengt onevenredig veel schade toe aan natuur 2) GEBREK AAN INFORMATIE EN PARTICIPATIE: Er zijn sterke aanwijzingen dat de participatie van omwonenden en groene organisaties tijdens de verkenningsfase een farce is. 3) OVER POWERFIELD NETHERLANDS BV: ( hierna PowerField ) Het bedrijf is omstreden, heeft een onduidelijke organisatiestructuur en lijkt niet transparant. 4) ALTERNATIEVEN: Er komt landelijk steeds meer weerstand tegen zonnepanelen op landbouwgrond; er zijn nieuwe inzichten en alternatieven. 1.BEZWAREN LOCATIE MATSLOOT 1.1 Locatie Locatie Matsloot ligt op de grens van twee provincies en drie gemeenten. Door de provincies Groningen en Drenthe en door de gemeenten Groningen, Westerkwartier en Noordenveld wordt gewerkt aan een gezamenlijke Gebiedsvisie Matsloot-Westpoort e.o. Gemeente Noordenveld heeft bij het kiezen van mogelijke locaties (gebiedsvisie) een voorkeur uitgesproken voor een locatie in het meest oostelijke deel Matsloot, grenzend aan de vloeivelden van de Suikerunie. Daarbij is er bij deze locatie nog de opmerking geplaatst dat het landschap en de natuurwaarden in het meest oostelijke deel van de Matsloot, tegen de depots van de Cosun, al is aangetast door industrie en in de invloedssfeer ligt van de stad Groningen en Hoogkerk. Opmerkelijk is dat er nu geen enkele aandacht meer wordt besteed aan de ‘voorkeur voor realisatie in oostelijk deel Matsloot’. Opeens gaat alle aandacht naar de door PowerField genoemde locatie; meer westelijk, midden in de polder het Lage Land en zeker niet grenzend aan de vloeivelden van de Suikerunie. Deze grond is niet braakliggend, maar staat bekend als goede landbouwgrond, grenzend aan de Onlanden. Als gevolg van de grondpositie die PowerField zegt te hebben en door de manier waarop een zonnepark wordt gebouwd volgens het verdienmodel van PowerField, dus zoveel mogelijk zonnepanelen, wordt bijna de gehele polder ongeschikt voor water- en weidevogels en is de impact ervan veel groter dan de 48 hectare voor het eventuele zonnepark. De kennelijk al gemaakte keuze lijkt een niet logische en we vragen ons dan ook af hoe de gemeente Noordenveld hiertoe is gekomen en waarom juist hiér? 1.2 Belangrijk natuurgebied in gevaar Het aangewezen gebied maakt deel uit van het belangrijke ganzen-foerageergebied Leekstermeer en is het doortrek- en broedgebied van veel kwetsbare weidevogels, zoals Grutto, Scholekster en Kievit. Het is nagenoeg het enige gebied in de gemeente Noordenveld waar nog weidevogels kunnen broeden, overwinteren en doortrekken. De meeste weidevogels zijn Rode Lijstsoorten die in hun voortbestaan worden bedreigd. Door hier een zonne‘park’, (eigenlijk een industriegebied) aan te leggen, vol met zonnepanelen, zal het leefgebied van deze soorten en van watervogels verdwijnen en dat is onacceptabel. 2 • . Adviesbureau BügelHajema uit Assen2 vermeldt in dit verband dat er risico is op optische verstoring en ook op vogel-aanvaringen, o.a. tegen hekwerken rondom zonneparken. Met name in relatie tot de grote aantallen vogels die hun leefgebied in de Onlanden hebben, maar ook voor de trekvogels is deze mogelijke zonneparklocatie funest. In het onderzoek van universiteiten Groningen en Wageningen en de werkgroep Grauwe Kiekendief van 14 november 2018 staat het volgende citaat: “Het is belangrijk om te benadrukken dat de aanleg van een zonnepark ten koste gaat van het leefgebied van specifieke soortgroepen, i.e. de akkervogels in akkerbouwgebieden en de weidevogels in veenweidegebieden”.3 1.3 De berekening van de score van locatie Matsloot klopt niet Er zijn in Noordenveld tien locaties onderzocht en van een score voorzien.4 Wij hebben relevante beleidsdocumenten bestudeerd. De locaties Zuidvelde en Kloosterveen scoorden met respectievelijk 9 en 8 het hoogst. Plotseling kwam dus een andere, onverwachte locatie in beeld: Matsloot, op het grensgebied met de gemeente Groningen. Deze locatie, het leefgebied van heel veel vogels waar PowerField claimt een grondpositie te hebben, komt met een rapportcijfer 7 opeens als winnaar uit de bus. Hoe de score in het gemeentelijk stuk tot stand is gekomen is onbegrijpelijk en onnavolgbaar. Voor de locatie Matsloot is de volgende scorelijst vastgesteld 5: ( de criteria hebben een score van -2 tot en met 2) 3: Matsloot Criterium Score Motivatie Meervoudig ruimtegebruik 2 Combinatie met waterberging en recreatie. Energielandschap Huidige natuurwaarden -2 Ganzenfoerageergebied Versterking natuurwaarden 1 Ganzen verdwijnen, maar er kunnen andere natuurwaarden voor in de plaats komen die de Onlanden versterken. Huidige landschappelijke en -1 Kleinschalig laagveen- cultuurhistorische waarden ontginningslandschap Versterking landschappelijke en 1 Goede inpassingsmogelijk- cultuurhistorische waarden heden in energielandschap Trede zonneladder 2 Trede 1: Dicht bij snelweg Passend binnen plannen 2 Vierverlaten heeft voldoende netbeheerder capaciteit Aansluitmogelijkheden op het 2 Dicht bij Vierverlaten net Totaal: 7 Deze scorelijst bevat grove fouten, mede omdat er absoluut geen rekening is gehouden met weidevogels. Ook adviesbureau BügelHajema laat het bestaan van deze kwetsbare vogels volledig buiten beschouwing6. 2 Memo BügelHajema 05-06-2019 3 Literatuurstudie en formulering richtlijnen voor een ecologische inrichting van zonneparken 14-11-2018 4 Toelichting scores per locatie, brief aan de raad kenmerk 659167 5 Toelichting scores per locatie bij brief met kenmerk 659167 6 Memo BügelHajema 05-06-2019 3 • . FOUTEN IN BEREKENING SCORINGS-CRITERIA MATSLOOT: • Meervoudig ruimtegebruik: score 2 Motivatie: combinatie met waterberging en recreatie. Energielandschap. Correctie: Er is absoluut geen sprake van meervoudig ruimtegebruik. In het gebied zijn geen recreatieve activiteiten en er is geen sprake van waterberging. 7 8 Er resteert slechts energielandschap. Gecorrigeerde score: -2 • Versterking natuurwaarden: score 1 Motivatie: Ganzen verdwijnen, maar er kunnen andere natuurwaarden voor in de plaats komen die de Onlanden versterken. Correctie: Naast watervogels verdwijnen met name weidevogels (Rode Lijstsoorten) als Grutto, Kievit, Tureluur, Scholekster, Graspieper en Veldleeuwerik. Niet alleen verdwijnt hun broedgebied, maar dit gebied is ook zeer belangrijk als foerageergebied tijdens de voor- en najaarstrek en in de winter. In dit veenweidegebied zijn geen andere natuurwaarden te verwachten. De genoemde verbetering voor Smienten is volslagen onzin. De Smient verblijft overdag in waterrijk gebied, maar graast ‘s nachts in weilanden, die hier verdwijnen. Gecorrigeerde score: -2. • Versterking landschappelijke en cultuurhistorische waarden: Score 1 Motivatie: Goede