Gemeenschappelijke Maas: Ecologische effecten van ingreepscenario’s centrale sector van Maasmechelen tot Maaseik. Alexander Van Braeckel & Kris Van Looy Verslag van het Instituut voor Natuurbehoud 2005.06 instituut voor Instituut voor Natuurbehoud natuurbeho Colofon __________________________________________________________________________ Opdrachtgever: n.v. De Scheepvaart Afdeling Waterbouwkunde Lombaardstraat 26, 3500 Hasselt Auteurs: Van Braeckel Alexander [email protected] tel. +32 (0)2 528 88 95 Kris Van Looy [email protected] tel: +32 (0)2 558 18 59 Instituut voor Natuurbehoud Kliniekstraat 25 1070 Brussel website: www.instnat.be Wijze van citeren: Van Braeckel, A. & Van Looy, K. 2005. Gemeenschappelijke Maas: Ecologische effecten van ingreepscenario’s, centrale sector van Maasmechelen tot Maaseik. Verslag van het Instituut voor Natuurbehoud. 2005.06, p 115. © 2005, Instituut voor Natuurbehoud, Brussel Negenoordstudie: Ecologie Inhoudstafel __________________________________________________________________________ Inhoudstafel Gemeenschappelijke Maas: Ecologische effecten van ingreepscenario’s centrale sector van Maasmechelen tot Maaseik. .................................................................................................................. 1 I Inleiding .............................................................................................................................................. 1 I.1 Ecologische studie als voorbereiding op MER............................................................................ 1 I.2 Projectgebied Maasvallei Centrale sector Noord......................................................................... 2 Project Negenoord......................................................................................................................... 2 Project Bichterweerd..................................................................................................................... 2 Project Elerweert-Heppeneert ....................................................................................................... 2 II Doelstellingen.................................................................................................................................... 4 III. Werkwijze ECODYN toepassing.................................................................................................... 5 III.1. Modelconcept van ECODYN................................................................................................... 5 Stap 1 Afbakening van de standplaatsfactoren in de fysiotoop- en pionier-module..................... 5 Stap 2 Voorspelling van de vegetatiestructuur per fysiotoop ....................................................... 8 III.2. ECODYN Verfijning.............................................................................................................. 11 III.3. Habitat- en natuurtypen.......................................................................................................... 13 Verfijning vegetatieontwikkeling................................................................................................ 13 Overzicht beschermde habitats en natuurtypen........................................................................... 13 III.4. Beheersaspecten ..................................................................................................................... 14 III.5. Evaluatie in ECODYN ........................................................................................................... 15 Afbakening van de ecotopen en waardebepaling op basis van doelsoorten ............................... 15 Uitbreiding evaluatie op basis van beschermde habitats en soorten ........................................... 16 IV Beschrijving scenario’s.................................................................................................................. 20 IV.1 Beschrijving ingrepen en alternatieven:.................................................................................. 20 IV.2 Scenario’s binnen ECODYN .................................................................................................. 20 Optimaal-minimaal scenario: ...................................................................................................... 20 Begraasd- onbegraasd scenario ................................................................................................... 21 V. Resultaten ECODYN modellering ................................................................................................. 23 V.1 Abiotische verkenning.............................................................................................................. 23 V.2 Morfodynamische verkenning.................................................................................................. 26 Pionierecotopen in het stroomvoerend deel ................................................................................ 27 Pionierecotopen op de hoge weerd.............................................................................................. 27 Conclusie..................................................................................................................................... 27 V.3 Bosontwikkeling langsheen de rivier ....................................................................................... 28 Negenoordstudie: Ecologie Inhoudstafel __________________________________________________________________________ Potenties voor bosontwikkeling in het stroomvoerend deel........................................................ 28 Potenties voor bosontwikkeling in het stroombergend deel........................................................ 30 V.4 Ecotoopontwikkeling................................................................................................................ 31 Potentiële ecotoopontwikkeling onder extensieve begrazing ..................................................... 31 VI. Evaluatie........................................................................................................................................ 43 VI.1. Habitat-criteria en instandhoudingsdoelstellingen................................................................. 43 Gradiënten ................................................................................................................................... 43 Rivierdynamiek ........................................................................................................................... 44 Rivierbosontwikkeling ................................................................................................................ 44 Relicten........................................................................................................................................ 45 VI.2 Ecotopen.................................................................................................................................. 47 Ecologisch toetsingskader........................................................................................................... 47 VI.3 Doelsoorten ............................................................................................................................. 50 Algemene beoordeling ................................................................................................................ 51 Bedding ....................................................................................................................................... 51 Bankzone..................................................................................................................................... 51 Lage weerd .................................................................................................................................. 52 Hoge weerd ................................................................................................................................. 53 VI.4 Natuurtypen en Habitattypen .................................................................................................. 54 Natuurtypen................................................................................................................................. 54 Natura2000 habitats..................................................................................................................... 55 VII. Natuurbeheer................................................................................................................................ 63 VII.1 Integraal procesbeheer met natuurlijke begrazing................................................................. 63 VII.1 Gecontroleerd beheer i.f.v. veiligheid ................................................................................... 70 VII.1 Beheersinrichting in het studiegebied.................................................................................... 73 Toegankelijkheid......................................................................................................................... 73 Habitatkwaliteit in het studiegebied............................................................................................ 80 Minimaal scenario....................................................................................................................... 82 Optimaal scenario........................................................................................................................ 85 VIII. Optimalisatie ontwerp en ingrepen............................................................................................