Ministria e Bujqësisë, Zhvillimit Rural dhe Administrimit të Ujërave Republika e Shqipërisë Programi i Zhvillimit Rural 2014 - 2020 I Instrumentit të Asistencës së Parazgjerimit (IPA) Maj 2015 1 Programi IPARD II për Shqipërinë Përmbajtja 1. TITULLI I PORGRAMIT TË ZHVILLIMIT RURAL IPA II .............................................................7 2. VENDI PËRFITUES .................................................................................................................................7 2.1. Shtrirja gjeografike e programit ................................................................................................................7 3. PËRSHKRIMI I SITUATËSS AKTUALE, ANALIZA SËOT DHE IDENTIFIKIMI NEVOJAVE ..........................................................................................................................................7 3.1. Konteksti i përgjithshëm social-ekonomik i shtrirjes gjeografike ............................................................7 3.2. Performanca e sektorëve të bujqësisë, pyjeve dhe atij ushqimor ............................................................ 10 3.3. Menaxhimi mjedisit dhe i tokës .............................................................................................................. 23 3.4. Ekonomia rurale dhe cilësia e jetës ......................................................................................................... 28 3.5. Pergatitja dhe zbatimi i Strategjive Lokale te Zhvillimit – Leader ......................................................... 35 3.6. Tabela e treguesve të kontekstit .............................................................................................................. 36 4. ANALIZA SËOT – PËRMBLEDHJE E ANALIZAVE TE MËSIPËRME ....................................... 44 4.1. Bujqësia, pyjet, industria ushqimore (tabela të veçanta për çdo sektor të përzgjedhur për mbështetje) ........................................................................................................................................... 44 4.2. Administrimi i tokës dhe mjedisi ............................................................................................................ 49 4.3. Ekonomia rurale dhe cilësia e jetës ......................................................................................................... 50 4.4. Përgatitja dhe zbatimi i Strategjive Lokale të Zhvillimit– Leader .......................................................... 51 4.5. Sinteza e analizës SËOT në lidhje me objektivat e zhvillimit rural dhe bujqësor të IPA II.................... 52 5. REZULTATET KRYESORE TË NDËRHYRJEVE TË MËPARSHME .......................................... 54 5.1. Rezultatet kryesore të ndërhyrjeve kombëtare të mëparshme; shumat e disbursuara, përmbledhje e vlerësimeve, mësimet e nxjerra. ........................................................................................................... 54 5.2. Rezultatet kryesore të asistencës së BE-së; shumat e disbursuara, përmbledhje e vlerësimeve, mësimet e nxjerra ................................................................................................................................. 55 5.3. Rezultatet kryesore nga asistenca shumëpalëshe; shumat e disbursuara, përmbledhje e vlerësimeve, mësimet e nxjerra ................................................................................................................................. 57 6. PËRSHKRIMI I STRATEGJISË ......................................................................................................... 60 6.1. Përshkrim i strategjisë ekzistuese kombëtare të zhvillimit rural ............................................................. 60 6.2. Identifikimi i nevojave dhe përmbledhja e strategjisë ............................................................................ 61 6.2.1 Identifikimi i nevojave .......................................................................................................................... 61 6.2.2 Përshkrimi i strategjisë së programit IPARD II .................................................................................... 64 6.3. Bashkëveprimi mes ndërhyrjeve të propozuara të IPARD dhe Dokumentit Strategjik Kombëtar ......... 68 6.4. Përmbledhje e logjikës së ndërhyrjeve, duke treguar masat e përzgjedhura për IPARD, objektivat sasiorë .................................................................................................................................................. 70 7. TABELAT E PËRGJITHSHME FINANCIARE ................................................................................ 71 7.1. Maksimumi i kontributit të BE-së për fondet IPARD për vitet 2014-2020, në EURO........................... 71 7.2 Plani financiar sipas masave në EURO, 2014-2020 ................................................................................ 71 7.3. Shpërndarja e buxhetit paraprak sipas masave për periudhën 2014-2020 .............................................. 73 7.4. Monitorimi i buxheti paraprak të kontributit të BE-së sipas masave për periudhën 2014-2020, në EURO ................................................................................................................................................... 74 7.5. Shpërndarja në përqindje e kontributit te BE-se sipas masave për periudhën 2014-2020 ...................... 74 8. PËRSHKRIM I MASAVE TË PËRZGJEDHURA ............................................................................. 75 8.1. Kërkesa në lidhje me të gjitha apo disa nga masat ................................................................................. 75 8.1.1. Standardet kombëtare minimale që aplikohen për Programin ............................................................. 75 2 Programi IPARD II për Shqipërinë 8.1.2. Përkufizimi i zonave rurale .................................................................................................................. 75 8.1.3. Kriteret e pranueshmërisë të aplikueshme për të gjitha apo disa nga masat ........................................ 75 8.1.4. Kontrolli dhe verifikueshmëria e masave ............................................................................................ 77 8.1.5. Përcaktimi i masave ............................................................................................................................. 79 8.1.6. Procedura administrative për përzgjedhjen e projekteve të investimit ................................................ 79 8.2. Përshkrimi i Masave ............................................................................................................................... 81 8.2.1. Masa ‘Investime në aktive fizike në fermat bujqësore’ ....................................................................... 81 8.2.2. Masa ‘Investime në aktive fizike për përpunimin dhe tregtimin e produkteve bujqësore dhe të peshkimit’ .......................................................................................................................................... 87 8.2.3. Masa ‘Diversifikimi Fermave dhe Zhvillimi Biznesit’ ........................................................................ 93 8.2.4. Masa ‘Asistencë Teknike’ ................................................................................................................. 100 9. RRJETI KOMBËTAR I ZHVILLIMIT RURAL .............................................................................. 103 10. INFORMACIONE LIDHUR ME BASHKËVEPRIMIN E IPARD-IT ME MASAT E FINANCUARA NGA BURIME TË TJERA (KOMBËTARE OSE NDËRKOMBËTARE) .... 104 10.1. Kriteret e demarkacionit të IPARD-it me mbështetjet e dhëna nga fushat e tjera të IPA-s ................ 104 10.2. Bashkëveprimi i IPARD me instrumentet e tjera financiare ............................................................... 105 10.3. Kriteret e demarkacionit dhe bashkëveprimi i masave IPARD me politikat kombëtare .................... 106 11. PËRSHKRIMI STRUKTURËS OPERATIVE, PËRFSHIRË MONITORIMIN DHE VLERËSIMIN .................................................................................................................................. 107 11.1. Përshkrimi strukturës operative (Autoriteti Menaxhues dhe Agjencia IPARD) dhe funksioneve kryesore të tyre ................................................................................................................................... 107 11.2. Përshkrimi i sistemeve të monitorimit dhe vlerësimit, përfshirë përbërjen e parashikuar të Komitetit Monitorues ......................................................................................................................... 110 12. PËRSHKRIM PËRMBLEDHËS I STRUKTURËS SË MENAXHIMIT DHE KONTROLLIT . 112 13. REZULTATET E KONSULTIMEVE MBI PROGRAMIMIN, PËRFSHIRJA E AUTORITETEVE DHE INSTITUCIONEVE PËRKATËSE SI DHE E PARTNERËVE TË PËRSHTATSHËM EKONOMIKË, SOCIALË DHE MJEDISORË ......................................... 115 13.1. Masat për përfshirjen e autoriteteve, institucioneve dhe partnerëve përkatës ..................................... 115 13.2. Partnerët e konsultuar - Përmbledhje .................................................................................................. 115 13.3. Rezultatet e konsultimeve – Përmbledhje ........................................................................................... 118 14. REZULTAETET DHE REKOMANDIMET E VLERËSIMIT EX-ANTE TË PROGRAMIT ... 118 14.1. Përshkrim i procesit ...........................................................................................................................