Land- en tuinbouwcijfers 2009 L E I Wageningen UR Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) LEI Wageningen UR Alexanderveld 5, Postbus 29703, 2502 LS ’s-Gravenhage – Rabobank 0300090641 tel. 070 335 8116, fax. 070 335 81 98, e-mailadres: [email protected] Prijs € 37,50 per exemplaar (franco per post). Abonnementsprijs € 30,00. Prijzen incl. 6 % Btw en incl. administratie- en verzendkosten binnen Nederland. ISSN 1386-9566 LEI-rapport 2009-069 LEI en CBS aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie in deze uitgave. Voorwoord De jaarlijkse publicatie Land- en tuinbouwcijfers geeft een breed statistisch overzicht van de belangrijkste gegevens die de ontwikkeling van de land- en tuinbouw in Nederland beschrijven. De tabellen in dit naslagwerk zijn ook digitaal beschikbaar op de website van het LEI (www.lei.wur.nl/nl/statistieken). Aanvullende informatie is te vinden op de websites www.cbs.nl/statline en www.lei.wur.nl. Het naslagwerk Land- en tuinbouwcijfers 2009 is een gezamenlijke publicatie van het Landbouweconomisch Instituut (LEI Wageningen Universiteit en Researchcentrum) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Opdrachtgever voor deze publicatie is het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Inlichtingen zijn telefonisch te verkrijgen bij het CBS (tel. 088 5707070) of het LEI (tel. 070 3358134), per e-mail via [email protected] of via het contactformulier op www.cbs.nl/infoservice. Graag richten wij een woord van dank aan alle personen en instellingen die een bijdrage geleverd hebben aan deze publicatie. De Algemeen directeur van het LEI De Directeur-generaal van de Statistiek Prof.dr.ir. R.B.M Huirne Drs. G. van der Veen Den Haag Den Haag / Heerlen Juli 2009 Juli 2009 3 VERKLARING DER TEKENS * = voorlopig cijfer . = de gegevens ontbreken - = nul 0(0,0) = het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen 1995-2007 = 1995 tot en met 2007 1995/2007 = het gemiddelde over de jaren 1995 tot en met 2007 2006/’07 = oogstjaar, boekjaar beginnend in 2006 en eindigend in 2007 = nadere specificatie beschikbaar AFKORTINGEN CBS = Centraal Bureau voor de Statistiek LEI = Landbouw-Economisch Instituut Min. van L.N.V. = Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit aje = arbeidsjaareenheid Bss = Bruto standaard saldi BTW = belasting over de toegevoegde waarde c.i.f. = cost, insurance, freight ECU = European Currency Unit (Europese Valuta-eenheid) EGE = Europese grootte-eenheid e.m. = en meer e.o. = en ouder f.o.b. = free on board gve = grootvee-eenheid NEG = Nederlandse variant EU-bedrijfstypering op basis nge Nge = Nederlandse grootte-eenheid w.o. = waaronder w.v. = waarvan Door afrondingen kan het voorkomen dat totalen licht afwijken van de som van de gespecificeerde getallen. Verbeterde cijfers zijn als zodanig niet gekenmerkt. KEY TO SYMBOLS * = provisional figure . = data not available - = nil 0 (0,0) = less than half the unit employed a blank = category not applicable 1995-2007 = 1995 to 2007 inclusive 1995/2007 = the average for the years 1995 up to and including 2007 2006/’05 = crop year, financial year etc. beginning in 2004, terminating in 2005 = further specification available ABBREVIATIONS CBS = Central Bureau of Statistics LEI = Agricultural-Economics Research Institute Min. van L.N.V. = Ministry of Agriculture, Nature and Food Quality aje = labour year units (AWU) Bss = Dutch standard gross margin for farm typology (SGM) BTW = VAT (value added tax) c.i.f. = cost, insurance, freight ECU = European Currency Unit EGE = European size unit (ESU) e.m. = and more e.o. = and older f.o.b. = free on board gve = cattle units NEG = Dutch version of Community Typology (DCT) (on bases of dsu) Nge = Dutch size unit (dsu) w.o. = among which w.v. = of which Detailed items in tables do not necessarly add to totals because of rounding. Revised figures are not marked as such. 4 INHOUD Voorbericht 3 Verklaring der tekens 4 Indeling van tabellen en figuren 6 Hoofdstukken 1. Algemeen 11 2. Bedrijven, productiefactoren en -middelen 21 3. Gewasarealen 57 4. Veestapel 91 5. Productie 113 6. Prijzen van productiefactoren en -middelen 129 7. Prijzen van producten 135 8. Inkomen en financiering 151 9. Voorzieningsbalansen 175 10. In- en uitvoer 185 11. Europese Unie 197 12. Milieu en natuur 219 13. Diverse gegevens 223 Trefwoordenregister 251 Kaart met landbouwgebieden, ingedeeld in 14 groepen 257 CONTENTS Preface 3 Key to symbols and abbreviations 4 Classification of tables and graphs 8 Chapters 1. General statistical data about the Netherlands 11 2. Agricultural holdings, production factors and means of production 21 3. Area under crops 57 4. Composition of livestock 91 5. Production 113 6. Prices of production factors and means of production 129 7. Prices of agricultural and horticultural products 135 8. Income and financing of agricultural and horticultural holdings 151 9. Supply balance sheets 175 10. Imports and exports 185 11. European Community 197 12. Environment en nature 219 13. Miscellaneous 223 Topic index 255 Map of agricultural districts, 14-groups classification 257 5 Indeling van tabellen en figuren 1. Algemeen 11. Bevolking 11 12. Beroepsbevolking 13 13. Bodemgebruik 14 14. Nationaal inkomen 16 15. Prijzen 17 16. Verbruik 18 17. Diverse gegevens 19 2. Bedrijven, productiefactoren en -middelen Toelichting 21 21. Bedrijfstypering en bedrijfsgrootte 23 22. Gebruik van de cultuurgrond 28 23. Arbeid 36 24. Bedrijfsopvolging, -beëindiging 40 25. Overheidsactiviteiten t.a.v. landbouwbedrijven 41 26. Agrarische bouwwerken en land- en tuinbouwmachines 43 27. Veevoeder 46 28. Mest, mineralen en bestrijdingsmiddelen 47 29. Energie 54 3. Gewasarealen 31. Akkerbouwgewassen 57 32. Tuinbouwgewassen open grond 66 33. Tuinbouwgewassen onder glas 81 4. Veestapel 41. Rundvee 91 42. Paarden 97 43. Schapen en geiten 98 44. Varkens 100 45. Pluimvee 104 46. Konijnen en edelpelsdieren 111 5. Productie 51. Akkerbouwproducten (oogstraming) 113 52. Tuinbouwproducten 118 53. Melk en zuivelproducten 124 54. Vee en vlees, excl. vleespluimvee 126 55. Eieren en vleespluimvee 128 6. Prijzen van productiefactoren- en middelen 61. Koopprijzen landbouwgrond 129 62. Prijzen van meststoffen en voedermiddelen 130 63. Prijzen van energie 132 64. Prijsindexcijfers 133 7. Prijzen van producten 71. Akkerbouwproducten 135 72. Tuinbouwproducten 140 73. Melk en zuivelproducten 142 74. Vee en vlees, excl. vleespluimvee 145 75. Eieren en vleespluimvee 148 76. Prijsindexcijfers 150 6 8. Inkomen en financiering Toelichting 151 81. Productiewaarde 152 82. Productiekosten en resultaten per product 154 83. Bedrijfsresultaten 157 84. Exploitatiegegevens andere agrarische bedrijven 173 9. Voorzieningsbalansen Toelichting 175 91. Akkerbouwproducten 176 92. Veehouderijproducten 181 10. In- en uitvoer Toelichting 185 101. Nederlandse handel, totaal 186 102. Ned. agrarische handel, per land en productgroep 186 103. Akkerbouwproducten 189 104. Tuinbouwproducten 191 105. Vee en dierproducten 193 106. Overige agrarische producten 195 11. Europese Unie 111. Algemeen 197 112. Agrarische productie 203 113. Zelfvoorzieningsgraad en verbruik per hoofd 207 114. Uitvoer EU-landen 209 115. Uitgaven Europees Oriëntatie- en Garantiefonds voor de landbouw 216 12. Milieu en natuur 121. Milieu 219 122. Natuur 221 13. Diverse gegevens 131. Wettelijke normen voor het gebruik van meststoffen (MINAS) 223 132. Mengvoederindustrie 224 133. Landbouwonderwijs 227 134. (Omrekenings)normen 228 135. Maten en gewichten 236 136. Overige gegevens 241 7 Classification of tables and graphs 1. General statistical data about the Netherlands 11. Population 11 12. Economically active population 13 13. Land utilization 14 14. National income 16 15. Prices 17 16. Consumption 18 17. Miscellaneous 19 2. Agricultural holdings, production factors and means of production Explanation 21 21. Farm classification and size 23 22. Utilization of cultivated land 28 23. Labour 36 24. Farm succession, - termination 40 25. Government activities in regard to agricultural holdings 41 26. Agrarian buildings and machineries 43 27. Feeding stuffs 46 28. Manure, minerals and pesticides 47 29. Energy 54 3. Area under crops 31. Arable crops 57 32. Horticultural crops in the open 66 33. Horticultural crops under glass 81 4. Composition of livestock 41. Cattle 91 42. Horses 97 43. Sheep and goats 98 44. Pigs 100 45. Poultry 104 46. Rabbits and high-bred furned animals 111 5. Production 51. Arable products (crop estimates) 113 52. Horticultural products 118 53. Milk and dairy products 124 54. Livestock and meat, excluding table poultry 126 54. Eggs and table poultry 128 6. Prices of production factors and means of production 61. Purchase prices of farming land 129 62. Prices of fertilizers and feeding stuffs 130 63. Prices of energy 132 64. Indices of prices 133 7. Prices of agricultural and horticultural products 71. Arable products 135 72. Horticultural products 140 73. Milk and dairy products 142 74. Livestock and meat, excl. table poultry 145 75. Eggs and table poultry 148 76. Indices of prices 150 8 8. Income and financing of holdings Explanation 151 81. Production value 152 82. Production costs and results per product 154 83. Financial results 157 84. Exploitation data other agricultural holdings 173 9. Supply balance sheets Explanation 175 91. Arable products 176 92. Livestock husbandry products 181 10. Imports and