Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS 9(2/2014) Zeszyt tematyczny / Thematic journal Innowacje społeczne i ekonomiczne Economic and social innovations Lublin 2014 Zeszyty naukowe wyższej szkoły ekonomii i innowacji w Lublinie seria: ekonomia scientific journal of the university of economics and innovation in lublin series: economics 9(2/2014) Zeszyt tematyczny / Thematic journal: Innowacje społeczne i ekonomiczne Economic and social innovations Rada naukowa / Scientific Board: prof. nadzw. dr hab. Adam Szafarczyk, prof. nadzw. dr hab. Zdzisław Szymański Redaktor naukowy / Scientific Editor: dr Marian Stefański, prof. WSEI Recenzent / Reviewer: prof. zw. dr hab. Jan Sulmicki Redaktorzy prowadzący / Managing Editors: Sylwia Skrzypek-Ahmed, Marek Szczodrak Skład, łamanie i projekt okładki / Composition, layout and cover designer: Marek Szczodrak, Anna Konieczna, Paulina Kamińska © Copyright by Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, przedrukowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej pracy bez zgody wydawcy zabronione. All rights reserved. No part of this publicaton may be copied, reprinted or distributed without the prior written permission of the publisher. Printed in Poland Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji 20-209 Lublin, ul. Projektowa 4 tel.: + 48 81 749 17 77, fax: + 48 81 749 32 13 www.wsei.lublin.pl ISSN 2081-8009 ISBN 978-83-64527-18-0 Spis treści Tomasz Grzegorz Grosse O problemach innowacyjności w Europie On the problems of innovativeness in Europe ..................................5 Waldemar A. Gorzym-Wilkowski Wpływ granicy wschodniej na przestrzeń społeczno-ekonomiczną Lu- belszczyzny The impact of the eastern border on the socio-economic space of Lublin Region ...29 Tomasz Wołowiec, Sylwia Skrzypek-Ahmed Towards complex pro-family policy in tax regulations Kompleksowe uregulowania w zakresie podatkowej polityki prorodzinnej .........45 Iwona Koza Fundamentalne znaczenie dochodów budżetowych powiatów grodzkich Lubelszczyzny dla kreowania innowacji Fundamental importance of budget revenues for creating innovation of town districts of Lublin region ...................................................53 Mirosław Matosek Aktywność innowacyjna w zespołach transgranicznych – wybrane aspekty kulturowe Innovative activity in cross-border teams – cultural aspects .....................73 Genowefa Sobczyk Współczesna konsumpcja – nowe trendy na polskim rynku Contemporary consumption – new trends in the polish market ..................87 Adam Szafarczyk, Michał Paweł Szafarczyk Oddziały bankowe w lubelskiej niszy rynkowej – badania terenowe stu- dentów WSEI Retail banking in Lublin Region – based on field research carried by WSEI stu- dents. ...................................................................105 Zdzisław Szymański Gospodarka Lubelszczyzny w czasach stanisławowskich Lublin Economy in Stanislavian Times ......................................137 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 9(2/2014) 4 WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 9(2/2014) Krystyna Buchta, Monika Jakubiak Determinanty postaw przedsiębiorczych studentów jako element inno- wacyjności w procesie kształcenia Determinants of students’ entrepreneurial attitudes as an element of innovation in the process of education .................................................167 Robert Porzak, Jacek Łukasiewicz, Ewelina Pękalska Innowacyjne Biuro Karier WSEI jako nowoczesny model profilowania ścieżki kariery Innovative Career Office as a modern model of career profiling .................181 Radosław Pyrek, Anna Mikos Innowacyjna koncepcja rynku pracy – model Flexicurity An innovative concept the labor market – Flexicurity model. .197 Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 9(2/2014), s. 5-28 O problemach innowacyjności w Europie On the problems of innovativeness in Europe Tomasz Grzegorz Grosse Prof. UW, dr hab., Instytut Europeistyki, WDiNP, Uniwersytet Warszawski Streszczenie Summary Potencjał Europy w dziedzinie innowacyj- Europe’s potential for innovative economy nej gospodarki coraz bardziej słabnie. Dzie- has been increasingly weakening. This is je się tak dlatego, że niektóre państwa UE because some EU states has departed from odeszły przed laty od polityki przemysłowej industrial policy and overly trusted neolibe- i nadmiernie zaufały ideom neoliberalnym, ral ideas, especially the belief of economic zwłaszcza przekonaniu o sile gospodarczej and innovation strength of the free market. i innowacyjnej samych rynków. Polityka EU innovation policy has only a coordina- innowacyjna Unii pełni jedynie funkcję ko- ting role for the Member States or merely ordynacyjną dla państw członkowskich lub complementary to their national policies. It uzupełniającą wobec ich polityk krajowych. supports the strongest national systems, le- Wspiera najsilniejsze systemy narodowe, ading research centers and highly competi- wiodące ośrodki badawcze i wysoko kon- tive companies. However, EU policy contri- kurencyjne przedsiębiorstwa. Polityka UE butes to the distance of competitiveness and przyczynia się natomiast do utrzymania innovativeness between individual European dystansu w zakresie konkurencyjności i in- economies, as well as it is indirectly respon- nowacyjności poszczególnych gospodarek sible for dependence of the peripheral areas europejskich, a także w sposób pośredni of the influx of technology and investment odpowiada za uzależnienie obszarów o sta- from the most developed EU countries. This tusie peryferyjnym od napływu technologii policy does not sufficiently take into account i inwestycji z państw najwyżej rozwiniętych. the development needs of less developed co- Polityka ta w niewystarczającym stopniu untries and in limited extent contributes to uwzględnia potrzeby rozwojowe słabszych the advancement of innovative economy in państw i w niewielkim zakresie przyczynia these countries. się do rozwoju innowacyjnej gospodarki w tych krajach. Słowa kluczowe: polityka innowa- Keywords: EU innovation policy, Euro- cyjna UE, Europejska polityka naukowa pean science and technology policy, innova- i technologiczna, innowacyjna gospodarka, tive economy, global competitiveness konkurencyjność globalna Zeszyty Naukowe WSEI seria: EKONOMIA, 9(2/2014) 6 WSEI Scientific Journal series: ECONOMICS, 9(2/2014) Wprowadzenie Kryzys strefy euro znacząco osłabił Unię Europejską (UE). W latach 2010- 2013 wysiłki polityków skupiły się na konsolidacji fiskalnej i wprowadzaniu tzw. dewaluacji wewnętrznej (czyli zmniejszeniu cen krajowych, w celu poprawy kon- kurencyjności miejscowej gospodarki). Przyniosło to impulsy recesyjne w najbar- dziej zadłużonych państwach południowej Europy. Unia Gospodarcza i Walutowa (UGW) już wcześniej była czynnikiem osłabiającym tempo wzrostu w Europie1. Dodatkowo, w okresie kryzysu kwestia pobudzenia wzrostu została odłożona na drugi plan przez decydentów politycznych. W tej sytuacji unijna polityka inno- wacyjna – choć stopniowo zyskuje na znaczeniu - jest nadal niewystarczającym instrumentem odbudowy koniunktury i wspierania konkurencyjności gospodar- czej, zwłaszcza w najsłabszych państwach UE (i UGW). Kryzys gospodarczy po roku 2008 tylko wyostrzył problemy istniejące już wcześniej w Europie. Należą do nich przede wszystkim słabe tempo wzrostu go- spodarczego oraz malejąca konkurencyjność niektórych państw UE. Wyzwaniem jest potencjał innowacyjności, umiejętności generowania nowoczesnych tech- nologii i ich aplikacji w gospodarce. Dotyczy to przede wszystkim najsłabszych gospodarek usytuowanych na południu oraz w środkowo-wschodniej części Eu- ropy. Ze względu na lukę rozwojową i usytuowanie geograficzne są one niekiedy określane jako gospodarki peryferyjne. Niemniej problem słabnącego potencjału innowacji w coraz większym stopniu dosięga państw uznawanych za centralne w Unii, m.in. Włoch i Francji. Jest to narastający problem, pomimo tego, że UE podejmuje szereg działań mających stypulować innowacje. Jak się wydaje, wynika on nie tylko z niedoskonałości tych działań, ale również szerszych zjawisk wy- stępujących w Europie. Mam na myśli zanik polityki przemysłowej, co ma swoje źródło m.in. w sposobie ukierunkowania integracji europejskiej począwszy od lat 70-tych XX wieku. Położono wówczas nacisk na rozwój liberalnego wspólnego rynku, dodatkowo otwartego na zewnętrznych konkurentów, a nie na wspieranie europejskich przemysłów i ich ochronę przed zewnętrznymi rywalami. Płonne wydają się nadzieje, że możliwe jest bardziej pragmatyczne podejście do budo- wania wspólnego rynku w UE. Zbyt silna jest bowiem rola idei neoliberalnych i wpływy polityczne podmiotów najbardziej korzystających na ‘otwartym’ ryn- ku2. Trudno więc liczyć na zbudowanie silnej polityki innowacyjno-przemysło- wej w Europie. Kolejnym ograniczeniem jest skala zadłużenia publicznego, która 1 B. J. Cohen (2009), Dollar Dominance, Euro Aspirations: Recipe for Discord? “Journal of Common Market Studies”, vol. 47, nr 4, s. 741-766; P. C. Padoan (2011): Europe’s Growth: A Sceptical View, [w:] L. Tsoukalis, J. A. Emmanouilidis (red.), The Delphic Oracle on Europe. Is There a Future for the European Union, Oxford University Pres: Oxford – New York, s. 61-75. 2 Szerzej: B. van Apeldoorn (2002), Transnational capitalism and the struggle over European inte- gration, Routledge: Abingdon, Oxford, New York. Tomasz Grzegorz Grosse O problemach innowacyjności w Europie 7 w przeciągu najbliższych lat będzie znacząco zmniejszać