Struktury glacitektoniczne w Dowiatach 6016 Lokalizacja: województwo warmiñsko-mazurskie powiat wêgorzewski gmina Budry miejscowoœæ Dowiaty Rejon geograficzny: Pojezierza Wschodnioba³tyckie Banie Mazurskie Pojezierze Mazurskie Wêgorzewo 6014 Kraina Wêgorapy Jednostka geologiczna: prekambryjska platforma wschodnioeuropejska wyniesienie mazurskie zlodowacenie pó³nocnopolskie 4554 4556 W malowniczym rejonie Pojezierza Mazurskiego, w skrêciæ w prawo i jad¹c drog¹ poln¹ (po przejechaniu 1,4 mikroregionie Krainy Wêgorapry, w miejscowoœci Dowia- km) przy gospodarstwie skrêciæ w prawo. Po przejechaniu ty znajduje siê ¿wirownia, w której pozyskiwane s¹ osady wsi Dowiaty, za masztem telekomunikacyjnym ukazuje siê w plejstoceñskiego zlodowacenia pó³nocnopolskiego. ¯wirow- panoramie du¿y pagórek, w którym znajduje siê opisywany nia zlokalizowana jest w jednym z pagórków tworz¹cych ci¹g obiekt. Wysokoœæ œcian wyrobiska dochodzi do 15 metrów, o kierunku pó³nocno-zachodnim – po³udniowo-wschodnim a ich d³ugoœæ do 100 m. i morfologicznie wyniesionych ponad powierzchniê wyso- W miejscowoœci Wiêcki wart zobaczenia jest pa³ac i park czyzny morenowej. oraz s³ynna piramida w Rapie. Profil osadów w Dowiatach pozwoli³ na interpretacjê 1 genezy wzgórz. W czasie nasuwania siê l¹dolodu stadia³u The glacitectonic structures in Dowiaty 2 pomorskiego ostatniego zlodowacenia (pó³nocnopolskiego) In the scenic Mazury Lakeland, in Dowiaty village a osady buduj¹ce wzgórza zosta³y wyciœniête przez napieraj¹ca sandpit is located where Pleistocene sediments of Northern 3 masê lodu. Osady o zró¿nicowanym pochodzeniu (morskie, Poland glacial period are exposed. The quarry is located jeziorne, rzeczne, lodowcowe) zosta³y odk³ute od pod³o¿a i south from the Wêgorzewo-Go³dap highway. In Wiêcki silnie sfa³dowane, czêsto z³uskowane i ponasuwane na siebie, village the visitor must turn right, take a country road and, tworz¹c struktury glacitektoniczne. W profilu ods³oniêcia after about 1.4 kilometer, close to a farm, again turn right. widoczne s¹ pakiety piasków i mu³ków z wyraŸnie zazna- When driving through Dowiaty village a large hill appears, czon¹ laminacj¹ soczewkow¹ i ripplemarkami oraz pakiety where the quarry is located. materia³u grubszego: ¿wirów i piasków gruboziarnistych, The quarry is 100 meters long and 15 meters high. The warstwowanych horyzontalnie, miejscami przek¹tnie. exposed sediments are sands and clays with well-visible Widoczne s¹ tak¿e pakiety zwartych ¿wirów oraz przewar- flaser lamination and ripplemarks as well as the beds of stwienia osadami drobnymi: piaskami drobnoziarnistymi i horizontally- or cross-bedded gravels and coarse-grained mu³kami. sands with compact gravels and intercalations of finer W partiach œrodkowych i dolnych utwory s¹ zaburzone, sediments: fine-grained sands and clays. In the lower and zaœ w centralnej czêœci œciany zachodniej widoczne jest ich middle parts of the succession the strata are disturbed. In antyklinalne u³o¿enie. W stropie odkrywki znajduje siê warstwa the central part of western wall the anticline occurs. In the gliny zwa³owej, której mi¹¿szoœæ nie przekracza 1 metra. top part of quarry the boulder clay occurs of thickness up Materia³ pozyskiwany z tego ods³oniêcia jest wykorzy- to 1 meter. The analysis of sediments enables to explain the stywany na potrzeby lokalne, g³ównie budowlane. Œciany, origin of surrounding hills, which were formed by stripping w których zaprzestano wydobycia, zape³zaj¹ i osypuj¹ siê. and pushing the sediments at the terminus of approaching Obiekt znajduje siê na po³udnie od drogi krajowej ice sheet. The sediments were mined for local purposes, Wegorzewo – Go³dap. W Wiêckach przed szko³¹ nale¿y mostly for construction. 224 Dowiaty 1 2 3 Wybrana literatura: 199, 200 Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii: K. Pachocka-Szwarc (2005) 225.