YENİ MEDYA TELEVİZYONCULUĞUNDA ETKİLEŞİM; SPOR PROGRAMLARI ÖRNEĞİ Mustafa Kara 181153116 DOKTORA TEZİ Disiplinlerarası İletişim Bilimleri Anabilim Dalı İletişim Bilimleri Doktora Programı Danışman: Prof. Dr. Celal Oktay Yalın İstanbul T.C. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Enstitüsü Şubat, 2021 YENİ MEDYA TELEVİZYONCULUĞUNDA ETKİLEŞİM: SPOR PROGRAMLARI ÖRNEĞİ Mustafa Kara 181153116 Orcid: 0000-0001-5696-1765 DOKTORA TEZİ Disiplinlerarası İletişim Bilimleri Anabilim Dalı İletişim Bilimleri Doktora Programı Danışman: Prof. Dr. C. Oktay Yalın İstanbul T.C. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Enstitüsü Şubat, 2021 JÜRİ VE ENSTİTÜ ONAYI Bu belge, Yükseköğretim Kurulu tarafından 19.01.2021 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” ile bildirilen 6689 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında gizlenmiştir. ii ETİK İLKE VE KURALLARA UYUM BEYANI Bu belge, Yükseköğretim Kurulu tarafından 19.01.2021 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” ile bildirilen 6689 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında gizlenmiştir. iii TEŞEKKÜR Doktora çalışmasına başlamamı her zaman teşvik eden, yüreklendiren , yönetim görevindeki tüm yoğunluğuna rağmen vakit ayıran ve izleme jürilerindeki kritik yönlendirmeleriyle yol gösteren değerli hocam, Rektörüm Prof. Dr. Şahin Karasar’a,Tez danışmanım olma nezaketini göstererek, çalışmamın geliştirilmesi ve sonuçlandırılmasındaki katkıları ve nezaketi ile yüreklendirici desteğiyle danışmanım değerli hocam Prof. Dr. C. Oktay Yalın’a, zorda kaldığım anda tam bir akademik mentör olarak, yanımda olduğunu hissettiren, jürimde olma nezaketi gösteren değerli hocam Prof. Dr. Erhan Eroğlu’na, doktora çalışmamın tamamlanmasına ilişkin ilgisini ve yardımını sonuna kadar hissettiğim, jürimde olma nezaketini gösteren değerli hocam Doç. Dr. Serkan Öztürk’e, zorlandığım anlardaki desteği, aydınlatıcı eleştirileri ve önerileriyle katkı sağlayan değerli hocam Dr. Öğretim Üyesi Ülkü İlgi Eldem Anar’a, yürekten teşekkür ediyorum. Tez çalışmamın konu geliştirme aşamasındaki ufuk açıcı katkıları ve tüm süreç boyunca moral desteği ve yol arkadaşlığı için Dr. Öğretim Üyesi Özer Anar’a, spor programları editörleri ile görüşmede kolaylaştırıcılıkları ile Erhan Konuk’a, Recep Çiçek’e, tezimin önemli bir bölümünü oluşturan spor programı sunucularıyla yaptığım görüşmeleri kabul eden İbrahim Kırkayak’a, Onur Yıldız’a, Ersin Düzen’e, spor programlarının sosyal medya etkileşimi konusundaki yönlendirmeleri ile SOMERA’dan Tülin Toprak’a, doktora tezimi tamamlamama, yaşamın her alanına ilişkin manevi katkısı ve program verilerine ulaşmamdaki desteği ile Recep Aygül’e en içten teşekkür borçluyum. Bir başka teşekkürüm ise aileme olacak. Şu ana kadar edindiğim herşeyin kaynağı; Rahmetli Babama, Anneme, Ablama, Ağabeyime ve küçüğünden büyüğüne, akranlarıma tüm aileme sonsuz teşekkür ediyorum. Sizlerin katkısı, desteği olmasa bu çalışma bu aşamaya gelmezdi. Mustafa Kara Şubat, 2021 iv ÖZ YENİ MEDYA TELEVİZYONCULUĞUNDA ETKİLEŞİM: SPOR PROGRAMLARI ÖRNEĞİ Mustafa Kara Doktora Tezi Disiplinlerarası İletişim Bilimleri Anabilim Dalı İletişim Bilimleri Doktora Programı Danışman: Prof. Dr. Celal Oktay Yalın Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Enstitüsü, 2021 Bilgisayar ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, geleneksel televizyon yayıncılığını etkilemiştir. Geleneksel televizyon yayıncılığında seyirci edilgen bir konumda sadece kumanda ile kanal değiştirebilen, açma ve kapama tuşunu kullanan, kitle iletim aracı olarak televizyondan verilen mesajlara maruz kalmaktadır. Yeni iletişim teknolojilerindeki gelişim ile televizyon yayıncılığında seyirci edilgen olmaktan, kullanıcı, okuyucu, izleyici, katılımcı aşamalarına geçti. Bu değişim aynı zamanda televizyonun yayın tekniğinde biçim ve içerik evrilmesine neden olmaktadır. Yeni medya televizyon yayınları katılımcıyı yönetmen yapma, içerik üretimine katkı veremesine olanak sağlama ve serbest-isteğe bağlı dolaşma gibi özelliklerle etkileşimli modellere geçmektedir. Çalışmaya konu olan spor programları, etkileşimli iletişim ve medyanın içselleştirilmesi kuramları ile televizyon yayıncılığının değişim ve dönüşümü tartışılmaktadır. Çalışmada nitel betimleme analizi, nicel veri toplama yöntemleri ve yarı yapılandırılmış görüşmeler kullanılmıştır. Yeni medya televizyon yayıncılığında katılımcı seyircinin konumu ne kadar aktif olursa ve programlar içinde yer verilirse o kadar etkin, yetkin programlar yapılabilmektedir. Anahtar Sözcükler: Yeni Medya, Etkileşim, Etkileşimli Televizyon, Spor Programları. v ABSTRACT INTERACTION IN NEW MEDIA TELEVISION: EXAMPLE OF SPORTS PROGRAMS Mustafa Kara PhD Thesis Interdisciplinary Communication Studies Department Communication Studies PhD Programme Thesis Advisor: Prof. Dr., C. Oktay Yalın Maltepe University Graduate School, 2021 Advances in computer and communication technologies have affected traditional television broadcasting. In traditional television broadcasting, the audience passively changes channels with a remote control, uses the on and off button and is exposed to the messages given through television as a mass communication medium. With the development in new communication technologies, in television broadcasting the audience has reached to the levels of being a user, reader, viewer and participant from just being the passive audience. This change also has lead to the evolution of form and content in the broadcasting technique of television. Television broadcasts has switched to interactive methods with features such as making the participant a director, contributing to content production and free-on-demand roaming. In the context of the sports programs subject to the study, interactive communication and media internalization theories and the change and transformation of television broadcasting have been discussed. Qualitative descriptive analysis, quantitative data collection methods and semi-structured interviews have been used. When the position of the participant audience in new media television broadcasting is more active and included in the programs, more effective and competent programs can be done. Keywords: New Media, Interaction, Interactive Television, Sports Programs. vi İÇİNDEKİLER JÜRİ VE ENSTİTÜ ONAYI .......................................................................................... ii ETİK İLKE VE KURALLARA UYUM BEYANI ....................................................... iii TEŞEKKÜR ................................................................................................................... iv ÖZ ................................................................................................................................... v ABSTRACT ................................................................................................................... vi İÇİNDEKİLER ............................................................................................................. vii TABLOLAR LİSTESİ ................................................................................................... ix ŞEKİLLER LİSTESİ ..................................................................................................... xi RESİMLER LİSTESİ ................................................................................................... xii KISALTMALAR ......................................................................................................... xiii ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................. xiv BÖLÜM 1. GİRİŞ ........................................................................................................... 1 Problem ....................................................................................................................... 1 Amaç ......................................................................................................................... 12 Önem ......................................................................................................................... 13 Varsayımlar ............................................................................................................... 17 Sınırlıklar................................................................................................................... 18 Kısa Tanımlar ............................................................................................................ 19 Televizyon Yayıncılığı .............................................................................................. 19 Televizyonun Dünyadaki Tarihçesi .......................................................................... 20 Türkiye’de Televizyon Yayıncılığı ........................................................................... 23 Televizyon Yayın Teknolojileri ................................................................................ 26 Kablolu TV................................................................................................................ 27 Uydu Teknolojileri .................................................................................................... 30 Sayısal Televizyon Yayın Sistemleri ........................................................................ 34 MPEG Kodlama Standartları .................................................................................... 37 İnternet Ortamında Televizyon Yayıncılığı .............................................................