Batı Karadeniz Bölgesi Tachinidae (Hexapoda:Diptera) Türleri Üzerinde Faunistik Çalı şmalar Yasemin KORKMAZ Y.Lisans Tezi Bitki Koruma Anabilim Dalı Danı şman Doç. Dr. Kenan KARA 2007 Her hakkı saklıdır 2 T.C. GAZ İOSMANPA ŞA ÜN İVERS İTES İ FEN B İLİMLER İ ENST İTÜSÜ BİTK İ KORUMA ANAB İLİM DALI Y. L İSANS TEZ İ BATI KARADEN İZ BÖLGES İ TACHINIDAE (HEXAPODA :DIPTERA) TÜRLER İ ÜZER İNDE FAUN İST İK ÇALI ŞMALAR Yasemin Korkmaz TOKAT 2007 Her hakkı saklıdır 3 Doç Dr. Kenan KARA danı şmanlı ğında, Yasemin KORKMAZ tarafından hazırlanan bu çalı şma 21/01/2008 tarihinde a şağıdaki jüri tarafından oy birli ği ile Bitki Koruma Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmi ştir. Ba şkan : Doç. Dr. Kenan KARA İmza : Üye : Doç. Dr. Halit ÇAM İmza : Üye : Yrd. Doç. Dr. Ahmet BURSALI İmza : Yukarıdaki sonucu onaylarım (imza) .................. Enstitü Müdürü (tarih) 4 TEZ BEYANI Tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu tezin yazılmasında bilimsel ahlak kurallarına uyulduğunu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğunu, tezin içerdi ği yenilik ve sonuçların ba şka bir yerden alınmadı ğını, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadı ğını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka bir üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim. Yasemin KORKMAZ i ÖZET Batı Karadeniz Bölgesi Tachinidae (Hexapoda:Diptera) Türleri Üzerinde Faunistik Çalı şmalar Yasemin KORKMAZ Gaziosmanpa şa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilimdalı Yüksek Lisans Tezi Danı şman: Doç. Dr. Kenan KARA Jüri: Doç. Dr. Kenan KARA Jüri: Doç. Dr. Halit ÇAM Jüri: Yrd. Doç. Dr. Ahmet BURSALI Yapılan bu çalı şma ile Batı Karadeniz Bölgesindeki Tachinidae (Diptera) faunasının ortaya çıkarılması amaçlanmı ştır. Bunun için 2004 ve 2005 yıllarında Batı Karadeniz bölgesinden toplanan ve Tokat Bitki Koruma Bölümü Müzesinde muhafaza edilen örnekler de ğerlendirilmi ştir. Tachinid’ler atrapla toplanmı ştır. Çalı şma sonucunda Exoristinae alt familyasından 9 cinse ba ğlı 10 tür, Tachininae alt familyasından 7 cinse ba ğlı 9 tür, Dexiinae alt familyasından 3 cinse ba ğlı 3 tür, Phasiinae alt familyasından 13 cinse ba ğlı 23 tür saptanmı ştır. Bir tür ( Alophora ferruginea Robineau-Desvoidy) Herting ve Dely-Draskovits (1993) tarafından şüpheli taxa içerisinde de ğerlendirildi ği için herhangi bir altfamilya’ ya dahil edilmemi ştir. Te şhis edilen türlerden 9’ u Türkiye tachinidae faunası için yeni kayıt niteli ğinde olup bunlar Medina melania Meigen, Acemyia acuticornis Meigen, Graphogaster vestita Rondani, Cylindromyia interrupta Meigen, Leucostoma tetraptera Meigen, Phasia pandellei Dupuis, Xysta holosericea Fabricus, Besseria lateritia Meigen ve Alophora ferruginea Robineau-Desvoidy ’ dır. Ele alınan türlerin sinonimleri, Dünyadaki ve Türkiyedeki da ğılı şları, konukçuları, varsa biyolojilerine ait bilgiler verilmi ştir. 2008, 54 sayfa Anahtar Kelimeler: Tachinidae, Parazitoit, Batı Karadeniz Bölgesi, Türkiye. ii ABSTRACT FAUNISTIC STUDIES ON TACHINIDAE (DIPTERA) SPECIES IN WESTERN BLACKSEA REGION OF TURKEY Yasemin KORKMAZ Gaziosmanpasa University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Plant Protection Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Kenan KARA Jury : Assoc. Prof. Dr. Kenan KARA Jury : Assoc. Prof. Dr. Halit ÇAM Jury: : Asst. Prof. Dr. Ahmet BURSALI This study was carried out to determinate the Tachinidae fauna of Western Blacksea region. For this purpose, the specimen collected in 2004- 2005 and preserved before in Tokat Plant Protection museum were evaluated. Tachinids were collected by sweeping from various herbaceous plants by trap in region. As a result of this study, 9 genera and 10 species belonging to the subfamily of Exoristinae, 7 genera and 9 species belonging to the subfamily of Tachininae, 3 genera and 3 species belonging to the subfamily of Dexiinae, 13 genera and 23 species belonging to the subfamily of Phasiinae were found. One species ( Alophora ferruginea Robineau-Desvoidy) were included to any subfamily because this species were evaluated in doubtful taxa in Tachinidae by Herting and Dely-Draskovits (1993). It was concluded that 9 species among them were recorded for the first time in Turkey. These are Medina melania Meigen, Acemyia acuticornis Meigen, Graphogaster vestita Rondani, Cylindromyia interrupta Meigen, Leucostoma tetraptera Meigen, Phasia pandellei Dupuis, Xysta holosericea Fabricus, Besseria lateritia Meigen, and Alophora ferruginea Robineau-Desvoidy. Some biological aspects, hosts and distributions were also given. 2008, 54 sayfa Key Words: Tachinidae, Parazitoid, West Blacksea Region, Turkey. iii TE ŞEKKÜR Tez çalı şmamın her a şamasında benden yardımlarını esirgemeyen danı şman hocam Sayın Doç. Dr. Kenan KARA’ ya, ya şamımın her devresinde oldu ğu gibi, bu çalı şmamda da sürekli yanımda olan sevgili aileme, örnekleri toplayan Ziraat Mühendisi Serhat KIRIKO ĞLU’ na, manevi olarak destek gördü ğüm arkada şlarım Ara ştırma görevlisi Ömer Cem KARAKOÇ ve Mustafa ALKAN’a, ayrıca sevgili arkada şım Ziraat Mühendisi Bahar UZUN’a yürekten te şekkürler. Yasemin KORKMAZ Şubat 2008 iv İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET i ABSTRACT ii TE ŞEKKÜR iii vii ŞEK İLLER D İZİNİ 1. G İRİŞ 1 2.L İTERATÜR ÖZETLER İ 3 2.1. Tachinidae Familyasının Diptera Takımı İçerisindeki Yeri 3 2.2. Dünya’da Tachinidae familyası ile ilgili yapılan bazı önemli çalı şmalar 3 2.3. Türkiye’de Tachinidae familyası ile ilgili yapılan çalı şmalar 5 2.4. Tachinidae Biyolojisi Hakkında Bilgiler 5 3. MATERYAL VE YÖNTEM 8 3.1. Materyal 8 3.2. Yöntem 8 4. ARA ŞTIRMA BULGULARI 10 4. 1. Exoristinae Alt Familyasına Giren Türler 10 Exorista larvarum Linnaeus, 1758 10 Exorista rustica Fallén, 1810 12 Medina melania Meigen, 1824 15 Acemyia acuticornis Meigen, 1824 15 Aplomyia confinis Fallén, 1820 16 Epicampocera succineta Meigen, 1824 17 Phyrxe prima Brauer & Bergestamm, 1889 18 Chetina setigena Rondani, 1856 18 Drino inconspicua Meigen, 1830 19 v Blepharipa pratensis Meigen, 1824 20 4.2. Tachininae Alt Familyasına Giren Türler 20 Tachina fera Linnaeus, 1761 20 Tachina magnicornis Zetterstedt, 1844 21 Peleteria rubescens Robineau-Desvoidy, 1830 22 Linnaemyia vulpina Fallén, 1810 23 Macquartia tenebricosa Meigen, 1824 24 Graphogaster vestita Rondani, 1868 24 Peribeae tibialis Robineu Desvoidy, 1851 25 Bithia immaculata Herting, 1971 26 Bithia modesta Meigen, 1824 26 4.3. Dexiinae Alt Familyasına Giren Türler 27 Zeuxia cinerea Meigen, 1826 27 Eriothrix rufomaculata DeGeer, 1776 27 Voria ruralis Fallén, 1810 28 4.4. Phasiinae Alt Familyasına Giren Türler 29 Eliozeta hellou Fabricus, 1805 29 Eliozeta pellucens Fallén, 1820 30 Ectophasia oblonga Robineau-Desvoidy, 1830 31 Gymnosoma clavata Rohdendorf, 1947 32 Gymnosoma nitens Meigen, 1824 33 Gymnosoma rotundata Linnaeus, 1758 33 Elomyia lateralis Meigen, 1824 34 Phasia mesnili Draber-Monko, 1965 35 vi Phasia pandellei Dupuis, 1957 36 Phasia pusilla Meigen, 1824 36 Xysta holosericea Fabricus, 1805 37 Eulabidogaster setifacies Rondani, 1861 38 Leucostoma abbreviata Herting, 1971. 38 Leucostoma simplex Fallén, 1815 39 Leucostoma tetraptera Meigen, 1824 40 Labigaster pauciseta Rondani, 1861 40 Cylindromyia bicolor Olivier, 1812 41 Cylindromyia pusilla Meigen, 1824 42 Cylindromyia rufipes Meigen, 1824 42 Cylindromyia auriceps Meigen, 1838 43 Cylindromyia interrupta Meigen, 1824 43 Besseria zonaria Loew, 1871 44 Besseria lateritia Meigen, 1824 44 4.5 Tachinidae familyası içerisinde şüpheli taxa içerisinde de ğerlendirilenler 45 Allophora ferruginea Robineau-Desvoidy, 1830 45 5. DE ĞERLEND İRME 46 KAYNAKLAR 47 ÖZGEÇM İŞ 54 vii ŞEK İLLER D İZİNİ Şekil Sayfa 1:Batı Karadeniz bölge haritası 15 1 1. G İRİŞ Tachinidae familyası bireyleri ülkemizde, tırtıl sinekleri, asalak sinekleri olarak bilinirler (Önder ve ark., 1987). Bu familya Diptera takımının entomofag parazitoit olarak ya şayan en önemli familyasıdır (Belshaw, 1993). Tropiklerden so ğuk bölgelere, hatta Grönland dahil tüm dünyaya yayılmı ş olup bütün zooco ğrafik alanları ba şarı ile temsil ederler (Mellini, 1990). Tachinid’ler ormanlık alanlarda zarar yapan guruplar yanında tarımsal faaliyetlerin yapıldı ğı yerlerde de parazitasyon i şlemini gerçekle ştirirler (Tschorsnig,1985). Dünya genelinde yakla şık 10.000 civarında Palearktik bölgede 1552, Avrupa’ da ise yakla şık 750-800 civarında türü vardır (Ziegler, 1992). En fazla tanılandığı bölge Neotropikal bölge olup tür sayısı 2864 kadardır (Draber-Monko ve ark.,1991). Genel olarak Türlerin büyük ço ğunlu ğu ba şta Lepidoptera tırtılları olmak üzere Coleoptera, Heteroptera, Orthoptera takımlarına ba ğlı böcekleri parazitlerler (Greiner ve Liljesthröm, 1991). Tachinidae familyası üyeleri biyolojik mücadelede etkinlik açısından Hymenoptera takımının Aphelinidae, Encyrtidae ve Braconidae familyalarından sonra 4. sırada yer alır ve bu familyalarla mukayese edilebilirler (Greathead, 1986). Ergin Tachinidlerde boy 2-20 mm arasında de ğişebildi ği gibi şekil ve renk açısından da farklılıklar mevcuttur. Di ğer sineklerden kuvvetli bir Subscutellum (Postscutellum) olması ve Hypopleuron (Meron) üzerinde bir dizi seta olmasıyla ayırt edilirler (Tschorsnig ve Pujade, 1997). Tachinidae familyası en son yapılan gruplandırmada Exoristinae, Tachininae, Dexiinae ve Phasiinae olmak üzere 4 altfamilya altında incelenmektedir. Bu familya de ğişik yazarlar tarafından farklı şekilde alt familyalara ayrılmı ştır. Mesnil (1944-1975), Larvaevorinae, Dexiinae ve Phasiinae olarak; Emden (1954), Echinomyiinae, Dexiinae, Phasiinae, Tachininae