Program Rewitalizacji Gminny Łochów na lata 2016–2022 Listopad 2016 r. Spis treści 1. Wprowadzenie .......................................................................................................................... 4 2. Opis powiązań programu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy ................... 6 3. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych . 8 3.1. Metodologia opracowania diagnozy .......................................................................................... 8 3.2. Sfera społeczna ........................................................................................................................ 8 3.2.1. Struktura demograficzna i społeczna gminy ............................................................................. 8 3.2.2. Stan i struktura bezrobocia ..................................................................................................... 11 3.2.3. Pomoc społeczna i struktura udzielanych świadczeń ............................................................. 14 3.2.4. Bezpieczeństwo mieszkańców ............................................................................................... 19 3.2.5. Edukacja i poziom oświaty ...................................................................................................... 21 3.3. Działalność organizacji pozarządowych ................................................................................. 25 3.4. Frekwencja wyborcza.............................................................................................................. 26 3.5. Sfera społeczna – wnioski ...................................................................................................... 27 3.6. Sfera gospodarcza .................................................................................................................. 28 3.6.1. Liczba i struktura podmiotów gospodarczych ......................................................................... 28 3.6.2. Liczba i struktura pracujących ................................................................................................. 31 3.6.3. Sfera gospodarcza-wnioski ..................................................................................................... 33 3.7. Sfera przestrzenno-funkcjonalna ............................................................................................ 33 3.7.1. Położenie i struktura funkcjonalno-przestrzenna gminy ......................................................... 33 3.7.2. Infrastruktura techniczna (w tym sieci, drogi, mieszkalnictwo) ............................................... 36 3.7.3. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej ............................ 40 3.7.4. Infrastruktura rekreacyjna i turystyczna .................................................................................. 43 3.7.5. Przestrzenie publiczne ............................................................................................................ 44 3.7.6. Sfera funkcjonalno-przestrzenna – wnioski ............................................................................ 46 3.8. Sfera środowiskowa ................................................................................................................ 47 3.8.1. Obszary prawnie chronione i tereny zieleni ............................................................................ 47 3.8.2. Gospodarka wodno-ściekowa ................................................................................................. 48 3.8.3. Zanieczyszenie azbestem ....................................................................................................... 49 3.8.4. Emisja gazów .......................................................................................................................... 50 3.8.5. Sfera środowiskowa – wnioski ................................................................................................ 51 4. Delimitacja obszarów zdegradowanych i obszarów do rewitalizacji ....................................... 52 5. Zasięgi przestrzenne obszaru/obszarów zdegradowanych i rewitalizacji - pogłębiona charakterystyka obszaru rewitalizacji ...................................................................................... 62 5.1. Sołectwo Łopianka .................................................................................................................. 62 5.2. Osiedle „Łochów Fabryczny” .................................................................................................. 63 5.3. Osiedle „Wymysły” .................................................................................................................. 64 5.4. Osiedle „Centrum” ................................................................................................................... 65 5.5. Osiedle „Stary Łochów” ........................................................................................................... 67 5.6. Osiedle „Laskowska” ............................................................................................................... 69 5.7. sołectwo Karczewizna ............................................................................................................. 70 5.8. sołectwo Kaliska ...................................................................................................................... 72 6. Wizja stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji (planowany efekt rewitalizacji) ......... 74 7. Cele rewitalizacji oraz odpowiadające zidentyfikowanym potrzebom rewitalizacyjnym kierunki działań mających na celu eliminację lub ograniczenie negatywnych zjawisk ........... 75 8. Projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne .............................................................................. 78 8.1. Listę planowanych, podstawowych projektów i przedsięwzięć rewitalizacyjnych .................. 78 8.2. Charakterystyka pozostałych rodzajów przedsięwzięć rewitalizacyjnych realizujących kierunki działań ..................................................................................................................... 101 9. Mechanizmy zapewnienia komplementarności .................................................................... 103 10. Indykatywne ramy finansowe ................................................................................................ 107 1 11. Mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji ............................................................... 112 12. System realizacji (wdrażania) Programu Rewitalizacji ......................................................... 114 13. System monitoringu i oceny skuteczności działań oraz system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu .......................................................................... 116 14. Spis tabel .............................................................................................................................. 118 15. Spis rysunków ....................................................................................................................... 120 16. Spis map ............................................................................................................................... 121 17. Spis wykresów ...................................................................................................................... 122 2 3 1st Wprowadzenie Podstawą prawna opracowania Programu Rewitalizacji Gminy Łochów na lata 2016-2022 stanowi art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446). Program Rewitalizacji jest jednym z dokumentów operacyjnych Gminy, który wyznacza konkretne i komplementarne wobec siebie działania w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzenno- funkcjonalnej, środowiskowej i technicznej zmierzające do wyprowadzenia wybranego obszaru gminy ze stanu kryzysowego. Pogram Rewitalizacji został opracowany uwzględniając zasady i wytyczne znajdujące się w: Wytycznych Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z dnia 2 sierpnia 2016 r., Instrukcji dotyczącej przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego, Ustawie z dnia 9 października 2015 r o rewitalizacji, Dz. U. rok 2015, poz. 1777. Punkt wyjścia do opracowania Programu Rewitalizacji stanowiła diagnoza, która pozwoliła na określenie obszarów położonych na terenie gminy, na których zidentyfikowano nawarstwienie problemów w sferze społecznej oraz problemów w przynajmniej jednej z pozostałych sfer. Wybór tych jednostek pozwoli na skoncentrowanie działań na rozwiązaniu faktycznych problemów na ograniczonym terytorium, co w rezultacie może przełożyć na pozytywne oddziaływanie na cały obszar gminy. Kolejnym krokiem w procesie tworzenia dokumentu było określenie wizji obszarów w perspektywie czasu, czyli planowanych efektów rewitalizacji. Aby możliwe było osiągniecie zakładanej wizji konieczne było wskazanie celów i kierunków działań odpowiadających zidentyfikowanym problemom i potrzebom rewitalizacyjnym. Dla każdego z obszarów zostały także opracowane projekty i przedsięwzięcia rewitalizacyjne, które wzajemnie się uzupełniają, dzięki czemu efekty rewitalizacyjne będą widoczne we wszystkich aspektach rozwoju społeczno-gospodarczego.