Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Łobez PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY ŁOBEZ na lata 2011 – 2032 Łobez 2016 r. 1 Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Łobez SPIS TREŚCI 1. Wstęp. ............................................................................................................................. 3 2. Szkodliwość azbestu dla zdrowia i życia ludzi. ............................................................. 3 3. Cel programu. Podstawy prawne. .................................................................................. 3 4. Obowiązki i zadania związane z programem. ................................................................ 6 5. Lokalizacja i uczestnicy programu. ................................................................................ 8 6. Inwentaryzacja ilości azbestu i wyrobów zawierających azbest w gminie Łobez. Firmy utylizujące azbest z terenu gminy. ....................................................................... 8 7. Finansowanie procesu usuwania wyrobów azbestowych. ........................................... 11 8. Koszty realizacji programu. ......................................................................................... 11 9. Źródła finansowania usuwania azbestu. ....................................................................... 12 10. Harmonogram realizacji „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Łobez na lata 2011-2032”. ...................................................... 13 11. Podsumowanie. .......................................................................................................... 13 12. Załączniki. .................................................................................................................. 14 2 Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Łobez 1. Wstęp. Azbest jest grupą minerałów krzemianowych tworzących włókna. Stosowany był jako materiał izolacyjny, składnik do wyrobu farb i tkanin ognioodpornych, wzmocnienie w eternicie, a najczęściej jako materiał budowlany (pokrycia dachów, rur, itp.) i składnik dodawany do asfaltu w celu przedłużenia jego żywotności. Szerokie zastosowanie zawdzięcza swym właściwościom mechanicznym (odporność na ścieranie), chemicznym (odporność na działanie czynników chemicznych) oraz termicznym (odporność na wysoką temperaturę). Azbest pomimo swoich wszechstronnych właściwości jest czynnikiem szkodliwym dla zdrowia i życia ludzi. 2. Szkodliwość azbestu dla zdrowia i życia ludzi. Szkodliwe działanie azbestu przejawia się w wyniku wdychania włókien azbestowych unoszących się w powietrzu. Na intensywność działania szkodliwego wpływa rodzaj azbestu, wymiary tworzących go włókien i ich stężenie oraz czas trwania narażenia. Agresywne działanie pyłu azbestowego jest zależne od stopnia penetracji i liczby włókien, które uległy retencji w płucach, jak również od fizycznych i aerodynamicznych cech włókien. Szczególne znaczenie ma w tym przypadku średnica włókien. Włókna cienkie, o średnicy poniżej 3 mikrometrów, przenoszone są łatwiej i docierają do końcowych odcinków dróg oddechowych, skąd są usuwane przez układ odpornościowy, natomiast włókna o średnicy powyżej 5 mikrometrów, zatrzymują się w górnych odcinkach dróg oddechowych i są usuwane przez rzęski. Największy problem stanowią włókna cienkie, które bez problemu dostają się do pęcherzyków płucnych, powodując choroby układu oddechowego, takie jak: łagodne zmiany opłucnowe, pylica azbestowa, rak płuc – powszechny nowotwór złośliwy wywołany włóknami azbestu, międzybłonniaki opłucnej i otrzewnej – nowotwór o wysokiej złośliwości. 3. Cel programu. Podstawy prawne. 14 lipca 2009r. Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej podjęła uchwałę w sprawie długofalowego programu pod nazwą „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032”. Program ten jest aktualizacją wcześniejszego programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Celem programu jest przybliżenie społeczeństwu tematu szkodliwości wpływu azbestu na zdrowie i życie ludzi oraz wyznaczenie zadań, dla poszczególnych szczebli samorządów terytorialnych, w długookresowym procesie eliminowania wyrobów zawierających azbest z użytkowania, w tym stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych i norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest oraz pomoc użytkownikom wyrobów zawierających azbest w realizacji kosztownej wymiany płyt cementowo- azbestowych zgodnie z przepisami prawa. 3 Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Łobez W związku z faktem, iż azbest jest substancją szkodliwą, powstało wiele regulacji prawnych zakazujących stosowania i produkcji wyrobów zawierających azbest i nakazujących usunięcie wyrobów już istniejących. Od roku 1997 obowiązuje zakaz produkcji, handlu i stosowania wyrobów zawierających azbest. W kolejnych latach wprowadzono szereg aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń) regulujących kwestie związane z postępowaniem i usuwaniem tej szkodliwej substancji. Są to m.in.: Ustawa z dnia 19 czerwca 1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20, z późn. zm.) – zakazuje ona wprowadzania, stosowania, produkcji i obrotu azbestem oraz wyrobami mającymi w swoim składzie tę substancję; nakazuje usunięcie wyrobów zawierających azbest w sposób niezagrażający środowisku włóknami tej substancji; określa warunki transportu wyrobów azbestowych w miejsce składowania zabezpieczone przed przenikaniem azbestu do środowiska; określa wymagania dotyczące oznakowania wyrobów i odpadów zawierających azbest. Ustawa ta reguluje również kwestie związane z opieką zdrowotną pracowników, którzy mieli kontakt z azbestem. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz. U. z 2013r., poz. 21 z późn. zm.) – określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Ustawa ta reguluje również obowiązki wytwórców i posiadaczy odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r. poz. 672) – określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w szczególności: zasady ustalania warunków ochrony zasobów środowiska, wprowadzania substancji lub energii do środowiska, kosztów korzystania ze środowiska; obowiązki organów administracji; odpowiedzialność i sankcje. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U. z 2011 r. Nr 8, poz. 31) – określa wymagania w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest; wymagania w zakresie wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest, zwanych dalej "instalacjami lub urządzeniami zawierającymi azbest; wymagania w zakresie przemieszczania odpadów zawierających azbest; sposób oznaczania miejsc, pomieszczeń, instalacji lub urządzeń zawierających azbest; sposób inwentaryzowania wyrobów zawierających azbest w miejscach ich wykorzystywania; terminy przedkładania odpowiednio marszałkowi województwa albo wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania wykorzystywanych wyrobów zawierających azbest. 4 Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Łobez Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2011 r., Nr 227, poz. 1367 z późn. zm.) – określa zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem, zasady dokonywania oceny zgodności ciśnieniowych urządzeń transportowych oraz organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w tych sprawach. Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielonych przez materiały budowlane, urządzenia i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. Nr 19, poz. 231) – określa dopuszczalny dodatek azbestu w materiałach budowlanych. Obowiązuje od 1 stycznia 1997 r. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2014 r. poz. 1923) – określa katalog odpadów wraz z listą odpadów niebezpiecznych i sposób klasyfikowania odpadów. Rodzaje odpadów zawierających azbest znajdują się na liście odpadów niebezpiecznych w wymienionych niżej grupach i pod grupach z uwzględnieniem przypisanego kodu klasyfikacyjnego: 06 07 01* - odpady azbestowe z elektrolizy 06 13 04* - odpady z przetwarzania azbestu 10 11 81* - odpady zawierające azbest (z hutnictwa szkła) 10 13 09* - odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowo-azbestowych 15 01 11* - opakowania z metali zawierające niebezpieczne, porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi 16 01 11* - okładziny hamulcowe zawierające azbest 16 02 12* - zużyte urządzenia zawierające azbest 17 06 01* - materiały izolacyjne