1 2 3 Lingua e Universidade XI Xornadas sobre Lingua e Usos Edición a cargo de Xesús M. Mosquera Carregal A Coruña 2015 Servizo de Normalización Lingüística Servizo de Publicacións Universidade da Coruña 4 Lingua e Universidade, XI Xornadas sobre Lingua e Usos Edición a cargo de Xesús M. Mosquera Carregal A Coruña, 2015 Universidade da Coruña Servizo de Normalización Lingüística, Servizo de Publicacións Entidades colaboradoras: Secretaría Xeral de Política Lingüística da Xunta de Galicia Cursos_Congresos_Simposios, núm. 139 344 páxinas 17 x 24 cm. Índice: páxinas 5-7 ISBN: 978-84-9749-622-3 Depósito legal: C 921-2015 Materia: 80: Lingüística, Filoloxía. 806.99: Lingua galega Edición: Xesús M. Mosquera Carregal Servizo de Normalización Lingüística, Servizo de Publicacións http://www.udc.gal/snl http://www.udc.gal/publicacions Universidade da Coruña Distribución: Galicia: Consorcio Editorial Galego. Avenida da Estación 25, 36812 Redondela (Pontevedra) Tel. 986 405 051 Fax: 986 404 935. [email protected] / [email protected] / [email protected] España: Logística Libromares SL Pórtico Librerías SL C/ El Toboso 117 C/ Muñoz Seca 6 28019 Madrid 50005 Zaragoza Tel.: 913 541 671 Fax: 915 500 261 Apartado de correos 503 - 50080 Zaragoza [email protected] / [email protected] Tel.: 976 350 303 Fax: 976 353 226 [email protected] / [email protected] [email protected] Deseño da cuberta: Julia Núñez Calo Imprime: Lugami Artes Gráficas Este volume está ao teu dispor baixo os termos dunha licenza Creative Commons de recoñecemento-compartir igual. http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gl 5 Índice Limiar ................................................................................................................. 9 Presentación do reitor da Universidade da Coruña ............................................ 11 Presentación do secretario xeral de Política Lingüística .................................... 13 Presentación do director do Servizo de Normalización Lingüística .................. 17 Alba Nogueira A presenza da lingua galega na actividade científi ca .................................... 21 Carlos Alberto Amoedo Souto / Xosé Ramón Freixeiro Mato 25 anos de política lingüística na Universidade da Coruña: balance e perspectivas ...................................................................................................... 43 Xabier Etxaniz Situación da política lingüística da Universidade do País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea .................................................................................... 77 Esperanza Acín Villa Os límites da política lingüística ..................................................................... 87 Antón Álvarez Sousa Coñecemento e uso do galego na Universidade da Coruña. A infl uencia da globalización ..................................................................................................... 91 Ernesto Vázquez Rey-Farto Aprender en galego na UDC. O plano formal fronte ao real ....................... 111 Camilo Blanco Pampín Da comisión de normalización lingüística ao espazo público: o muíño da lingua ................................................................................................................. 115 6 Ana Iglesias Galdo Educación universitaria. Pensamento crítico e o dereito a falar e a que nos falen en galego .................................................................................................. 119 María J. Prol Conde A participación do persoal de administración e servizos nas comisións de normalización lingüística dos centros ............................................................ 131 Ramón Yáñez Brage A experiencia da Comisión de Normalización Lingüística da Escola Politécnica Superior. En que territorio traballamos? Que temos feito? Que resultados temos conseguido? Que debemos facer no futuro? ........... 137 Paulo Cabral Pedreira / Francisco Xavier Martínez Cobas A política lingüística na Universidade de Vigo. Balance de 25 anos ............ 145 Manuel Núñez Singala Panorámica e refl exións sobre a política lingüística na Universidade de Santiago de Compostela .................................................................................. 159 José Felipe Fernández López Isto funciona? Catro críticas heterodoxas á normalización lingüística para dinamizar o uso do galego ............................................................................... 175 Marcelino Maneiro Maneiro Proxéctate en galego......................................................................................... 191 Belén Poutón Reboredo A dinamización lingüística na Universidade de Vigo: o testemuño dunha alumna ............................................................................................................... 199 Isabel Vaquero Quintela A experiencia da Universidade de Santiago de Compostela en dinamiza- ción lingüística .................................................................................................. 203 Goretti Sanmartín Rei A Comisión Interuniversitaria de Política Lingüística. Balance crítico ...... 211 7 Marilar Jiménez Aleixandre O abruñeiro dá acougo á píntega, a curuxa oulea ao Setestrelo: Ensinar ciencias naturais en galego, investigar sobre a súa aprendizaxe ................. 229 Renée DePalma Úngaro A integración das persoas estranxeiras na comunidade lingüística galega .. 239 Cibrán Santamarina Ríos O galego na ciencia: investigar e ensinar en galego ...................................... 253 Ramón Vilalta López O galego na ciencia. En secundaria, é hoxe unha herexía aprender as leis da Natureza en galego? .................................................................................... 265 Marcos Maceira Eiras O compromiso social das universidades na normalización lingüística ....... 273 Filipe Diez A hora das universidades como protagonistas do processo normalizador. Roteiro para um estímulo do debate .............................................................. 277 Nel Vidal Barral Algunhas refl exións sobre a proxección na sociedade da política lingüística das universidades galegas ................................................................................ 283 Manuel Bermúdez Blanco Asesoramento lingüístico, ano 2014................................................................ 289 Marisol Ríos Noya Actividades e publicacións do Servizo de Normalización Lingüística ........ 295 María Cristina Rodríguez Ricart A formación lingüística nos servizos de normalización universitarios ....... 315 Xusto A. Rodríguez Río A terminoloxía: do VOLGa á aplicación móbil ............................................. 323 Jorge Mira Pérez Achega cuantitativa sobre o futuro do galego ............................................... 331 8 9 Limiar As páxinas que seguen recollen boa parte das colaboracións que as persoas partici- pantes nas XI Xornadas sobre Lingua e Usos. Lingua e Universidade tiveron a ben presentar, na sede da Reitoría, durante o seu transcurso en novembro de 2014. No marco do vixésimo quinto aniversario da Universidade da Coruña, os organizado- res entenderon que era boa ocasión para facer un exercicio de refl exión e repaso ao que leva sendo a normalización lingüística fundamentalmente na nosa contorna máis próxima dos campus coruñeses, mais tamén botando unha ollada ao conxunto do sis- tema universitario galego e con incursións concretas noutros escenarios lingüísticos sempre recorrentes, caso do vasco. Así, quen se achegar a elas poderá atopar, entre outras cousas, o relato da xestación da Comisión Interuniversitaria de Política Lin- güística, unha breve historia da normalización lingüística na Universidade da Coruña ou a análise do binomio lingua-actividade investigadora e as súas vicisitudes, para alén de referencias concretas a proxectos en marcha ou xa materializados. Falar de lingua e universidade supón falar de docencia, investigación, xestión, admi- nistración, de aí a pluralidade de voces e procedencias que se quixo atender. Da opi- nión, experiencias e traxectorias de docentes, persoal de administración e alumnado, cuxas escollas lingüísticas se respectaron no labor de edición, deixan constancia as colaboracións escritas que seguen. Se o volume serve para sinalar o xa feito e, ase- made, o moito que queda por facermos, mais, sobre todo, na medida en que permita albiscar e explorar novos vieiros de traballo e colaboración, nun momento en que certa involución e estancamento pairan no ambiente, poderase concluír e celebrar que a realización das Xornadas foi máis que atinada. XESÚS M. MOSQUERA CARREGAL 9 10 11 Presentación XOSÉ LUÍS ARMESTO BARBEITO Reitor da Universidade da Coruña Temos por diante tres intensas xornadas de discusión e refl exión para facer balance da normalización lingüística nos nosos campus. Unha boa oportunidade para saber tamén que se fi xo e que se está a facer no resto do sistema universitario galego e para coñecer o impacto das políticas lingüísticas en Cataluña e no País Vasco. Logo de once anos revisando os usos do galego en distintos ámbitos da vida colecti- va, agora tocounos a nós, ás universidades. A Universidade da Coruña –igual que a de Vigo– cumpre agora os seus primeiros 25 anos de existencia. Cando nacemos, en 1989, xa estaba en vigor a Lei de normalización lingüística que tantas ilusións esper- tou e que alentou a introdución do galego no ensino en todos os seus niveis. A propia lei de creación do sistema universitario galego incluía, entre os seus grandes obxecti- vos, o de promover o galego como «lingua