Geleenbeekdal Corio Glana 2018 - 2022 Het project Corio Glana: de meerwaarde van samenwerken Geleenbeekdal Meander voor de middenweg, overgang Geleen Sittard - begin van aanpak Highlight 20 Bruggetje over de beek nabij het stadspark in Sittard Beekherstel tussen Oliemolen en Brommelen (2018) Opname bij Terschuren, het aanpassen van de beek en het dal (2017) Geleenbeekdal Corio Glana 2018 - 2022 Het project Corio Glana: de meerwaarde van samenwerken Najaar 2018 Geleenbeekdal Inhoudsopgave en leeswijzer VOORTDUREND IN BEWEGING / 8 DRIE ACTIELIJNEN STAAN CENTRAAL / 24 » Corio Glana: 2018 als mijlpaal tussen de Waarom deze brochure? VOORWOORD / 11 oude en de nieuwe aanpak / 25 » Corio Glana - de aanpak op hoofdlijnen; In deze productie wordt het perspectief van EEN BREDERE BLIK / 12 de algemene voortgang voor 2018 en verder / 28 Corio Glana geschetst. Wat is er gedaan en » De verandering in het kort / 12 » Vakkundig beheer en zorgvuldige wat moet er nog gebeuren? Hoe pakken we » De ontwikkelingen bij herinrichting van monitoring / 30 dat aan? Dit zijn de kern vragen die hier wor- beken en beekdalherstel / 13 » Recreatie, toerisme, communicatie en den uitgewerkt. » Geleenbeek door de jaren heen / 15 branding over en van het Geleenbeekdal / 32 » Meer resultaten door een integrale aanpak: We willen een doorstart realiseren met het het meerlagenmodel / 15 HIGHLIGHT 20: HET SLUITSTUK / 34 project en daarbij alsnog maken wat er ge- » Samenwerking: meer dan de som der delen / 16 » Beekherstel en werken aan het klimaat in maakt kan worden, buiten in het veld met de » Succesfactoren en resultaten van Corio Glana / 17 Sittard-Geleen / 38 beek als leidmotief en annex aan de beek. » Ervaringen uit het verleden / 17 » Nieuwe aanpak van gebiedsgericht werk: OVERZICHTSKAART / 40 Nieuwe taken en ontwikkelingen annex aan lessen voor de toekomst / 18 Corui Glana vanuit het oorspronkelijke plan LITERATUUR EN BRONNEN / 41 ontwikkelen en realiseren. WATERWERKEN IN NETWERKEN / 20 » De verandering in het kort / 20 De brochure dient de versterking van het » Werken in netwerken: lessen uit Corio Glana / 22 geheel en de bevordering van de haalbaar- heid van dit proces: we willen een helder en actueel beeld geven van Corio Glana van het moment en de kansen naar de doorstart. 6 - Corio Glana 2018 - 2022 7 Geleenbeekdal Voortdurend in beweging Deze uitgave gaat over beweging en Water fungeert op natuurlijke wijze als verbinder Sittard-Geleen, Provincie Limburg, Natuurmonumenten, N in gebiedsprocessen en als aanjager van brede Instituut voor Natuureducatie en duurzaamheid (IVN), Sittard verandering. Verandering in de omgang ruimtelijke ontwikkelingen. Dat vraagt oog en oor VVV Zuid-Limburg en het waterschap. Het resultaat? voor een veelheid aan belangen en afwegingen Opwaar dering van het gebied met meerwaarde voor met water en in de samenwerking met binnen een groter gebied en daarmee een nieuwe cultuur historie, natuur, landschap, water en recreatie. Geleen manier van werken. Het vraagt omgaan met veran- Munstergeleen partners bij het werken in een gebied. dering en meebewegen. Wilt u meer weten over het project en de gekozen aan- pak? Neem contact met ons op. We praten graag met u Het project ‘Corio Glana’- de gebiedsbrede De ervaringen met Corio Glana bieden een inspi- door – bij voorkeur langs de Geleenbeek zelf! rerende inkijk in de wijze waarop organisaties aanpak rondom de Geleenbeek in Zuid- succesvol samenwerken bij grootschalige ruimte- Brunssum lijke ontwikkelingsprojecten. De belangrijkste Schinnen Limburg - fungeert hierbij als leidraad. ‘lessen voor de toekomst’ komen aan bod in deze Beek uitgave. Was er bij herinrichting van beken voor- Hoensbroek heen vooral sprake van het beteugelen van Corio Glana in het kort Sinds 2005 is onder de naam ‘Corio Glana’ gewerkt Nuth water en het bestrijden van wateroverlast, aan het herstel van de Geleenbeek tussen Heerlen en Sittard. Na een traject van ideevorming, inhou- anno 2018 heeft een waterschap een brede delijke discussie en het afstemmen van plannen, ging in 2006 de schop in de grond. In 2017 is de Heerlen blik, die verder gaat dan de beek en het herinrichting van het hele Geleenbeekdal over een lengte van ± 12 km voltooid. Hiermee is ± 10 mil- beekdal. joen euro gemoeid. Het is een voorbeeld van een Voerendaal integrale, gebiedsgerichte aanpak tussen Heerlen (Coriovallum) en Sittard-Geleen (Glana) waarin de volgende partijen samenwerken: de gemeenten Europees Landbouwfonds voor Platt elandsontwikkeling: Europa Heerlen, Nuth, Schinnen, Beek, Voerendaal en investeert in zijn platt eland Locaties waar de samenwerkingspartners aan het Geleenbeekdal werken. 8 - Corio Glana 2018 - 2022 9 Geleenbeekdal Voorwoord Het succes van Corio Glana, de herinrichting van het ontwikkelen. Opnieuw is gebundelde inzet van alle Geleenbeekdal, wordt vooral verklaard door de effec- partijen de meest bepalende factor voor toekomstig tieve samenwerking van vele partijen. Alle hebben succes. Opgaven zijn er zeker nog genoeg: beheer en zij een “aandeel” in de opwaardering van de Geleen- de borging van de kwaliteit van de nieuwe natuur beek, het ontstaan van nieuwe natuur en het bieden vraagt onze aandacht. Diverse partijen kunnen het van kansen voor recreatie in een fraaie omgeving beekdal verder positioneren als rustpunt met allure voor bezoekers en mensen uit de regio zelf. en stroken nieuwe natuur in het veld zullen waar nodig worden aangepakt. Het project is gestart in 2006 en het is thans tus- sen Benzenrade Heerlen en het Stadspark Sittard Ik hoop zeer dat ook deze productie aldus velen zal voor grote delen gerealiseerd. Daar waar de beek inspireren om ook nu weer actief met ons op dat meandert, nieuwe paden de bezoeker verleiden tot pad mee te gaan. De VVV Zuid Limburg - organisa- wandelingen en de beek door haar veel meer na- tie, de Provincie Limburg, Natuurmonumenten en tuurlijke uitstraling het landschap verfraait, zijn er de 5 gemeenten (Heerlen, Voerendaal, Schinnen, verbeteringen en veranderingen die door velen zeer Nuth en Sittard-Geleen) hebben bewezen dat ze wordt gewaardeerd. Corio Glana illustreert aldus prima kunnen samenwerken en dat het resultaat ook de ontwikkeling in en van het waterschaps- van het samen handelen ook door de mensen die werk: van beekherstel naar gebiedsontwikkeling. rust en ruimte zoeken in het buitengebied zeer wordt gewaardeerd. We zijn er nog niet… Bij het vele dat al is bereikt – mede door de forse steun van Provincie Limburg Josette van Wersch – moeten nu alle partijen opnieuw de hand aan Lid van het Dagelijks Bestuur de ploeg slaan om de zaak verder te trekken en te van het Waterschap Limburg 10 - Corio Glana 2018 - 2022 11 Geleenbeekdal Een bredere blik De verandering in het kort: Het gaat ook in de toekomst om de ont- We zien de volgende ontwikkelingen bij herinrichting van beken en plooiing van de omgeving, met de beek INHOUDELIJKE beekdalherstel: VERANDERINGEN VAN: NAAR: als verbindend element. Een aantrekkelijk Water is essentieel, maar het is niet het enige on- Kern van de kwestie Herstel van de beek Gebiedsontwikkeling landschap waarin mensen in de eigen om- derdeel van de ruimtelijke ontwikkeling. De waarde ligt in het totaal van de uitkomsten. Kenmerken van geving kunnen recreëren. Beheersing van deze benadering zijn: Doelen verbinden: het watervolume spreekt voor zich, zeker » De plannen zijn integraal: de beek in haar waterveiligheid, natuur, omgeving en nieuwe natuur. Centraal oogmerk Wateroverlast tegengaan Anya Niewierra, recreatie, landschap, gelet op de veranderingen in het klimaat. » Meer partijen, meerzijdige doelen en gewenste directeur VVV Zuid-Limburg economie, cultuurhistorie, opbrengsten. branding van het gebied Tegelijkertijd realiseren we ook nieuwe » Effecten worden zichtbaar gemaakt en uitgelegd. “Duidelijk is dat het investeren in de beek en haar omgeving – het steeds fraaier robuuste natuur, met recreatieve en Dat was voorheen anders. Werken aan water, als wordende beekdal – een sterke impuls de kernopgave van een waterschap, is in heldere geeft aan de kwaliteit van de leefomge- Smal van karakter, Integraal van opzet, Schaal van werken doelen vastgelegd. De realisatie daarvan strekt ving en de aantrekkelijkheid ervan voor ruimtelijk beperkt meer lagen qua doelbereik toeristische kansen. De combinatie levert zich uit over een langere tijd, is technisch van aard toerisme en recreatie. We zien dergelijke een belangrijke toegevoegde waarde op. en – tot aan de uitvoering – niet direct zichtbaar zaken vaak hand in hand gaan: een be- voor de omgeving. Daarin zijn sterke veranderingen tere leefomgeving trekt mensen aan en Daarmee verandert ook de schaal van het opgetreden. maakt hen mobiel in het buitengebied. Horeca en verblijfsrecreatie zorgen voor werken: van ‘smal’ en ‘tot de beek beperkt’ een eigentijds en passend aanbod op het juiste niveau. Op die manier wordt een naar een meer integrale aanpak. nieuwe beek een aanjager voor nieuwe bedrijvigheid.” 12 - Corio Glana 2018 - 2022 13 Geleenbeekdal Geleenbeek door de jaren heen Meer resultaten door een integrale wordt mogelijk gemaakt door langs de beken wan- aanpak: het meerlagenmodel del-, fi ets- en ruiterpaden aan te leggen. De oevers Eduard Habets, Net als veel beken in Nederland is ook de moeten worden onderhouden, werk dat aan boeren Natuurmonumenten Geleenbeek in de twintigste eeuw verdiept, in het gebied wordt 'uitbesteed'. Zij krijgen hiervoor rechtgetrokken en in beton gelegd om de De ontwikkeling van de Geleenbeek is opgepakt betaald, waarmee ze hun bestaansmogelijkheden “Natuurmonumenten