PROSTORNO URBANISTIČKI PLAN OPŠTINE BIJELO POLJE III faza SCENARIJI RAZVOJA Obrađivač: „Planet Cluster“ „Montenegroprojekt“, Podgorica oktobar, 2012.god UVOD U prethodnoj fazi prikupljena je, prezentovana i obrađena sveobuhvatna Dokumentaciona osnova koja se odnosi na postojeće stanje. Sagledavanje faktora kao što su ljudski resursi, životna sredina, ekonomske aktivnosti, infrastruktura i usluge, kao i strateški razvojni planovi i propisi, je SWOT analiza, koja predstavlja presjek svih faktora koji utiču na stanje i razvoj lokalnih samouprava. Snage i slabosti su unutrašnji pozitivni i negativni elementi na koje se može uticati, dok su šanse i prijetnje spoljašnji pozitivni i negativni faktori na koje se ne može uticati, ali se mogu predvidjeti, usaglašavati, i može im se prilagođavati. PREDNOSTI NEDOSTACI • Prirodni resusi : • Depopulacija stanovništva posebno u ruralnim • Poljoprivredno zemljište područjima • Šume • Pad broja domaćinstava • Hidropotencijal • Usitnjavanje (umanjivanje) domaćinstava • Ambijentalne vrijednosti • Negativni migracioni tokovi • Polna ujednačenost • Starenje stanovništva a posebno na ruralnim • Relativno povoljna starosna struktura područjima u odnosu na prosjek Crne Gore • Nepovoljna obrazovna struktura • Pozitivan prirodni priraštaj • Rast nezaposlenosti • Skladna multietnička struktura • Strukturalna nezaposlenost nepovoljna sa • Dobra razvijenost zdrastvenih usluga visokim učešćem lica niže stručne spreme i • Razgranata mreža visokog, srednjeg i starije starosne dobi. osnovnog obrazovanja • Nedovoljan kapacitet vrtića za prihvat djece u • Postojanje odgovarajućih socijalnih predškolskom uzrastu na gradskom području institucija i lokalnih socijalnih servisa • Neadekvatni uslovi za rad pojedinih školskih • Bogato kulturno-istorijsko nasljeđe objekata posebno područnih odjeljenja • Raznovrsni kulturno zabavni sadržaji • Mali broj škola koje posjeduju adekvatno • Sportska dvorana u Nikoljcu uređene fiskulturne sale. • Veliki broj sportskih klubova i društava • Porast broja korisnika socijalne pomoći. • Brojne sportske manifestacije • Neadekvatni arhitektonski uslovi (barijere) za • Postojanje brojnih državnih institucija lica sa invaliditetom • Razvoj MSP-a • Neadekvatno stanje objekata Centra za • Razvoj proizvodnih i prerađivačkih kulturu i Zavičajnog muzeja. kapaciteta u oblasti prehrambene • Loše stanje fudbalskih terena industrije • Nedostatak pomoćnih terena • Postojanje objekata i infrastrukturnih • Neadekvatna opremljenost igrališta instalacija u industrijskoj zoni – • Neiskorišćenost privrednih kapaciteta bivših Nedakusi kolektiva • Atraktivne turističke zone • Nizak stepen industrijske prerade. • Razvoj stočarskih farmi • Neriješena vlasnička struktura bivših kolektiva • Plantažni uzgoj kontinentalnog i • Nedovoljno razvijeni turistički kapaciteti jagodičastog voća • Nedostatak kadrova u oblasti turizma. • Veliki hidropotencijal za razvoj malih • Ekstenzivna poljporivredna proizvodnja 2 hidroelektrana. • Usitnjeni poljoprivredni posjedi • Dobra razvijenost regionalnih i • Nedovoljna vertikalna povezanost primarne magistralnih puteva proizvodnje i industrije • Dobra povezanost željezničkim • Gubitak poljoprivrednog zemljišta koršćenjem saobraćajem sa okruženjem. za druge namjene • Dobra razvijenost prenosne mreže i • Prekomjerna sječa šuma transformatorskih stanica na visokom • Nizak stepen obrade u drvopreradi naponu • Neadekvatan tretman drvnog otpada • Relativno dobro razvijena prenosna i • Loše organizovan sistem zaštite od šumskih transformatorska infrastruktura na požara srednjem naponskom nivou 35kV • Nedovoljna povezanost ruralnih područja • Dobra pokrivenost (elektrificiranost) prvenstveno na visočijim kotama i distributivnom mrežom niskog napona pograničnim predjelima 0,4kV • Loše stanje lokalnih puteva • Dobra regionalna povezanost sa • Neasvaltiranost lokalnih i seoskih puteva i optičkim kablovima neadekvatno održavanje • Dobra povezanost sa optičkim kablom • Neadekvatno riješen gradski saobraćaj sa mjesnih centara sa glavnom prolazom magistrale kroz centar grada. centralom. • Nedostatak parking prostora • Dobra pokrivenost signalom mobilne • Neadekvatna uređenost uličnih i javnih telefonije i radiodifuzije površina • Dobra izdašnost izvorišta za • Neadekvatna raspoređenost trafostanica napajanje gradskog vodovoda 10/0,4kV prema konzumu u pojedinim • Relativno dobra izgrađenost primarne rejonima infrastrukture(nova) • Zastarjelost distributivne mreže sa • Dobra funkcionalna izgrađenost neadekvatnim presjecima provodnika slabim i građevinskog objekta zelene i buvlje dotrajalim stubovima prvenstveno u ruralnim pijace područjima. • Nedovoljna razvijenost fiksne telefonije prvenstveno u ruralnim područjima • Nedovoljna razvijenost širokopojasnog interneta • Povećani gubici zbog neusklađanosti visinskih kota rezervoara i oštećenost sekundarne mreže • Neizgrađenost mjernih mjesta na priključcima korisnika • Neadekvatna riješeno vodosnabdijevanje pojedinih naselja u ruralnim područjima • Neadekvatna riješenost kanalizacionog sistema • Ispuštanje neprečišćenih otpadnih voda u vodotoke i rijeke • Deponovanje otpada na neodgovarajućim lokacijama • Brojne divlje deponije • Ne postoje centra za selekciju i reciklažu otpada • Neadekvatna uređenost stočnih pijaca 3 ŠANSE PRIJETNJE • Valorizacija prirodnih resursa • Dalja depopulacija • Realizacija Programa aktivne politike • Nastavak starenja stanovništva zapošljavanja • Odliv stručnog kadra • Razvoj novih vidova turizma (sport, • Budžetske restrikcije u finansiranju aktivnih ruralni sadržaji, agroturizam, politika zapošljavanja zdravstveni turizam,lovni turizam) • Nedostatak sredstava za realizaciju projekata • Novi trendovi razvoja zdrave/organske • Nedovoljna konkurentnost domaćih proizvoda hrane na međunarodnom tržištu • Pakovanje vode za piće • Rad na crno/siva ekonomija • Razvoj malih hidroelektrana • Nedovoljne subvencije u poljoprivredi • Finalizacija proizvoda poljoprivrede, • Globalna ekonomska kriza ribarstva, šumarstva • Dugi sudski procesi i rješavanje imovinsko- • Korišćenje raznih mogućnosti pravnih odnosa udruživanja, prvenstveno klastera • Loša investiciona klima • Evropske integracije • Devastacija šuma • Korišćenje sredstava dostupnih EU • Neplanska eksploatacija šljunka i pijeska fondova • Nelegalna gradnja • Izgradnja autoputa Bar- Boljare • Erozija poljoprivrednog zemljišta duž rječnih • Igradnja regionalne deponije tokova • Korištenje alternativnih izvora energije • Elementarne nepogode • Korišćenje sredstava inostranih • Usporen proces decentralizacije finansijskih institucija i javno-privatno • Nesprovođenje donesenih razvojnih planova partvnerstvo • Primjena evropskih propisa i standarda u oblasti životne sredine Analiza postojeće dokumentacije je pokazala da je: 1. Bijelo Polje centar regionalnog značaja Sjeverne regije (Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Mojkovac, Kolašin, Plav, Pljevlja, Plužine, Rožaje, Šavnik i Žabljak) 52,8 % Crne Gore, što podrazumijeva prioritete na nacionalnom nivou: - proizvodnju mlijeka, mesa, krompira, vune, uzgoj ribe i sakupljanje šumskih plodova, zdrave hrane i tzv. organska poljoprivreda. - podizanje novih šuma sa prioritetom pošumljavanja obešumljenih zemljišta u većim kompleksima i sanacija previše iskorišćenih prirodno – ekonomskih šuma sa razgrađenom strukturom. - specifična uloga planinskog turizma kao dopunske djelatnosti za stvaranje prihoda i zaposlenja, - jačanje ruralnog razvoja, izbjegavanje daljeg raseljavanja i zaštitu, tzv. „kulturnog pejzaža“. - eksploatacija građevinskog kamena i pijeska 4 2. U razvoju planinskog turizma za opštinu Bijelo Polje izdiferencirano turističko područje Bjelasica – Komovi. ( PPPN BJELASICA – KOMOVI “Sl.list CG”,br.4/2011) 3. U planiranju željezničke mreže pored primarne mreže pruga Beograd – Bar (rekonstrukcija), planirana sekundarna mreža koju će činiti eventualno novoizgrađene pruge: Bijelo Polje – Berane – Peć i Pljevlja – Bijelo Polje. U Bijelom Polju predviđen je intermodalni terminal , za koji treba obezbijediti lokaciju i sačuvati je za ovu namjenu. 4. U okviru Sjevernog regiona formirana Polimska zona, koja je zbog svojih specifičnosti podeljena u četiri podzone: Plav, Andrijevica, Berane i Bijelo Polje. Podzona Bijelo Polje obuhvata donji dio doline rijeke Lim, do granice sa Srbijom, uključujući dolinu Ljuboviđe, kao i doline drugih pritoka Lima. 1) Resursi i potencijali: Poljoprivredno zemljište, pašnjački tereni i kompleksi izdanačkih šuma; bogat stočni fond, izvori mineralnih voda; šljunak i pijesak; prirodni uslovi za razvoj turizma (Bjelasica i Đalovića klisura); kulturno-istorijsko i graditeljsko nasljeđe; izgrađeni kapaciteti prerađivačke industrije; formirani društveni servisi šireg značaja; položaj u odnosu na glavne saobraćajnice. 2) Prioriteti razvoja: Prerađivačka industrija; poljoprivreda usmjerena na uzgoj stoke, ratarstvo i proizvodnju voća; rasadnička proizvodnja u šumarstvu i voćarstvu; tranzitni, planinski i specijalizovani vidovi turizma; funkcije uslužnog centra šireg značaja, uključujući saobraćaj. 3) Ograničenja: Zabrana razvoja urbanih i drugih funkcija na poljoprivrednom zemijištu, izuzev onih koji su u funkciji poljoprivrede. Zabrana lociranja teške i/ili štetne industrije. 4) Konflikti: Konflikt između urbanog i industrijskog razvoja duž doline Lima i zahtjeva za očuvanje najvrednijeg poljoprivrednog zemljišta. Naglašen je konflikt između urbanizovanih zona i tranzitnog saobraćaja – prolaz Jadranske magistrale. 5) Pragovi: Prvi prag u urbanom razvoju predstavlja ograničenost opremljenog građevinskog