SUMMA THEOLOGIAE MORALL SCHOLARUM USUT ACCOMMODAVIT H. NOLDIN S.|. S Theologiae professor in Universitate Oenipontana ab editione XVII A. SCHMITT S I. [ DE PRINCIPIIS DE PRÍNCIPIIS SCHOLARUM USUI ACCOMMODAVERAT H. NOLDIN S.. S. Theologiae professor in Universitate Oepipon tana RECOGNOVIT ET EMENDAVIT A, SCHMITT S. J. "Theol.mor. professor in Universitate Oenipontana Editio XXIV (a recognitione 41.—45.000 Expl.) 19306 OENIPONTE / TYPIS ET SUMPTIBUS F. RAUCH Ratisbonae, Romae et Neo Eboraci apud Fridericum Pustet Printed in Austria. Noldin=Schmitt: De principiisTheologiaemoralis,ed. XXIV. imprimi potest Viennae, die 21. Oct. 1935. Aloisius Ersin, Praep. Prov. Austriae. Imprimatur. Nr. 4422. Apostolica Administratura Oenipon= tana, die 22. Oct. 1935. Urb. Draxl, Prov. [Index systematicus. Introductio. Pag. Ouaestio 1. De natura theologiae moralis Ouaestio 2. De fontibus theologiae moralis Brevis conspectus literaturae 12 Ouaestio 3. De principiis theologiae moralis 14 Liber primus. De fine hominis ultimo. Ouaestio 1. De ipso fine ultimo Ouaestio 2. De mediis ad finem ultimum Art. 1. De libertate voluntatis . 8 1. Libertas voluntatis asseritur $ 2. Libertas voluntatis vindicatur . $ 3. iis, guae in liberam electionem influunt Art. 2. virtutibus supernaturalibus Art. 3. De donis Spiritus Sancti Ouaestio 3. ordine morali. Art. 1. De ipso ordine morali Art. 2. De obligatione tendendi in finem ultimum Liber secundus. De actibus ad finem aptis. Ouaestio 1. De actibus humanis. Art. 1. De natura actuum humanorum Art. 2. De voluntario et involuntario 48 Art. 3. De principiis actuum humanorum 54 Art. 4. De impedimentis actuum humanorum +R I. Impedimenta actualia. 6 1. De ignorantia ... 57 S 2. De concupiscentia 8 3. De metu 62 Š 4. De violentia. 65 Impedimenta habitualia. De propensionibus et habitibus 66 De persuasionibus falsis et aegrotationibus animi 68 un, De actibus moralibus. OV De natura actuum moralium 71 De norma moralitatis . 73 De fontibus moralitatis 76 De obiecto 77 V! Index systematicus. circumstantiis fine. moralitate actus externi imputabilitate actuum moralium Ouaestio 3. actibus moraliter bonis ... Appendix. actibus moraliter indifferentibus Ouaestio 4. actibus supernaturalibus . Ouaestio 5. actibus meritoriis. Art. 1. natura meriti Art. 1. condicionibus meriti Liber tertius. De legibus. Ouaestio 1. natura legis 114 Ouaestio 2. lege divina Art. l. lege aeterna et naturali 119 Art. 2. lege positiva divina. 125 Art. 3. consiliis 129 Ouaestio 3. lege humana. Art. 1. auctore legis humanae 132 $ 1. iurisdictione ecclesiastica 134 $ 2. legislatoribus eccl siasticis 137 $ 3. auctoritate congregationum romanarum 138 Art. 2. obiecto legis humanae 143 Ouaestio 4. subiecto legis. Art. 1. domicilio ecclesiastico 148 Art. 2. ipso subiecto legis 150 Ouaestio 5. promulgatione et acceptatione legis 158 Ouaestio 6. interpretatione legis. Art. 1. interpretatione simplici 161 Art. 2. epikia. 164 Ouaestio 7. obligatione legis. Art. 1. obligatione legis in genere 165 Art. 2. obligatione legum specialum. lege poenali 168 lege irritante 170 lege in praesumptionefundata 172 modo obligationem implendi. 173 Ouaestio 8. cessatione obligationis. Art 1. causis a lege deobligantibus 178 Art. 2. dispensatione legis 182 $ 1. potestate dispensandi 183 $ 2. causis dispensationis 187 $ 3. cessatione dispensationis 1% Art. 3. privilegiis 192 Ouaestio 9. cessatione legis. 198 Ouaestio 10. consuetudine 200 Art. 1. condicionibus reguisitis 201 Art. 2. effectibus consuetudinis 202 Ouaestio 11. collisione officiorum et iurium 205 Liber guartus. De conscientia. Ouaestio 1. De natura conscientiae. Art. 1. De conscientia in genere 208 Index systematicus. VI Pag. De obligatione seguendi conscientiam 212 De conscientia scrupulosa 215 De conscientia certa et dubia. De conscientia certa 219 De conscientia dubia. 221 Art. 5. De opinione probabili 224 Ouaestio 2. De syslemate morali. De variis systematibus 227 De tutiorismo absoluto 229 De tutiorismo mitigato 230 De probabiliorismo 230 De laxismo ... 232 De probabilismo . 233 De aeguiprobabilismo 246 De systemate compensationis 250 De principiis reflexis 251 De systemate s. Alphonsi. 254 De auctoritate s. Alphonsi 256 Liber guintus. De virtutibus. De virtutibus in genere. De natura virtutum .. 259 De distinctione virtutum moralium 261 Ouaestio 2. De virtutibus cardinalibus 266 Art. De prudentia 207 Art. De iustitia. S De natura iustitiae . 269 De obligatione iustitiae. 276 Art. De fortitudine (de martyrio) 277 Art. De temperantia 252 Liber sextus. De peccatis. Ouaestio 1 De natura et divisione peccati 285 Ouaestio 2 De distinctione peccatorum. Art. 1 De distinctionetheologica....... 292 S 1 De discrimine peccati mortalis et venialis 292 S 2. De peccato mortali 295 8 3. De peccato veniali. 297 S 4. De peccato habituali. 300 Art. 2 De distinctione specifica 301 Art. 3 De distinctione numerica 304 Ouaestio 3 De condicion:bus peccati. Condiciones peccati mortalis 311 Condiciones peccati venialis 314 Ouaestio 4. De gravitate peccati 317 Ouaestio 5 De origine peccati . 318 Art. 1. De periculo peccati 319 Art. 2. De tentatione ad peccatum. 321 Ouaestio 6. De peccatis internis 326 Art. 1. De desideriis pravis 3217 Art. 2. De gaudiis pravis 329 Art. 3. De delectatione morosa. 331 VI Index systematicus. Pag. Ouaestio 7. De guibusdam generibus peccati. Art. 1. peccatis capitalibus. 332 ] superbia. 333 2 avaritia 334 3 invidia . 335 4. gula (de ebrietate) 336 5. ira ... 345 6. acedia 346 „2 peccatis in coelum clamantibus 346 „3 PP SSPUNIUNUNUNUNUNI peccatis in Spiritum S. 348 Introductio in theologiam moralem“). Ouaestio prima. De natura theologiae moralis. 1. Definitio. Theologia in genere est scientia agens de Deo rebusgue divinis guatenus revelata sunt. Deus autem considerari potest: a. prout est in se ef causa om: nium; ita est obiectum theologiae dogmaticae, guae per: ficit magis intellectum (theologia theoretica). b. Deus etiam considerari potest prout est finis omnium, ita ut ad eum omnes actiones humanae dirigendae sint (1.e. guaeritur guid agendum sit homini, ut ad Deum, finem suum dirigatur); hoc praestat theologia moralis, perficiens rationem prout est directrix actionum (theologia practica). Inde deducitur: Theologia moralis est scientia activi: tatis humanae, prout ad Deum finem ultimum supernatu: ralem dirigitur. a. Obiectum materiale (id guod considerat theologia moralis) sunt actus humani; obiectum formale (ratio sub gua eos considerat) est ordinatio horum actuum ad finem ultimum supernaturalem. Ita S. Thomas in prologo ad I. II., in gua agit de motu creaturae ras tionalis ad Deum: »Postguam praedictum est de exemplari, scilicet 1) Bouguillon, Theologia moralis fundamentalis“ (Brugis. Bey­ aert. 1903). Lehmkuhl, Theologia moralis“? (Friburgi. Herder. 1914). Můller=Seipel, Theol. mor.!? I. (Ratisbonae. Pustet. 1923). Schwane, Allgemeine Moraltheologie (Freiburg. Herder. 1885). Simar, Lehr­ buch der Moraltheologie (Freiburg. Herder. 1893). Pruner, Moral: theologie. Gópfert=Staab, Moraltheologie“ (Paderborn. Schoóningh. 1920). Schindler, Lehrbuch der Moraltheologie (Wien. Opitz. 1907). Vermeersch, Theologia moralis IS“ (Brugis. Beyaert. 1934. Maus: bach, Kathol. Moraltheologie IŠ/$ (Můinster. Aschendorff. 1922). Priimmer, Manuale Theol. mor. I“ (Freiburg. Herder. 1925). Merkel­ bach, Summa theol. mor. I (Paris. Desclée, de Brouwer 1931). Noldin, De principiis.24 1 2 Introductio. de Deo et de his guae processerunt ex divina potestate secundum eius voluntatem, restat ut consideremus de eius imagine, id est de homine, secundum guod et ipse est suorum operum principium, guasi liberum arbitrium habens et suorum operum potestatem.« Et g.1: »et deinde de his per guae homo ad hunc finem pervenire potest vel ab eo deviare.« b. Haec definitio probatur esse plena, e0 guod ex una parte suf­ ficienter distinguitur theologia moralis a dogmatica (ut supra dic­ tum est), ex altera parte etiam a philosophia morali. Haec enim ante oculos habet finem naturalem, gui convenit homini prout est creatura Dei, et gualis fuisset, si Deus hominem in statu naturali religuisset; guaenam actiones ad hunc finem naturalem perducant, naturali lumine rationis cognosci potest. Econtra theologia moralis ante oculos habet finem supernaturalem, gui convenit homini, prout est filius Dei, et gui in praesenti ordine supernaturali nobis asse= guendus proponitur; guaenam huic fini conveniant, solum ex res velatione divina cognosci potest. Differunt ergo tum obiecto, tum medio cognitionis. Attamen finis (ordo) naturalis et supernaturalis se invicem non excludunt, sed supernaturalis naturalem supponit eumgue ad maiorem dignitatem elevat. 2. Theologia moralis late et stricte dicta. Definitio proposita exhibet theologiam moralem late dictam. Ete­ nim inter actus ad finem supernaturalem ordinatos et or­ dinandos comprehenduntur etiam actus non absolute ne­ cessarii ad finem asseguendum, ut actus consilii, actus summae perfectionis christianae, immo etiam actus guos pastores animarum ponunt ad dirigendos fideles in ulti­ mum finem. Proinde theologia moralis late dicta com­ prehendit tum theologiam moralem stricte dictam, cuius est inguirere et probare guinam actus necessarii sint, ut finis obtineatur, tum theologiam asceticam, guae agit de maiore perfectione actionum nostrarum, tum theologiam pastoralem, guae docet officia pastorum. a. Sunt auctores, gui putent doctrinam de perfectione actionum nostrarum non excludi posse a theologia morali; antiguitus tota thkeologiapractica vocabatur theologia mystica et omnia comprehen“ debat, sed successu temporis ascetica