AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Alper Fatih ABİDİN TEKSTİL MÜZELERİ VE TÜRKİYE İÇİN BİR TEKSTİL MÜZESİ ÖRNEĞİ Müzecilik Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Antalya, 2018 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Alper Fatih ABİDİN TEKSTİL MÜZELERİ VE TÜRKİYE İÇİN BİR TEKSTİL MÜZESİ ÖRNEĞİ Danışman Prof. Dr. Nevzat ÇEVİK Müzecilik Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Antalya, 2018 T.C. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne, Alper Fatih ABİDİN’ in bu çalışması, jürimiz tarafından Müzecilik Ana Bilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programı tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan : Prof. Dr. Mehmet ÖZHANLI (İmza) Üye (Danışmanı) : Prof. Dr. Nevzat ÇEVİK (İmza) Üye : Yrd. Doç Dr. Şevket AKTAŞ (İmza) Tez Başlığı: Tekstil Müzeleri ve Türkiye İçin Bir Tekstil Müzesi Örneği Onay: Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Tez Savunma Tarihi : 09/03/2018 Mezuniyet Tarihi : 29/03/2018 (İmza) Prof. Dr. İhsan BULUT Müdür AKADEMİK BEYAN Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “Tekstil Müzeleri ve Türkiye İçin Bir Tekstil Müzesi Örneği” adlı bu çalışmanın, akademik kural ve etik değerlere uygun bir biçimde tarafımca yazıldığını, yararlandığım bütün eserlerin kaynakçada gösterildiğini ve çalışma içerisinde bu eserlere atıf yapıldığını belirtir; bunu şerefimle doğrularım. (İmza) Alper Fatih ABİDİN T.C. AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEZ ÇALIŞMASI ORİJİNALLİK RAPORU BEYAN BELGESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE ÖĞRENCİ BİLGİLERİ Adı-Soyadı Alper Fatih ABİDİN Öğrenci Numarası 20135236007 Enstitü Ana Bilim Dalı Müzecilik Programı Tezli Yüksek Lisans ( X ) Tezli Yüksek Lisans ( ) Doktora ( ) Tezsiz Yüksek Programın Türü Lisans Danışmanının Unvanı, Adı-Soyadı Prof.Dr. Nevzat ÇEVİK Tez Başlığı Tekstil Müzeleri ve Türkiye İçin Bir Tekstil Müzesi Örneği Turnitin Ödev Numarası 929632156 Yukarıda başlığı belirtilen tez çalışmasının a) Kapak sayfası, b) Giriş, c) Ana Bölümler ve d) Sonuç kısımlarından oluşan toplam 322 sayfalık kısmına ilişkin olarak, 13/03/2018 tarihinde tarafımdan Turnitin adlı intihal tespit programından Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Çalışması Orijinallik Raporu Alınması ve Kullanılması Uygulama Esasları’nda belirlenen filtrelemeler uygulanarak alınmış olan ve ekte sunulan rapora göre, tezin/dönem projesinin benzerlik oranı; alıntılar hariç % 12 alıntılar dahil % 10 ‘dur. Danışman tarafından uygun olan seçenek işaretlenmelidir: (X) Benzerlik oranları belirlenen limitleri aşmıyor ise; Yukarıda yer alan beyanın ve ekte sunulan Tez Çalışması Orijinallik Raporu’nun doğruluğunu onaylarım. ( ) Benzerlik oranları belirlenen limitleri aşıyor, ancak tez/dönem projesi danışmanı intihal yapılmadığı kanısında ise; Yukarıda yer alan beyanın ve ekte sunulan Tez Çalışması Orijinallik Raporu’nun doğruluğunu onaylar ve Uygulama Esasları’nda öngörülen yüzdelik sınırlarının aşılmasına karşın, aşağıda belirtilen gerekçe ile intihal yapılmadığı kanısında olduğumu beyan ederim. Gerekçe: Benzerlik taraması yukarıda verilen ölçütlerin ışığı altında tarafımca yapılmıştır. İlgili tezin orijinallik raporunun uygun olduğunu beyan ederim. 13/03/2018 (imzası) Danışmanın Unvanı-Adı-Soyadı Prof. Dr. Nevzat ÇEVİK i İ Ç İ N D E K İ L E R KISALTMALAR LİSTESİ ........................................................................................... iv ÖZET…………....….…………………….……………………………………………v SUMMARY……. ........................................................................................................... vi ÖNSÖZ ..… .................................................................................................................. vii GİRİŞ… ........................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM TEKSTİLİN İNSAN HAYATINDAKİ YERİ VE ANADOLU TEKSTİL TARİHİ 1.1. Tekstilin Tanımı .................................................................................................... 5 1.2. Tekstilin İnsan Hayatındaki Yeri .......................................................................... 6 1.3. İnsan Neden Giyinir .............................................................................................. 7 1.4. Dünyadaki En Eski Tekstil Örnekleri ................................................................. 15 1.5. Anadolu Tekstil Tarihi ........................................................................................ 21 1.5.1. Anadolu’da Keçecilik ................................................................................... 27 1.5.2. Anadolu’da Tekstil Boyamacılığı ................................................................ 29 1.6. Türkiye’de Tekstil Müzeciliği Tarihi .................................................................. 31 İKİNCİ BÖLÜM DÜNYADAKİ TEKSTİL VE MODA MÜZELERİ ÖRNEKLERİ 2.1. Kuzey Amerika’daki Tekstil ve Moda Müzeleri ............................................... 38 2.2. İngiltere’deki Tekstil ve Moda Müzeleri ........................................................... 46 2.3. Avrupa’daki Tekstil ve Moda Müzeleri ............................................................. 49 2.4. Orta Amerika’daki Tekstil ve Moda Müzeleri .................................................. 65 2.5. Güney Amerika’daki Tekstil ve Moda Müzeleri ............................................... 67 2.6. Doğu Asya’daki Tekstil ve Moda Müzeleri ...................................................... 70 2.7. Asya’daki Tekstil ve Moda Müzeleri ................................................................ 72 2.8. Dünya’daki Tekstil İmalatı ve Sanayi Müzeleri ................................................ 77 2.9. Dantel Müzeleri ................................................................................................. 82 2.10. Yorgan Müzeleri ................................................................................................ 84 2.11. Ayakkabı Müzeleri ............................................................................................. 85 2.12. Şapka Müzeleri .................................................................................................. 88 2.13. Çanta ve Cüzdan Müzeleri ................................................................................. 89 2.14. Mücevher Müzeleri ............................................................................................ 91 ii 2.15. Yelpaze Müzeleri ................................................................................................ 91 2.16. Goblen Müzeleri ................................................................................................. 92 2.17. Düğme Müzesi .................................................................................................... 93 2.18. Makara Müzesi .................................................................................................... 94 2.19. Sepet Müzeleri .................................................................................................... 94 2.20. Papirüs Müzeleri ................................................................................................. 95 2.21. Parşomen Müzesi ................................................................................................ 97 2.22. Denizcilik ve Düğümleri Müzesi ........................................................................ 97 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE’DEKi TEKSTİL MÜZELERİ VE MÜZELERDE SERGİLENEN TEKSTİLLER 3.1. Türkiye’deki Tekstil Müzeleri ............................................................................ 99 3.2. Türkiye’de Müzelerde Sergilenen Tekstiller .................................................... 104 3.3. Türkiye’nin Arkeolojik Tekstil Eserleri ............................................................ 114 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE İÇİN BİR TEKSTİL MÜZESİ ÖNERİSİ 4.1. Tekstil Müzesinin Kuruluş Süreci ................................................................... 118 4.2. Tekstil Müzesinin Yeri .................................................................................... 118 4.3. Tekstil Müzesinin Mimarisi ............................................................................. 119 4.4. Müzenin Bütçesi .............................................................................................. 122 4.5. Yeni Müzecilik Kavramlarının Uygulanması .................................................. 123 4.6. Müze Koleksiyonunun Oluşturulması ............................................................. 124 4.7. Müzenin Geliştirilmesi ve Ön Hazırlık ............................................................ 125 4.8. Tekstil Müzesinin Amacı ................................................................................. 125 4.9. Tekstil Müzesinin Sergileri .............................................................................. 126 4.9.1. Sürekli Sergiler ........................................................................................... 129 4.9.2. Geçici Sergiler ............................................................................................ 129 4.9.3. Mobil Sergiler ............................................................................................ 129 4.9.4. Sanal Sergiler ............................................................................................. 130 4.10. Müzenin Hedef Kitlesi.................................................................................... 130 4.11. Tekstil Müzesinin Bölümleri .......................................................................... 132 4.11.1. Danışma ....................................................................................................