Շիրակի պատմամշակութային ժառանգությունը. հայագիտության արդի հիմնահարցեր 10-րդ միջազգային գիտաժողով Գյումրի 27-29 սեպտեմբերի, 2019թ. Կազմկոմիտե Յուրի ՍՈՒՎԱՐՅԱՆ – ՀՀ ԳԱԱ հայագիտության և հասարա- կական գիտությունների բաժանմունքի ակա- դեմիկոս-քարտուղար, ակադեմիկոս, գիտա- ժողովի կազմկոմիտեի համանախագահ Սամվել ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ - Գյումրու քաղաքապետ, գիտա- ժողովի կազմկոմիտեի համանախագահ Միքայել արքեպս. ԱՋԱՊԱՀՅԱՆ - Հայ Առաքելական եկեղեցու Շիրակի թեմի առաջնորդ Արմեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ - ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն, պ.գ.թ., դոցենտ, կազմկոմիտեի պատասխա- նատու քարտուղար Աշոտ ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ- ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի տնօրեն, ԳԱԱ ակադեմիկոս, պ.գ.դ., պրոֆեսոր Պավել ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ- ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի տնօրեն, ԳԱԱ թղթակից անդամ, պ.գ.դ. Ավիկ ԻՍԱՀԱԿՅԱՆ- ՀՀ ԳԱԱ հայագիտական հիմնադրամի գործադիր տնօրեն, բ.գ.դ., պրոֆեսոր 1 ԳԻՏԱԺՈՂՈՎԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ Առաջին օր՝ 27 սեպտեմբերի, 2019 թ. Գիտաժողովի մասնակիցների գրանցում 900 - 1300 Գիտաժողովի բացում. անդրանիկ լիագումար նիստ 1300 - 1500 Ճաշի ընդմիջում 1500 - 1600 Աշխատանք գիտաժողովի մասնաճյուղերում 1600 - 1900 Մշակութային ծրագիր 1900 – 2100 Ընթրիք 2100 - 2130 Երկրորդ օր՝ 28 սեպտեմբերի, 2019 թ. Նախաճաշ 900 - 930 Աշխատանք գիտաժողովի մասնաճյուղերում 1000 - 1400 Ճաշի ընդմիջում 1400 - 1500 Աշխատանք գիտաժողովի մասնաճյուղերում 1500 - 1700 Մշակութային ծրագիր 1700 – 2100 Ընթրիք 2100 - 2130 Երրորդ օր՝ 29 սեպտեմբերի, 2019 թ. Նախաճաշ 900 - 930 Աշխատանք գիտաժողովի մասնաճյուղերում 1000 - 1200 Ամփոփիչ լիագումար նիստ և գիտաժողովի փակում 1230 – 1400 Ճաշի ընդմիջում 1430 – 1530 Մասնակիցների մեկնում 1600 2 ԳԻՏԱԺՈՂՈՎԻ ԲԱՑՈՒՄ ԵՎ ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԼԻԱԳՈՒՄԱՐ ՆԻՍՏ Գյումրու մարզամշակութային կենտրոն 27 սեպտեմբերի, 2019 թ. ժ. 1300 1. Բացման խոսք՝ Ա. ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ, գիտաժողովի կազմկոմի- տեի պատասխանատու քարտուղար 2. Ողջույնի խոսք՝ Տ. ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ, ՀՀ Շիրակի մարզպետ Յու. ՍՈՒՎԱՐՅԱՆ, գիտաժողովի կազմկոմիտեի համանախագահ Ս. ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ, գիտաժողովի կազմկոմիտեի համանախագահ 3. Օրհնության խոսք՝ Մ. արքեպիսկոպոս ԱՋԱՊԱՀՅԱՆ 4. Առաջին լիագումար նիստ Լարիսա ԵԳԱՆՅԱՆ, Համազասպ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն, Շիրակի երկրագիտական թանգարան (Գյումրի) Անտիկ ժամանակաշրջանի նորահայտ դամբարանների պեղումներ Շիրակում 2008-2016թթ. Դավիթ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ (Հայաստան) բ․գ․դ․, Կրթության ազգային ինստիտուտ (Երևան) Չարենցը և Գյումրին Արմեն ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ (Հայաստան) բ․գ․դ․, ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Երգիծանքի սկզբնավորումը Շիրակում ըստ ազգածին ավանդության 3 Անդրեյ ԻՎԱՆՈՎ (Ռուսաստան) Մոսկվայի արդյունաբերական զարգացման գործակալություն Գյումրու պատմական վերնակուլյար ճարտարապետությունը. հասկացության հիմնավորումը և պահպանման նկատմամբ մոտեցումը Գայանե ՇԱԳՈՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Գյումրի՝ Urbs Ridens (ծիծաղող քաղաք). սոցիալական պատմությունից՝ զբոսաշրջային բրենդ Մարիամ ԱՐՊԵՆՏԵՎԱ (Ռուսաստան) փ․գ․դ., Կալուգայի պետական համալսարան Ղարաբաղյան հակամարտությունը և հայագիտության հիմնախնդիրները Գագիկ ԳԻՆՈՍՅԱՆ (Հայաստան) Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտ (Երևան) Ավանդական մշակույթը նոր սերնդի ինքնաճանաչության ձևավորման հիմնասյուն Հասմիկ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ (Հայաստան) արվ.թ., Երևանի պետական կոնսերվատորիայի Գյումրու մասնաճյուղ, ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն (Գյումրի) Կոմիտասը և Ալեքսանդրապոլի աշուղական ավանդույթները 4 ԳԻՏԱԺՈՂՈՎԻ ՄԱՍՆԱՃՅՈՒՂԱՅԻՆ ՆԻՍՏԵՐ Գյումրու մարզամշակութային կենտրոն 27 սեպտեմբերի, 2019. 1630 - 1930 28 սեպտեմբերի, 2019. 1000 - 1400, 1530 - 1730 29 սեպտեմբերի, 2019. 1000 - 1200 I մ ա ս ն ա ճ յ ու ղ ՀՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ, ՎԻՄԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Համանախագահներ՝ Հ. ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ Լ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ Սուսաննա ԱԴԱՄՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Մակար եպիսկոպոս Բարխուդարյանցի կյանքն ու վիմագրագիտական գործունեությունը (1832-1906թթ.) Աննա ԱԶԻԶՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Շիրակի մարզի շենգավիթյան մշակույթի խեցեղենի զարդագոտիների տիպաբանումը Ինգա ԱՎԱԳՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն, «Կումայրի» պատմամշակութային արգելոց-թանգարան (Գյումրի) Վարդբաղի դամբարանադաշտի թվագրության շուրջ Աստղիկ ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Դաշտադեմի ամրոցի 17-18-րդ դդ. պատմությունից (ըստ հնագիտական գտածոների) 5 Արսեն ԲՈԲՈԽՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Հայկական լեռնաշխարհի վիշապաքարերը և նրանց «ջրային կոդը» Արմինե ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Արցախի Տիգրանակերտի անտիկ սպասքի մի խմբի մասին Լարիսա ԵԳԱՆՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ. ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն (Գյումրի) Շիրակի երկրագիտական թանգարան (Գյումրի) Կոթող-զոհասյուներ վաղբրոնզիդարյան Մեծ Սեպասարից Կարեն ԹՈԽԱԹՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ (Երևան) Մեծ Հայքի հյուսիսի ժայռապատկերները Ամինիա ԿԱՆԵՑՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Սյան խարիսխները անտիկ Հայաստանում Հայկ ՀԱՅԴՈՍՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Հայաստանի միջին պալեոլիթի ոչ օբսիդիանային արտադրահամալիրները Արսեն ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Միջնադարյան Երևանը վիմական արձանագրություններում 6 Հասմիկ ՀՄԱՅԱԿՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտ (Երևան) Եղջերուների և արևի պաշտամունքի կապը հայաստանյան և փոքրասիական մշակույթներում (Ք.ա. III – I հազ.) Անդրեաս ՖՈՒՐԹՎԵՆԳԼԵՐ , Դորոթեա ՄԱՈՒՐՄԱՆ, Մաթիաս ԳՅՈՒԹԵ, Անյա ԹԻԵԹԶ (Գերմանիա) Հալեի համալսարան Համազասպ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ, Լարիսա ԵԳԱՆՅԱՆ (Հայաստան) Գյումրու երկրագիտական թանգարան Լևոն ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Պեղումներ Ազատանում. Ք.ա. 1-ին հազարամյակի շիրակյան մի բնակավայրի մասին Նինա ՄԱՆԱՍԵՐՅԱՆ (Հայաստան) կ․գ․դ․, ՀՀ ԳԱԱ կենդանաբանության և հիդրոէկոլոգիայի գիտական կենտրոն (Երևան) Շիրակի մարզի բնակավայրերի և թաղումների կենդանական մնացորդները Հայկ ՄԵԼԻՔ-ԱԴԱՄՅԱՆ (Հայաստան) երկր. գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ երկրաբանության ինստիտուտ (Երևան) Համազասպ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ (Հայաստան) Շիրակի երկրագիտական թանգարան (Գյումրի) Ճարտարապետ Դավիթ Չիսլյանի (Չիսլիև) ավանդը Արթիկ տուֆի օգտագործման և հանրահռչակման մեջ Լևոն ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Լճաշենի երկրորդ դամբարանադաշտը 7 Բենիկ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն (Գյումրի) Մարդկային աճյուն չպարունակող դամբաններն ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի շրջանում Իրենա ՔԱԼԱՆԹԱՐՅԱՆ (Հայաստան) Բերանժե ՊԵՐԵԼԼՈ (Ֆրանսիա) Հնագիտական աշխատանքներ Արտենիի հուշարձանում II մ ա ս ն ա ճ յ ու ղ ՊԱՏՄԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ, ԺՈՂՈՎՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Համանախագահներ՝ Ս. ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ Հ. ՄՈՒՐԱԴՅԱՆ Հ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ Նինետա ԱԴԱՄՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ (Երևան) ԿՀԲԸ-ի և բրիտանական հասարակական ընկերությունների համագործակցության պատմությունից (1915–1917 թթ.) Հովհաննես ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ (Երևան), Երևանի պետական համալսարան Հայազգի կուսակցական-պետական գործիչները Միջին Ասիայի խորհրդային հանրապետություններում Կարինե ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն (Գյումրի) Ալեքսանդրապոլի գավառի պատմության տարընկալումներ (1918-1920թթ.) 8 Էրդողան ԱԼԹԸՆՔԱՅՆԱՔ (Թուրքիա) պ.գ.դ. , Արդահանի համալսարան Անին գեներալ Յակով Քեֆելիի հուշերում Արկադի ԱԿՈՊՈՎ (Հայաստան) պ.գ.թ. ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն (Գյումրի) Խոտորջուրը XIX դարի երկրորդ կեսին Հասմիկ ԱՄԻՐՋԱՆՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ (Երևան) Հովսեփ արքեպիսկոպոս Արղությանի դավանաբանական գործունեությունը Գևորգ ԱՅՎԱԶՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն (Գյումրի) Յ.Վ.Գյոթեի «Ֆաուստ»-ի բեմադրությունն Ալեքսանդրապոլում Գրիգորի ԱՅՎԱԶՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Ադրբեջանի Աղվանա-ուդիական եկեղեցին Արցախյան հարցի համատեքստում Լիլիթ ԱՍՈՅԱՆ (Հայաստան) պ.գ.թ., ՀՀ ԳԱԱ միջազգային գիտակրթական կենտրոն Կամավորությունը Հայաստանում. պատմություն և իրականություն Գոռ ԳԱԼՍՏՅԱՆ (Հայաստան) Էօրնեկեան հանրակրթական դպրոց (Վաղարշապատ) Հովհաննես Կոզեռնը և նրա «Մեկնութիւն տոմարի…» աշխատությունը 9 Արշավիր ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ (Հայաստան) պ․գ․թ․, Շիրակի պետական համալսարան (Գյումրի) Անահիտ ՄՈՒՍԱՅԵԼՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ Լոռու մարզի Ծաղկաշատի հիմնական դպրոց Թովմա Մեծոփեցու պատմագիտական ժառանգությունը Ռուբեն ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Երևան) Մեկնաբանություն Սյունյաց իշխան Տարսայիճ Օրբելյանի Աթաբեկ տիտղոսի վերաբերյալ Խորեն ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ (Հայաստան) Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն (Երևան) Մուսալեռան ինքնապաշտպանական մարտերն առաջնային աղբյուրներում և դրանց ազդեցությունը տեղային ինքնության փոխակերպման ու սոցիալական հիշողության վրա Դմիտրի ԴԻՄԻԴՅՈՒԿ (Ուկրաինա) Լվովի ազգային համալսարան Բագրատունյաց շրջանի գուրզերը Հայաստանում (IX դ. վերջ - XI դ․կես) Ռոին ԿԱՎՐԵԼԻՇՎԻԼԻ (Վրաստան) պ․գ․դ․, Սամցխե-Ջավախեթիի պետական համալսարան (Ախալցխա) Մի քանի արխիվային փաստաթուղթ վրաց-հայկական հարաբերությունների պատմությունից Դիանա ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ (Հայաստան) բ․գ․թ․, Երևանի պետական համալսարան Օսմանյան կայսրության համքարությունները որպես բռնի իսլամացման միջոց 10 Աստղիկ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ (Հայաստան) ՀՀ ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտ Բուշի դոկտրինը Մերձավոր Արևելքում. կիրառումը և հետևանքները Արմեն ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ (Հայաստան) պ․գ․թ․, ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն (Գյումրի) Պադվալի Վաղո. ազատագրական պայքարի ընդհատակի լեգենդը Մարինե ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ (Հայաստան) պ․գ․թ․, ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ (Երևան) Արցախի Խանածախ գյուղի ավետարանը ըստ ՄՄ Հմր 7840 ձեռագրի Արտակ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ (Հայաստան) պ․գ․թ․, Շիրակի պետական համալսարան (Գյումրի) Երուսաղեմի գործոնը արաբա-իսրայելական խաղաղության գործընթացում և հայկական համայնքը Հայկանուշ ՂԱԶԱՐՅԱՆ (Հայաստան) Հայաստանի ազգային