1 2 3 Raport diagnostyczny Portret partnerstwa Ponidzie Opracowanie Związek Miast Polskich Zespół autorski Małgorzata Zdebel, Danuta Wesołowska Kierownik projektu CWD Jarosław Komża Projekt „Pilotaż Centrum Wsparcia Doradczego” poprzez bezpośrednie doradztwo ZMP w strategicznym planowaniu rozwoju 38 partnerstw samorządowych, ma na celu popularyzowanie idei partnerstwa międzysamorządowego, wzmocnienie zdolności gmin i powiatów do podejmowania przemyślanej i celowej współpracy oraz planowania kompleksowych przedsięwzięć aktywizujących potencjał obszaru partnerstwa i budujących jego rozwój. Dzięki współpracy Związku Miast Polskich, samorządów lokalnych i regionalnych oraz Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, dla ponad 370 partnerskich gmin i powiatów z obszarów borykających się z problemami rozwojowymi przygotowywane są diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczo-przestrzennej, a następnie strategie terytorialne oraz pakiety przedsięwzięć podnoszące jakość życia mieszkańców. Projekt „Pilotaż Centrum Wsparcia Doradczego” realizowany jest w okresie od września 2020 do marca 2022 roku w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020. 2021 © Związek Miast Polskich 4 Skład Partnerstwa Powiat Pińczowski, Miasto i Gmina Pińczów, Gmina Kije, Gmina Michałów, Gmina Złota, Miasto i Gmina Jędrzejów, Gmina Imielno, Gmina Sobków, Miasto i Gmina Nowy Korczyn, Miasto i Gmina Wiślica Skład Rady Partnerstwa Zbigniew Kierkowski Starosta Pińczowski Powiat Pińczowski, Włodzimierz Badurak Burmistrz Miasta i Gminy Pińczów Miasto i Gmina Pińczów, Tomasz Socha Wójt Gminy Kije Gmina Kije, Mirosław Walasek Wójt Gminy Michałów Gmina Michałów, Tadeusz Sułek Wójt Gminy Złota Gmina Złota, Marcin Piszczek Burmistrz Miasta i Gminy Jędrzejów Miasto i Gmina Jędrzejów, Zbigniew Huk Wójt Gminy Imielno Gmina Imielno, Tomasz Chaja Wójt Gminy Sobków Gmina Sobków, Paweł Zagaja Burmistrz Miasta i Gminy Nowy Korczyn Miasto i Gmina Nowy Korczyn, Jarosław Jaworski Burmistrz Miasta i Gminy Wiślica Miasto i Gmina Wiślica Skład Grupy Roboczej Monika Strojna Powiat Pińczowski, Sylwia Robak Powiat Pińczowski, Urszula Sroka-Kurek Miasto i Gmina Pińczów, Przemysław Fatyga Miasto i Gmina Pińczów, Anita Białek Gmina Kije, Angelika Komór Gmina Kije, Małgorzata Leszczyńska-Stawiasz Gmina Michałów, Henryka Gietka-Bębenek Gmina Michałów, Jarosław Nowak Gmina Złota, Ireneusz Gołuszka Gmina Złota, Marta Pędzik-Prawda Miasto i Gmina Jędrzejów, Włodzimierz Węglowski Gmina Imielno, Andrzej Domagała Gmina Imielno, Sylwester Fiuk Gmina Sobków, Wojciech Biały Gmina Sobków, Łukasz Curyło Miasto i Gmina Nowy Korczyn, Monika Kulczyk Miasto i Gmina Nowy Korczyn, Jacek Balicki Miasto i Gmina Wiślica, Julita Zwolska-Grochowina Miasto i Gmina Wiślica 5 6 Spis treści Wprowadzenie ......................................................................................................................... 10 1. Charakterystyka partnerstwa – informacje ogólne, wewnętrzne powiązania funkcjonalne, wiodące funkcje, obowiązujące polityki rozwoju partnerów ........................... 12 1.1. Podstawowe informacje o partnerstwie ................................................................... 12 1.1.1. Położenie administracyjne ................................................................................. 14 1.1.2. Środowisko przyrodnicze ................................................................................... 17 1.1.3. Dziedzictwo materialne i niematerialne ............................................................ 30 1.1.4. Charakterystyka gmin Partnerstwa Ponidzie ..................................................... 33 1.2. Analiza powiązań funkcjonalnych oraz określenie wiodących funkcji na obszarze partnerstwa .......................................................................................................................... 68 1.2.1. Identyfikowanie powiązań funkcjonalnych na obszarze partnerstwa ............... 68 1.2.2. Wiodące funkcje obszaru partnerstwa .............................................................. 84 1.2.3. Podsumowanie ................................................................................................... 94 1.3. Współpraca z kluczowymi partnerami ...................................................................... 96 1.3.1. Współpraca z kluczowymi partnerami instytucjonalnymi ................................. 96 1.3.2. Współpraca z kluczowymi partnerami społecznymi ........................................ 100 1.4. Analiza aktualnych polityk rozwoju gmin/powiatów .............................................. 102 2. Portret statystyczny obszaru partnerstwa – charakterystyka wskaźnikowa ................. 106 2.1. Analiza wskaźnikowa w wymiarze społecznym, gospodarczym, środowiskowo- przestrzennym .................................................................................................................... 106 2.1.1. Wymiar gospodarczy ........................................................................................ 109 2.1.2. Wymiar społeczny ............................................................................................ 111 2.1.3. Wymiar środowiskowy ..................................................................................... 114 2.2. Analiza wskaźnikowa pogłębiona dla obszaru partnerstwa .................................... 115 2.2.1. Sytuacja demograficzna ................................................................................... 115 2.2.2. Popyt na usługi publiczne i rynkowe oraz na infrastrukturę techniczną i społeczną w kontekście zmian demograficznych ......................................................... 125 2.2.3. Potencjał społeczny i ekonomiczny społeczności na obszarze partnerstwa, potencjał ekonomiczny podmiotów prawnych, potencjał partnerów ........................... 130 2.2.4. Rynek pracy, potencjał i konkurencyjność lokalnej gospodarki....................... 154 7 2.2.5. Stan i jakość środowiska na obszarze oraz zagospodarowanie przestrzenne . 163 2.2.6. Inne, specyficzne dla obszaru partnerstwa ...................................................... 180 3. Analiza potencjałów, barier i potrzeb rozwojowych obszaru partnerstwa ................... 205 3.1. Potencjał obszaru partnerstwa................................................................................ 205 3.2. Bariery, problemy, deficyty rozwojowe .................................................................. 209 3.3. Determinanty potrzeb rozwojowych obszaru partnerstwa .................................... 216 3.4. Kluczowe wyzwania, kierunki strategicznej interwencji ......................................... 219 8 9 Wprowadzenie Nota metodyczna Diagnoza opracowana została w oparciu o bogaty zasób źródeł z wykorzystaniem dedykowanych diagnozie partnerstwa narzędzi badawczych i analitycznych. Pełen zbiór obejmował pięć kategorii: • ogólnodostępne, istniejące dane, informacje i dokumenty o charakterze strategicznym, analitycznym, statystycznym (strategie, opracowania diagnostyczne, badania, raporty, sprawozdania, bilanse itd.), • Monitor Rozwoju Lokalnego II (MRL II) – specjalnie przygotowany i zasilony danymi na potrzeby projektu „CWD” zestaw narzędzi. Służyły one głównie do analizy i oceny potencjału rozwojowego gmin i całego partnerstwa. Na system MRL II składa się: o ocena potencjału rozwoju partnerstw: www.partnerstwa.monitorrozwoju.pl; baza umożliwia analizę potencjału rozwoju partnerstwa i gmin partnerstwa oraz przegląd podstawowych wskaźników rozwojowych w grupach porównawczych, o ocena potencjału rozwoju gmin: www.gminy.monitorrozwoju.pl; baza umożliwia analizę potencjału rozwoju gmin oraz przegląd podstawowych wskaźników rozwojowych, o ocena potencjału rozwoju gmin wg obszarów: www.analizy.monitorrozwoju.pl; baza umożliwia pogłębioną analizę potencjału rozwoju gmin oraz przegląd podstawowych danych i wskaźników rozwojowych, o zasób danych społeczno-ekonomicznych, m.in. dane: POLTAX, dane i prognozy demograficzne, MPSiR, i inne. • zestaw badań społecznych dedykowanych badaniu opinii 3 kluczowych kategorii mieszkańców obszaru partnerstwa: o badanie opinii oraz planów życiowych młodzieży; badania on-line prowadzone za pomocą dedykowanego systemu elektronicznego ZMP; otrzymano odpowiedzi 226 uczniów ostatnich klas szkół ponadpodstawowych mieszkających na obszarze partnerstwa, 10 o badanie opinii mieszkańców gmin obszaru partnerstwa; badania przeprowadzono online za pomocą dedykowanego systemu elektronicznego ZMP, na niereprezentatywnej próbie 786 aktywnych internautów – mieszkańców gmin obszaru partnerstwa, o badanie opinii lokalnych liderów skierowane do czterech kategorii liderów lokalnych przeprowadzone on-line na celowej próbie 47 liderów, • inne narzędzia analityczne i badawcze dedykowane pogłębieniu raportu: o badanie bilansu i popytu usług publicznych i prywatnych na terenie partnerstwa, będące analizą przepływów usług pomiędzy gminami oraz lokalizacji centrów poszczególnych kategorii usług na terenie partnerstwa, o ankieta dot. przedsiębiorczości diagnozująca warunki do rozwoju przedsiębiorczości w gminach obszaru partnerstwa, o ankieta dot. dojrzałości instytucjonalnej diagnozująca dotychczasowy poziom współpracy międzysamorządowej i międzysektorowej, • badania jakościowe: o spotkania i warsztaty z Grupą Roboczą, o wywiady indywidualne z przedstawicielami poszczególnych gmin. 11 1. Charakterystyka partnerstwa – informacje ogólne, wewnętrzne powiązania funkcjonalne, wiodące funkcje, obowiązujące polityki rozwoju partnerów 1.1. Podstawowe informacje o partnerstwie Partnerstwo Ponidzie zostało