Natura 2000-beheerplan Witterveld (24) Datum Januari 2017 Status Definitief beheerplan Natura 2000 | Ontwerpbeheerplan | Witterveld Colofon Opdrachtgever: Ministerie van Defensie Dienst Vastgoed Defensie* Opgesteld door: Dienst Landelijk Gebied** Bevoegd gezag: Ministerie van Defensie Provincie Drenthe Projectteam: Christina Schipper-Hulshof (projectleider – DLG) Rien Mudde (adviseur – Dienst Vastgoed Defensie) Rienko van der Schuur (auteur/redacteur - DLG) Adviseurs: Anja van der Berg (ecoloog – Dienst Vastgoed Defensie) Hilko Bosma (beheerder – Dienst Vastgoed Defensie) Rense Haveman (adviseur ecologie – Dienst Vastgoed Defensie) Steven van der Meulen (adviseur Natuur, Landschap & Cultuur – Dienst Vastgoed Defensie) Willem Molenaar (ecoloog) Martin van der Horst (GIS - DLG) Martin Verhagen (voormalige beheerder Witterveld) Datum: Januari 2017 Status: Definitief beheerplan Versie/inboeknummer: Mk. XI * Sinds 1 juli 2014 is de Dienst Vastgoed Defensie onderdeel van het Rijks Vastgoed Bedrijf. ** Tot 1 maart 2015 heeft Dienst Landelijk Gebied (DLG) dit Natura 2000-beheerplan opgesteld. Vanaf 1 maart 2015 zijn de DLG-werkzaamheden voor Natura 2000 overgedragen aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Natura 2000 | Ontwerpbeheerplan | Witterveld Inhoud Colofon .......................................................................................................... 2 Samenvatting ................................................................................................. 7 1 Inleiding .................................................................................................... 18 1.1 Wat is Natura 2000? ...................................................................................... 18 1.2 Het Natura 2000-gebied Witterveld .................................................................. 19 1.3 Doel en status van het Beheerplan .................................................................. 20 1.4 Gebiedsproces en betrokkenheid van belanghebbenden ..................................... 22 1.5 Leeswijzer .................................................................................................... 22 1.6 Meer informatie ............................................................................................. 23 2 Instandhoudingsdoelen ............................................................................. 24 2.1 Algemene doelen ........................................................................................... 24 2.2 Kernopgaven ................................................................................................ 26 2.3 Habitattypen ................................................................................................. 26 3 Gebiedsbeschrijving .................................................................................. 28 3.1 Abiotiek ........................................................................................................ 28 3.1.1 Geologische opbouw ...................................................................................... 29 3.1.2 Bodem ......................................................................................................... 32 3.1.3 Hoogte en reliëf............................................................................................. 34 3.1.4 Water .......................................................................................................... 35 3.2 Biotiek ......................................................................................................... 38 3.2.1 Heide ........................................................................................................... 39 3.2.2 Veen ............................................................................................................ 40 3.2.3 Bos .............................................................................................................. 40 3.2.4 Vennen ........................................................................................................ 40 3.2.5 Graslanden ................................................................................................... 40 3.3 Voorkomen habitattypen ................................................................................ 41 3.3.1 H4010A Vochtige heiden (hoge zandgronden) ................................................... 43 3.3.2 H4030 Droge heiden ...................................................................................... 45 3.3.3 H7110A Actieve hoogvenen (landschap) ........................................................... 47 3.3.4 H7110B Actieve hoogvenen (heideveentjes) ..................................................... 50 3.3.5 H7120 Herstellend hoogveen .......................................................................... 51 3.3.6 H91D0 Hoogveenbossen ................................................................................. 53 3.3.7 H2320 Binnenlandse kraaiheibegroeiingen (wel aanwezig – niet aangewezen)....... 54 3.3.8 H3160 Zure vennen (wel aanwezig – niet aangewezen) ...................................... 54 3.3.9 H6230 Heischrale graslanden (wel aanwezig – niet aangewezen)......................... 55 3.4 Voorkomen soorten ....................................................................................... 56 3.4.1 Mossen ........................................................................................................ 57 3.4.2 Planten ........................................................................................................ 57 3.4.3 Dagvlinders .................................................................................................. 57 3.4.4 Libellen ........................................................................................................ 57 3.4.5 Herpetofauna ................................................................................................ 58 3.4.6 Vogels .......................................................................................................... 58 3.4.7 Zoogdieren ................................................................................................... 58 3.5 Beheer ......................................................................................................... 58 3.6 Archeologie en cultuurhistorie ......................................................................... 60 3.7 Landschapsecologische systeemanalyse ........................................................... 62 3.7.1 Gradiënt ....................................................................................................... 62 Pagina 3 van 276 Natura 2000 | Ontwerpbeheerplan | Witterveld 3.7.2 Hydrologisch functioneren .............................................................................. 64 3.7.3 Herstel van hoogveen .................................................................................... 66 3.7.4 Conclusies systeemanalyse ............................................................................. 67 3.8 Kansen en knelpunten voor de instandhoudingsdoelstellingen ............................. 68 3.8.1 Habitattypen ................................................................................................. 68 4 Plannen, Beleid en Activiteiten .................................................................. 72 4.1 Inleiding ....................................................................................................... 72 4.2 Beleid: Relevante wetgeving en (beleid)plannen ................................................ 72 4.2.1 Europees Beleid ............................................................................................ 72 4.2.2 Rijksbeleid .................................................................................................... 73 4.2.3 Provinciaal beleid........................................................................................... 77 4.2.4 Gemeentelijk beleid ....................................................................................... 78 4.3 Analyse huidige activiteiten ............................................................................ 80 4.3.1 Knelpunten hydrologie ................................................................................... 81 4.3.2 Knelpunten stikstof ........................................................................................ 84 4.4 Nieuw Gebruik .............................................................................................. 86 4.5 Toekomstige activiteiten ................................................................................. 86 5 PAS-Gebiedsanalyse voor het Witterveld ................................................... 90 5.1 Kwaliteitsborging ........................................................................................... 90 5.2 Inleiding (doel en probleemstelling) ................................................................. 91 5.3 Stikstofdepositie ............................................................................................ 96 5.3.1 Resultaten Aerius Monitor 16 .......................................................................... 96 5.3.2 Ontwikkelingsruimte .................................................................................... 100 5.4 Gebiedsanalyse ........................................................................................... 103 5.4.1 Integrale systeemanalyse Witterveld .............................................................. 103 5.4.2 Gebiedsanalyse H4010A Vochtige heiden (hogere zandgronden)