ERMENİ ARAŞTIRMALARI Dört Aylık Tarih, Politika ve Uluslararası İlişkiler Dergisi Olaylar ve Yorumlar Alev KILIÇ sayı Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadelede Kâzım Karabekir Komutasındaki Türk Ordusunun 60 Türkiye Cumhuriyeti Doğu Sınırlarının Çizilmesi ve Kafkas Cumhuriyetleriyle Barışın Tesisi Yolunda Katkıları 2018 Ali Bilge CANKOREL Sir Mark Sykes'ın I. Dünya Savaşı Sonrası Haritalarında Osmanlı Devleti ve Yakındoğu Sınırları Kemal ÇİÇEK Batum Konferansı ve Antlaşmalarında Ermeniler ve İlk Ermenistan Cumhuriyeti’nin İlânı (1918) Enis ŞAHİN Fransa’nın İstanbul Büyükelçisi Maurice Bompard’ın Balkan Savaşları Döneminde, Şark Vilayetlerinde Ermeni Hareketleri ve Islahât Meselesine İlişkin Bir Raporu Salih TUNÇ Ermeni Meselesinde Batılıların ve Batılı Misyonerlerin Etkisi Ali Ulvi ÖZBEY ÇEVİRİ Kardeşler Değil, Tampon Bölgeler: Birinci Dünya Savaşında Genç Türk Yönetiminin Askeri Politikası ve Pantürkizm Efsanesi Michael A. REYNOLDS ERMENİ ARAŞTIRMALARI Dört Aylık, Tarih, Politika ve Uluslararası İlişkiler Dergisi 2018, Sayı 60 YAYIN SAHİBİ Hazel ÇAĞAN ELBİR EDİTÖR Alev KILIÇ MİSAFİR EDİTÖR Prof. Dr. Kemal ÇİÇEK SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Aslan Yavuz ŞİR YAZI KURULU Alfabetik Sıra İle Prof. Dr. Seçil KARAL AKGÜN Dr. Erdal İLTER (Tarihçi) Yiğit ALPOGAN (E. Büyükelçi) Prof. Dr. Nurşen MAZICI (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Hüseyin BAĞCI (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Hikmet ÖZDEMİR (Siyaset Bilimci) Prof. Dr. Nedret KURAN BURÇOĞLU (Boğaziçi Üniversitesi) Prof. Dr. Hüseyin PAZARCI Prof. Dr. Sadi ÇAYCI Prof. Dr. Mehmet SARAY (Başkent Üniversitesi) Dr. Bilal N. ŞİMŞİR Prof. Dr. Kemal ÇİÇEK (E. Büyükelçi) Dr. Şükrü ELEKDAĞ Dr. Pulat TACAR (E. Büyükelçi) (E. Büyükelçi) Prof. Dr. Temuçin Faik ERTAN Prof. Dr. Cemalettin TAŞKIRAN (Ankara Üniversitesi) (Gazi Üniversitesi) DANIŞMA KURULU Alfabetik Sıra İle Çınar ALDEMİR Prof. Dr. Justin MCCARTHY (E. Büyükelçi) (Louisville Üniversitesi) Ertuğrul APAKAN Dr. Ayten MUSTAFAYEVA (E. Büyükelçi) (Azerbaycan İlimler Akademisi, Prof. Dr. Edward ERICKSON İnsan Hakları Enstitüsü) (Tarihçi) Jeremy SALT Prof. Dr. Michael M. GUNTER Prof. Dr. Norman STONE (Tarihçi) Prof. Dr. Ömer TURAN Prof. Dr. Enver KONUKÇU (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Prof. Dr. Jean-Louis MATTEI Prof. Dr. Hakan YAVUZ (Tarihçi) (Utah Üniversitesi) Ermeni Araştırmaları yılda üç kez yayımlanır. Yerel Süreli Yayın. Ermeni Araştırmaları hakemli bir dergidir. Ermeni Araştırmaları dergisi TÜBİTAK ULAKBİM tarafından taranmaktadır. Gönderilen yazılar ilk olarak yazı kurulunca bilimsel anlatım ve yazım kuralları yönünden incelenir. Daha sonra uygun bulunan yazılar, alanında bilimsel çalışmaları ile tanınmış üç ayrı hakeme gönderilir. Hakemlerin kararları doğrultusunda yazı yayımlanır ya da yayımlanmaz. Hakemlerin gizli tutulan raporları derginin arşivlerinde beş yıl süre ile tutulur. İmtiyaz Sahibi AVRASYA BİR VAKFI (1993) Yayın İdare Merkezi Terazi Yayıncılık Bas. Dağ. Dan. Eğt. Org. Mat. Kırt. Ltd. Şti. Abidin Daver Sok. No. 12/B Daire 4 06550 Çankaya/ANKARA Tel: 0 (312) 438 50 23-24 • Faks: 0 (312) 438 50 26 www.avim.org.tr Baskı Tarihi: 31 Ağustos 2018 ISSN: 1303-068X Sayfa Düzeni Ruhi ALAGÖZ Baskı: Özyurt Matbaacılık Büyük San. 1. Cad. Süzgün Sok. No: 7 İskitler / ANKARA Tel: +90 312 384 15 36 Belgegeçer: +90 312 384 15 37 Abone Sorumlusu Hülya ÖNALP Terazi Yayıncılık Bas. Dağ. Dan. Eğt. Org. Mat. Kırt. Ltd. Şti. Süleyman Nazif Sok. No. 12/B Daire 4 06550 Çankaya/ANKARA Tel: 0 (312) 438 50 23-24 • Faks: 0 (312) 438 50 26 E-posta: [email protected] Yurtiçi Abone Ücreti: 45 TL Yurtdışı Abone Ücreti: 30 ? Aşağıdaki banka/posta çeki hesap numaralarına ödeme yapabilirsiniz: Terazi Yayıncılık, Garanti Bankası-Çankaya/ANKARA Şubesi 181/6296007 Posta Çeki Hesabı: Ankara/Çankaya/Merkez 5859221 IBAN No: TR960006200018100006296007 Aksi belirtilmediği sürece Ermeni Araştırmalarıʼnda yayımlanan yazılarda belirtilen olay ve fikirler sadece yazarına aittir. Yazı işleri müdürünü, yayın sahibini veya editörünü bağlamaz. Tüm hakları saklıdır. Önceden yazılı izin alınmaksızın hiçbir iletişim, kopyalama sistemi kullanılarak yeniden baskısı yapılamaz. Akademik ve haber amaçlı kısa alıntılar bu kuralın dışındadır. İÇİNDEKİLER (CONTENTS) Sayfa Yazarlar ........................................................................................................................................................5 (Contributors) Editörün Notu ...........................................................................................................................................9 (Editorial Note) ARAŞTIRMA MAKALELERİ.............................................................................................................11 (RESEARCHES ARTICLES) Olaylar ve Yorumlar ........................................................................................................................11 (Facts and Comments) Alev KILIÇ Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadelede Kâzım Karabekir Komutasındaki Türk Ordusunun Türkiye Cumhuriyeti Doğu Sınırlarının Çizilmesi ve Kafkas Cumhuriyetleriyle Barışın Tesisi Yolunda Katkıları ...........................................25 (Contibutions of the Turkish Eastern Army Under General Kazım Karabekirʼs Command to the Delimitation of Turkeyʼs Eastern Borders and Peace-Making with the Caucasian Republics at World War-I and Turkish National Resistance) Ali Bilge CANKOREL İÇİNDEKİLER Sir Mark Sykes'ın I. Dünya Savaşı Sonrası Haritalarında Osmanlı Devleti ve Yakındoğu Sınırları .....................................................73 (Post-War Projections of Sir Mark Sykes About Ottoman Frontiers in the Near East) Prof. Dr. Kemal ÇİÇEK Batum Konferansı ve Antlaşmalarında Ermeniler ve İlk Ermenistan Cumhuriyetiʼnin İlânı (1918) ......................................................................101 (Armenians and the Establishement of the Republic of Armenia in the Conference and the Treaties of Batoum (1918) ) Prof. Dr. Enis ŞAHİN Fransaʼnın İstanbul Büyükelçisi Maurice Bompardʼın Balkan Savaşları Döneminde, Şark Vilayetlerinde Ermeni Hareketleri ve Islahât Meselesine İlişkin Bir Raporu ....................................145 (A Report by Maurice Bompard, Franceʼs Ambassador to Istanbul, on the Armenian Actions and the Issue of Reform at the Eastern Provinces During the Balkan Wars) Doç. Dr. Salih TUNÇ Ermeni Araştırmaları 3 2018, Sayı 60 Ermeni Meselesinde Batılıların ve Batılı Misyonerlerin Etkisi....................................175 (Influence of the West and the Western Missionaries on the Armenian Question) Dr. Öğr. Üyesi Ali Ulvi ÖZBEY ÇEVİRİ .....................................................................................................................................................203 Kardeşler Değil, Tampon Bölgeler: Birinci Dünya Savaşında Genç Türk Yönetiminin Askeri Politikası ve Pantürkizm Efsanesi ...........................203 Prof. Dr. Michael A. REYNOLDS YAZIM KURALLARI...........................................................................................................................244 (STYLE SHEET) 4 Ermeni Araştırmaları 2018, Sayı 60 Yazarlar Alev KILIÇ . Büyükelçi Alev Kılıç, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler EFakültesinden 1968 yılında mezun olmuştur. 1969 yılında, Dışişleri Bakanlığı’na meslek memuru olarak girmiştir. Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Türkiye Büyükelçisi (1996- 1998), Avrupa Konseyi Daimi Temsilciliği’nde Daimi Temsilci, Büyükelçi (1998-2002), Ekonomik İşler Müsteşar Yardımcısı, (2002-2004), İsviçre Türkiye Büyükelçisi (2004-2009), Meksika Türkiye Büyükelçisi (2009-2011) görevlerinde bulunmuştur. E. Büyükelçi Alev Kılıç, Dışişleri Bakanlığı’ndan 2011 yılında emekli olmuştur. 2013 yılından bu yana AVİM Başkanıdır. Ali Bilge CANKOREL 1971 Yılında Dışişleri Bakanlığına intisap eden Bilge 1Cankorel, Merkez teşkilatında Kıbrıs, Deniz Hukuku, Çok Taraflı Ekonomik İlişkiler, Bakan Özel Müşavirliği ve Protokol birimlerinde çeşitli kademelerdeki hizmetlerinin yanısıra, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatında Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, Dışişleri Bakanlık Müşavirliği ve Bakan, Başbakan, Cumhurbaşkanı Özel Temsilciliği görevlerinde bulunmuştur. Dış temsilciliklerimizde Ottawa ve Pekin Büyükelçiliklerimizle Birleşmiş Milletler Cenevre Daimi Temsilciliğimizde Başkatip, Müsteşar, Elçi-Müsteşar görevlerini takiben Afganistan ve Ukrayna nezdinde Türkiye Büyükelçisi olarak hizmetini sürdürmüş, yine Büyükelçi sıfatıyla Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı AGİT'in Azerbaycan Temsilciliğini yapmış, 2011 Yılında emekli olmuştur. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesinde çeşitli tarihlerde misafir öğretim görevlisi olarak dersler de veren Büyükelçi Bilge Cankorel, Bir Dönem Biterken, Bir Diplomatın Seyir Defteri (2014) ve Afghanistan and Beyond, Diplomacy under Siege (2017) kitaplarının ve uluslararası ilişkiler konularında çok sayıda makalenin yazarıdır. Ermeni Araştırmaları 5 2018, Sayı 60 Prof. Dr. Kemal ÇİÇEK 4 Mart 1965 tarihinde Kastamonu’da doğdu. Orta Öğrenimini 2Ankara Keçiören Lisesi’nde tamamladı. 1985 yılında Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Tarih-Coğrafya Öğretmenliği Bölümünü bitirdikten sonra, aynı yıl DTCF’nde yüksek lisansa başladı. Şubat 1986’da Milli Eğitim Bakanlığı’nın Yurtdışı Yüksek Lisans Doktora Bursunu kazanarak İngiltere’ye gitti. Cambridge Center for Languages’te dil eğitimi gördü. 1989 yılında Birmingham Üniversitesi’nde Center for Ottoman & Modern Greek Studies Bölümünde “Tahrir Defterleri As a Source for History” adlı teziyle Yüksek Lisans, 1992 yılında da aynı üniversiteden “Zimmis