Królewska Galeria Rzeźby w Sta- rej Oranżerii to jedno z najbardziej nastrojowych miejsc w letniej rezy- dencji Stanisława Augusta. Na tle iluzjonistycznie namalowanej ar- chitektury i włoskiego pejzażu eks- ponowane są najsłynniejsze kopie starożytnych rzeźb, ustawione na kształt alei posągów w antycznych ogrodach. Flora Farnese, Apollo Belweder- ski, Grupa Laokoona, Meleager, a także Amazonka Mattei tworzą tzw. „Kolumnadę Kamsetzera” – jedną z najciekawszych idei epoki Oświecenia, przez dziesięciolecia uznawaną za projekt niezrealizo- wany. Dopiero odkrycia konserwator- ANTYCZNYCH Ł skie ujawniły pod tynkami Starej Oranżerii XVIII-wieczne malowi- dła. Na ich podstawie udało się odtworzyć Galerię Rzeźby zgodnie z koncepcją Stanisława Augusta, co pozwoliło urzeczywistnić jego marzenia o nowoczesnym muzeum publicznym. Dzięki temu od czerw- ca 2015 r., kiedy Galeria Rzeźby została udostępniona zwiedzają- YNNIEJSZYCH DZIE cym, goście Łazienek Królewskich Ł mogą tam podziwiać marmurowe rzeźby i gipsowe kopie najsłynniej- szych dzieł antycznych, które udało się zgromadzić królowi. W Starej Oranżerii, wzniesionej według projektu nadwornego archi- tekta Dominika Merliniego, oprócz Królewskiej Galerii Rzeźby mieści się także Teatr Królewski – jeden BY – KOPIE NAJS BY z kilku w Europie oryginalnych Ź XVIII-wiecznych teatrów dworskich. Słynie z wyjątkowej akustyki, dzięki czemu idealnie nadaje się do pre- zentowania dzieł muzycznych. Jego architektura wpisuje się zaś w na- strojowe oblicze historycznego miej- sca, jakim są Łazienki Królewskie. GALERIA RZE GALERIA fot. Waldemar Panów 43 / 2015 Radaktor Naczelny • Editor In Chief Rada Naukowa – Scientifi c Board Prof. dr hab. Kazimierz Kuśnierz Prof. dr hab. Jerzy Jasieńko Redaktorzy Tematyczni • Topical Editors Politechnika Wrocławska (Polska) – przewodniczący Dr Łukasz Bednarz Wrocław University of Technology (Poland) – chairman (konstrukcje murowane / masonry structures), Politechnika Wrocławska Prof. Maria Teresa Bartoli Prof. dr hab. Jerzy Jasieńko Uniwersytet we Florencji (Włochy) / University of Florence (Italy) (konstrukcja i konserwacja / constructions and conservation) Prof. Mario Docci Politechnika Wrocławska Uniwerstet Sapienza w Rzymie (Włochy) / Sapienza University in Rome (Italy) Dr hab. Hanna Kóčka-Krenz, prof. Prof. Wolfram Jaeger (archeologia / archaeology), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Uniwersytet w Dreźnie (Niemcy) / University of Dresden (Germany) Dr hab. Dominika Kuśnierz-Krupa Prof. dr hab. Andrzej Kadłuczka (urbanistyka, krajobraz kulturowy / (urban planning, cultural landscape) Politechnika Krakowska (Polska) / Cracow University of Technology (Poland) Politechnika Krakowska Prof. Tatiana Kirova Prof. Andrzej Koss Politechnika w Turynie, Uniwersytet Uninettuno w Rzymie (Włochy) (konserwacja i restauracja dzieł sztuki Polytechnic University of Turin, University Uninettuno in Rome (Italy) conservation and restoration of works of art) Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie Prof. Andrzej Koss Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie (Polska) Prof. dr hab. Czesław Miedziałowski Academy of Fine Arts in Warsaw (Poland) (konstrukcja / constructions), Politechnika Białostocka Prof. dr hab. Kazimierz Kuśnierz Dr Tomasz Nowak Politechnika Krakowska (Polska) / Cracow University of Technology (Poland) (konstrukcje drewniane / timber structures), Politechnika Wrocławska Dr hab. Jadwiga Łukaszewicz, prof. Prof. dr hab. Zdzisława Tołłoczko Uniwersytet Mikołaja Kopernika (Polska) (historia sztuki, kultury, estetyka / history of art and culture, aesthetics) Nicolaus Copernicus University in Toruń (Poland) Politechnika Krakowska Prof. Emma Mandelli Sekretarz Redakcji • Editorial Secretary Uniwersytet we Florencji (Włochy) / University of Florence (Italy) Dr Michał Krupa Prof. dr hab. Czesław Miedziałowski e-mail: [email protected] Politechnika Białostocka (Polska) / Bialystok University of Technology (Poland) Biuro Redakcji • Editorial Offi ce Prof. Claudio Modena Mgr Jacek Rulewicz, Sekretarz Generalny SKZ Uniwersytet w Padwie (Włochy) / University of Padua (Italy) 00-464 Warszawa, ul. Szwoleżerów 9 tel. 22-629-21-31, e-mail: [email protected], [email protected] Prof. Andre de Naeyer Uniwersytet w Antwerpii (Belgia) / University of Antwerp (Belgium) Tłumaczenie • Translation Mgr Violetta Marzec, Mgr Marta Serafi n Dr hab. Piotr Rapp Politechnika Poznańska (Polska) / Poznan University of Technology (Poland) Projekt okładki • Cover design Prof. Gennaro Tampone Dr hab. Dominika Kuśnierz-Krupa, Dr Michał Krupa Uniwersytet we Florencji (Włochy) / University of Florence (Italy) W projekcie okładki wykorzystano zdjęcie autorstwa Łukasza Kadeli Prof. Angelo Di Tommaso Opracowanie grafi czne i DTP • Graphic design and DTP Uniwersytet w Bolonii (Włochy) / University of Bologna (Italy) Sławomir Pęczek, EDITUS, tel. 71-793-15-00, 502 23-43-43 www.editus.pl Czasopismo jest wydawane drukiem w formacie A4 (wersja pierwotna) oraz Redaktor techniczny • Technical Editor w wersji elektronicznej. Na stronie internetowej www.skz.pl dostępne są pełne Zdzisław Majewski wersje numerów czasopisma w formacie pdf. Realizacja wydawnicza • Publishing The Journal is printed in A4 format (original version) and in the electronic version. Full Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne versions of the journal issues are available in the pdf format on the Internet website www.skz.pl 53-204 Wrocław, ul. Ojca Beyzyma 20/b tel./fax 71-363-26-85, 71-345-19-44 WIADOMOŚCI KONSERWATORSKIE www.dwe.wroc.pl 2015 dofi nansowano ze środków Ministra Wydawca • Publisher Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków Journal of Heritage Conservation 2015 was sub- 00-464 Warszawa, ul. Szwoleżerów 9 sidised by the Minister of Culture and National tel. 22-621-54-77, fax 22-622-65-95 Heritage. Nakład: 1000 egz. Edition: 1000 copies. Druk ukończono w 2015 r. Printed in 2015. Instrukcje dla autorów, podstawowe zasady recenzowania publikacji Wiadomości Konserwatorskie są indeksowane przez BazTech – Bazę danych oraz lista recenzentów dostępne są na stronie internetowej o zawartości polskich czasopism technicznych (http://baztech.icm.edu.pl) www.wiadomoscikonserwatorskie.skz.pl oraz Index Copernicus (www.indexcopernicus.com) Instructions for authors, basic criteria for reviewing the publications and a list Journal of Heritage Conservation are indexed by BazTech – Polish Technical Journal Contents of reviewers are available on the Internet website (http://baztech.icm.edu.pl) and Index Copernicus (www.indexcopernicus.com/) www.wiadomoscikonserwatorskie.skz.pl Wiadomości Konserwatorskie • Journal of Heritage Conservation • 43/2015 3 Od redakcji From the Editor Oddajemy do Państwa rąk kolejny, trzeci w tym We are presenting you with the next, third this year, roku numer kwartalnika „Wiadomości Konserwator- issue of our quarterly “Conservation News – Journal skie – Journal of Heritage Conservation”. Prezentujemy of Heritage Conservation”. We have enclosed eight w nim osiem artykułów naukowych z zakresu historii scientifi c articles concerning the history of architecture, architektury, urbanistyki oraz konserwacji i konstrukcji urban design, conservation and construction of historic obiektów zabytkowych. Zachęcamy do lektury publika- objects. We encourage you to read the publication about cji o zespołach architektonicznych presaharyjskich dolin architectonic complexes in the pre-Saharan valleys of Maroka, które objęte są programem ochrony konserwa- Morocco which are included in the UNESCO conse- torskiej UNESCO; artykułu dotyczącego rewaloryzacji rvation protection programme; an article concerning the Rynku Starego Miasta w Rzeszowie; przemian układu revalorisation of the Old Market Square in Rzeszow; obronnego Wawelu i próby oceny znaczenia jego este- transformations in the defensive layout of the Wawel tyki w kontekście reakcji po 1945 r. na XIX-wieczne Hill and an attempt at evaluating the signifi cance of its budowle historyczne w Krakowie. Prezentujemy także aesthetics in the context of reactions to the 19th-century kolejny artykuł z zakresu historii urbanistyki, tym razem historic buildings in Krakow after 1945. We are also pre- o historii rozwoju przestrzennego Tymbarku w okresie senting another article concerning the history of urban średniowiecza. Z pewnością zainteresuje Państwa także design, this time about the history of spatial development tekst dotyczący wież zagrożonych katastrofą budowlaną, of Tymbark during the medieval period. Your interest opracowany przez zespół naukowców z Polski i Włoch. will certainly be piqued by the text concerning towers W numerze tym umieściliśmy również artykuł infor- threatened by construction disaster, prepared by a team macyjny pt. „Sprawa Aleksandra Brody”. Dr Aleksander of scientists from Poland and Italy. Broda jest w naszym środowisku wybitną postacią, In the current issue we have also enclosed an infor- związaną z ochroną zabytków najpierw jako Konserwa- mative article entitled “The Case of Aleksander Broda”. tor Wojewódzki, a następnie Generalny Konserwator Dr Aleksander Broda is an eminent personage within Zabytków. Dzisiaj przyszedł czas na Jego rehabilitację za our milieu, connected to the issue of monument pro- niesłuszne oskarżenia. Pewnym zadośćuczynieniem jest tection fi rst as the Voivodeship Conservator, and then Jego nominacja na członka Głównej Komisji Konserwa- the General Monument Conservator. Now the time torskiej przy Generalnym Konserwatorze Zabytków RP. has come for His rehabilitation for unjust accusations. Ten tekst należy przeczytać. His nomination as a member of