ARCHIWUM PAŃSTWOWE W WARSZAWIE ODDZIAŁ W PUŁTUSKU INFORMATOR O ZASOBIE ARCHIWALNYM NACZELNA DYREKCJA ARCHIWÓW PAÑSTWOWYCH ARCHIWUM PAÑSTWOWE W WARSZAWIE ARCHIWUM PAŃSTWOWE W WARSZAWIE ODDZIAŁ W PUŁTUSKU INFORMATOR O ZASOBIE ARCHIWALNYM Opracowa³ Krzysztof Wiœniewski Warszawa 2013 Projekt okładki: OFI Opracowanie redakcyjne: Violetta Urbaniak Recenzja: Departament Archiwistyki NDAP Indeksy, wybór ilustracji i podpisy: Krzysztof Wiśniewski Mapy: Paweł E. Weszpiński Tłumaczenie: Violetta Urbaniak © Copyright by Archiwum Państwowe w Warszawie, Warszawa 2013 © Copyright by Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2013 ISBN 978−83−932824−8−7 ISBN 978−83−62421−88−6 Archiwum Państwowe w Warszawie ul. Krzywe Koło 7, 00–270 Warszawa tel. (22) 635 92 42 i 43, 831 18 03; fax 831 00 46 e−mail: [email protected] http://www.warszawa.ap.gov.pl Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych ul. Rakowiecka 2 D, 02–517 Warszawa, tel. 22 565 46 00; fax 565 46 14 e−mail: [email protected] http://www.archiwa.gov.pl Realizacja na zlecenie Wydawcy OFI − Krzysztof Gawrychowski SPIS TREŚCI Wstęp . .7 Wykaz skrótów . .15 Zasób archiwum . .19 1. Administracja ogólna — państwowa i samorządowa . .21 1.1. Władze wojewódzkie . .21 1.2. Władze powiatowe . .23 1.3. Wybory i referenda . .73 2. Akta miast, cechów i gmin . .83 2.1. Miasta . .83 2.1.1. Akta miast . .83 2.1.2. Prezydia miejskich rad narodowych . .90 2.1.3. Urzędy miejskie oraz urzędy miast i gmin . .94 2.2. Cechy . .98 2.3. Gminy . .99 2.3.1. Akta gmin . .99 2.3.2. Prezydia gromadzkich rad narodowych . .129 2.3.3. Urzędy gmin i rady narodowe . .162 3. Administracja specjalna . .177 3.1. Bezpieczeństwo publiczne . .177 3.2. Wojsko i obrona narodowa . .181 3.3. Gospodarka przestrzenna, rolnictwo i leśnictwo . .183 3.4. Ochrona przyrody . .189 3.5. Oświata . .190 3.6. Skarbowość . .191 3.7. Statystyka . .193 3.8. Zdrowie i opieka społeczna . .196 4. Instytucje ochrony prawa i wymiaru sprawiedliwości . .201 4.1. Sądy . .201 4.2. Prokuratury . .208 4.3. Areszty śledcze . .210 4.4. Hipoteka . .211 4.5. Notariaty . .212 4.5.1 Kancelarie notarialne . .212 4.5.2 Państwowe Biura Notarialne . .222 4.6. Komornicy . .223 6 SPIS TREŚCI 4.7. Urzędy rozjemcze . .223 5. Wojsko i organizacje paramilitarne . .224 6. Instytucje gospodarcze, przedsiębiorstwa i zakłady . .226 6.1. Rolnictwo i leśnictwo . .226 6.2. Przemysł ciężki . .228 6.3. Przemysł precyzyjny, elektroniczny . .228 6.4. Budownictwo . .229 6.5. Przemysł spożywczy . .232 6.6. Energetyka . .234 6.7. Transport i komunikacja . .236 6.8. Gospodarka komunalna . .237 6.9. Przemysł drobny . .238 6.10. Przemysł odzieżowy . .239 6.11. Przemysł papierniczy . .240 6.12. Handel i usługi . .240 7. Instytucje finansowe . .242 7.1. Banki . .242 7.2. Kasy pożyczkowe, zapomogowe . .248 7.3. Instytucje ubezpieczeniowe . .250 8. Spółdzielczość . .251 9. Stowarzyszenia i związki . .254 10. Związki zawodowe . .257 11. Partie polityczne i podległe organizacje . .261 12. Instytucje wyznaniowe . .263 13. Akta metrykalne i stanu cywilnego . .264 13.1. Gminy . .264 13.2. Wyznanie rzymskokatolickie . .270 13.3. Wyznanie ewangelicko−augsburgskie . .292 13.4. Wyznanie mojżeszowe . .294 13.5. Wyznanie prawosławne . .298 13.6. Urzędy stanu cywilnego . .299 14. Instytucje kulturalne, naukowe i oświatowe . .301 14.1. Instytucje kulturalne i naukowe . .301 14.2. Instytucje oświatowe . .304 15. Instytucje ochrony zdrowia i opieki społecznej . .311 16. Archiwa prywatne i spuścizny . .312 17. Zbiory i kolekcje . .313 Wykaz alfabetyczny nazw zespołów . .317 Bibliografia . .341 Summary . .343 Indeks osobowy . .347 Indeks geograficzny . .349 WSTĘP Niniejszy informator jest pierwszą publikacją zawierającą szcze− gółowe informacje o zawartości zespołów archiwalnych przechowy− wanych w zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie Oddział w Pułtusku1. Wprawdzie w 1982 i 1992 r. ukazały się informatory o zasobie2, a w 1998 r. została wydana książka z okazji jubileuszu 25−lecia istnienia archiwum w Pułtusku3, to jednak wszystkie te po− zycje zawierały, oprócz informacji ogólnych o zasobie i dziejach ar− chiwum, jedynie spis zespołów wraz z danymi na temat ich rozmia− rów i stanu opracowania. Obecny informator jest kolejnym z serii informatorów o zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie i jego oddziałów zamiejsco− wych4. Składa się ze wstępu przedstawiającego układ wydawnic− twa, dzieje archiwum, jego zasób i zasady korzystania oraz z czę− ści głównej, charakteryzującej zawartość poszczególnych zespołów archiwalnych. Publikacje uzupełniają mapy obrazujące obszar działania Archiwum Państwowego w Warszawie oraz Oddziału w Pułtusku, streszczenie w języku angielskim, alfabetyczny wykaz nazw zespołów, indeks nazw osobowych i geograficznych oraz bi− bliografia. Informator został przygotowany na podstawie „Zaleceń dotyczą− cych opracowania informatora o zasobie archiwum państwowego”, stanowiących załącznik do Pisma okólnego Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 1 czerwca 2000 r. Materiały archi− walne usystematyzowano w 17 grupach rzeczowych według klasyfi− 1 Do 7 października 2013 r. archiwum nosiło nazwę Archiwum Państwowe m.st. Warszawy Oddział w Pułtusku, stąd też taka forma nazwy w przywoływanych ni− żej publikacjach. 2 Archiwum Państwowe w Pułtusku. Informator o zasobie archiwalnym, oprac. A. Gryciuk, M. Owsiewski, Pułtusk 1982; Archiwum Państwowe m.st. Warszawy Oddział w Pułtusku. Informator o zasobie archiwalnym, oprac. J. Szczepański, Puł− tusk 1992. 3 J. Szczepański, Archiwum w Pułtusku. Zarys dziejów 1973–1998, Warsza− wa–Pułtusk 1998. Wybrane zespoły omawiają J. Kazimierski i M. Pleskaczyńska, Przewodnik po źródłach historycznych do dziejów ziem województwa ostrołęckiego XV–XX wiek (do 1945 r.), b.d. i m. wydania. 4 Pierwszą z cyklu była publikacja: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy Od− dział w Łowiczu. Informator o zasobie archiwalnym, oprac. M. Wojtylak, Warsza− wa 2008. 8 WSTĘP kacji aktotwórców ogólnopolskiej bazy danych SEZAM, dostępnej w Internecie pod adresem http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/se− zam/php: 1. Administracja ogólna — państwowa i samorządowa. 2. Akta miast, cechów, gmin. 3. Administracja specjalna. 4. Instytucje ochrony prawa i wymiaru sprawiedliwości. 5. Wojsko. 6. Instytucje gospodarcze, przedsiębiorstwa i zakłady. 7. Instytucje finansowe. 8. Spółdzielczość. 9. Stowarzyszenia izwiązki. 10. Związki zawodowe. 11. Partie polityczne i podległe organizacje, organizacje młodzie− żowe. 12. Instytucje wyznaniowe. 13. Akta metrykalne i stanu cywilnego. 14. Instytucje kulturalne, naukowe i oświatowe. 15. Instytucje ochrony zdrowia. 16. Archiwa prywatne i spuścizny. 17. Zbiory i kolekcje. W większości z powyższych kategorii utworzono bardziej szcze− gółowe podgrupy rzeczowe, a w ich ramach zespoły uszeregowano według kryterium chronologicznego bądź alfabetycznego. Opis każdego zespołu poprzedza numer porządkowy, do którego odwołuje się indeks nazw osobowych i geograficznych oraz wykaz alfabetyczny nazw zespołów. Opis zespołu składa się z siedmiu lub, w wypadku niektórych zespołów, ośmiu elementów. Są to: 1. Nazwa i numer zespołu (zbioru) archiwalnego według bazy SEZAM. 2. Daty skrajne zespołu (zbioru), przy czym daty wykraczające poza okres funkcjonowania twórcy zespołu ujęto w nawiasy kwadratowe. 3. Rozmiary zespołu (zbioru) w jednostkach archiwalnych i me− trach bieżących. 4. Charakterystyka zawartości zespołu (zbioru) o różnym stop− niu szczegółowości. Zespoły opracowane, o większych rozmia− rach, omówiono według grup rzeczowych lub komórek organi− zacyjnych aktotwórcy, zamieszczając przy każdej z nich wcho− dzące w jej skład sygnatury i daty krańcowe. W wypadku ze− społów nieopracowanych i opracowanych, lecz o mniejszych rozmiarach lub o bardzo niejednorodnej zawartości treściowej (także w obrębie jednostek inwentarzowych), zrezygnowano WSTĘP 9 z podawania sygnatur i dat skrajnych, gdyż de facto równało− by się to powtórzeniu pozycji inwentarza. 5. Język dokumentacji (w wypadku występowania dwóch lub więcej języków podawany jest według częstotliwości występo− wania). 6. Stan zmikrofilmowania zespołu (zbioru) z podaniem numerów mikrofilmów. 7. Pomoce ewidencyjno−informacyjne. 8. Ważniejsze pozycje bibliograficzne. Informacje o zespołach podzielonych, tj. przechowywanych w za− sobie Archiwum Państwowego w Warszawie Oddział w Pułtusku oraz w innych archiwach, podano w punkcie 7, poniżej danych o po− mocach ewidencyjno−informacyjnych, wymieniając nazwę archi− wum, numer zespołu, rozmiary i daty skrajne. Indeksy osobowe, o których jest mowa w punkcie 7 opisu akt metrykalnych i stanu cy− wilnego, dostępne są także w wyszukiwarce internetowej (http://warszawa.ap.gov.pl). *** Powiatowe Archiwum Państwowe w Pułtusku zostało utworzone Zarządzeniem nr 20 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 30 maja 1970 r. Zasięgiem działania objęło obszar powiatu pułtuskiego. Zadanie zorganizowania archiwum powierzono dopie− ro w 1972 r. Czesławowi Dubiejkowi. Początkowo archiwum nie po− siadało własnej siedziby — przez pierwsze dwa lata funkcjonowało praktycznie tylko „na papierze” (kierownik pracował na pół etatu, zajmując pokój w siedzibie Prezydium Miejskiej Rady Narodowej). W 1971 r. władze miasta zdecydowały o przekazaniu na potrzeby archiwum budynku dawnego kościoła NMP na Starym Mieście w Pułtusku. Jednakże konieczność przeprowadzenia na jego terenie badań archeologicznych oznaczała dla archiwum przedłużenie okre− su oczekiwania na własną siedzibę. We wrześniu 1972 r. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Pułtusku przekazało na potrzeby no− wej instytucji trzy pomieszczenia