Załącznik do Uchwały Nr … Rady Miejskiej w Skarszewach z dnia … STRATEGIA ROZWOJU GMINY SKARSZEWY NA LATA 2014-2022 SKARSZEWY 2014 1 STRATEGIA ROZWOJU GMINY SKARSZEWY NA LATA 2014-2022 Spis treści I. Wprowadzenie ................................................................................................................. 3 II. Charakterystyka miasta i gminy ...................................................................................... 3 III. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej miasta i gminy Skarszewy .......................... 9 1) Uwarunkowania naturalne ......................................................................................................................... 9 2) Turystyka ................................................................................................................................................. 16 3) Strefa społeczna ....................................................................................................................................... 25 4) Strefa gospodarcza ................................................................................................................................... 51 5) Strefa przestrzenna ................................................................................................................................... 41 6) Strefa finansowa....................................................................................................................................... 61 IV. Diagnoza potencjałów i barier rozwojowych miasta i gminy Skarszewy ..................... 67 V. Elementy strategiczne ................................................................................................... 69 1) Misja ........................................................................................................................................................ 69 2) Wizja ........................................................................................................................................................ 69 3) Cel główny ............................................................................................................................................... 69 4) Cele strategiczne i operacyjne .................................................................................................................. 70 5) Priorytetowe działania rozwojowe ........................................................................................................... 72 VI. Nawiązanie do dokumentów strategicznych ................................................................. 84 VII. System wdrażania i monitoringu ................................................................................... 95 VIII. Finansowanie strategii ................................................................................................. 104 Spis tabel ................................................................................................................................ 105 Spis wykresów ........................................................................................................................ 106 Spis rysunków ........................................................................................................................ 107 Załącznik 1. Wyniki ankiety – konsultacje społeczne ........................................................... 108 2 STRATEGIA ROZWOJU GMINY SKARSZEWY NA LATA 2014-2022 I. Wprowadzenie Strategia Rozwoju Gminy Skarszewy na lata 2014 – 2022 jest fundamentalnym i jedno- cześnie najistotniejszym dokumentem rozwojowym samorządu gminnego, przedstawiającym obszary, cele i kierunki interwencji polityki rozwoju w przestrzeni lokalnej. Strategia została opracowana w zgodnie z nowym paradygmatem kierunków strategicz- nego rozwoju lokalnego i regionalnego, którego zasady opierają się na założeniu dużej odręb- ności i zróżnicowania cech składających się na potencjał rozwoju każdego obszaru terytorial- nego. Efektywne wykorzystanie właśnie tych zasobów zostało potraktowane, jako kluczowy czynnik wzrostu. Wysoka konkurencyjność gminy zależy w dużej mierze od wykorzystania jej specyficznych potencjałów, poprzez działania władz samorządowych uwzględniające interesy wszystkich grup społecznych biorących udział w tworzeniu lokalnej społeczności. Istotnym jest zatem proces identyfikacji unikalnych zasobów danego obszaru oraz znalezienie przewagi lo- kalizacyjnej. Wymagane jest w tym przypadku zupełnie nowe podejście do sposobów wyzna- czania celów i głównych kierunków działań mających zapewnić ich osiągnięcie. Cele powinny być sformułowane w oparciu o czynniki wewnętrznej działalności gminy, których priorytety- zacja i odpowiednia realizacja pozwoli na trwałą poprawę sytuacji, a których efekty widoczne będą przez długie lata, zwiększając tym samym długookresowy poziom rozwoju. Odpowiednie wykorzystanie potencjału rozwojowego nie może się odbyć bez zaanga- żowania jak największej części społeczeństwa - podmiotów związanych z gospodarką, organi- zacji pozarządowych i pożytku publicznego, czy też samych mieszkańców, zgłaszających kon- kretne potrzeby. Dlatego też w ramach opracowywania dokumentu nawiązano ścisłą współ- pracę tych podmiotów w ramach konsultacji społecznych, a mieszkańcy gminy zostali w sto- sownych ankietach poproszeni o ocenę aktualnej sytuacji w gminie oraz hierarchizację potrzeb. Tworząc ramy Strategii zadbano o jej zgodność z głównymi kierunkami rozwojowymi na szczeblu europejskim, krajowym czy wojewódzkim. Wizja rozwoju gminy Skarszewy spójna jest z dokumentami takimi jak: EUROPA 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrów- noważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Polska 2030. Trzecia fala nowocze- sności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010- 2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie, czy Strategia Rozwoju województwa Pomorskiego 2020. II. Charakterystyka miasta i gminy 3 STRATEGIA ROZWOJU GMINY SKARSZEWY NA LATA 2014-2022 Położenie Skarszewy to gmina miejsko-wiejska położona w województwie pomorskim, w północ- nej części powiatu starogardzkiego. Przed reformą administracyjną w 1998 roku należała do województwa gdańskiego. Rysunek 1. Położenia gminy Skarszewy Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.gminy.pl Pod względem administarcyjnym Skarszewy to jedna z trzynastu gmin, które wchodzą w skład powiatu starogardzkiego. Sąsiaduje z: gminą Trąbki Wielkie i Przywidz (w powiecie gdańskim) od strony północnej; gminą Starogard Gdański i Zblewo od południa; gminą Stara Kiszewa, Liniewo i Nowa Karczma (w powiecie kościerskim) od zachodu; 4 STRATEGIA ROZWOJU GMINY SKARSZEWY NA LATA 2014-2022 oraz z gminą Tczew od wschodu. Gmina zajmuje łączną powierzchnię 169,6 km2 (16958 ha), z czego obszar miasta 1,08 km2. W związku z tym jest jednym z największych, pod względem powiechni, samorzadów w powiecie, zajmując 12,6% jego obszaru (lokujac się na drugiej pozycji, tuż za gminą Starogard Gdański – 14,6%). W skład gminy wchodzi 19 sołectw: Bączek, Bolesławowo, Bo- żepole Królewskie, Czarnocin, Demlin, Godziszewo, Jaroszewy, Junkrowy, Kamierowo, Ka- mierowskie Piece, Koźmin, Malary, Mirowo Duże, Nowy Wiec, Obozin, Pogódki, Szczo- drowo, Więckowy i Wolny Dwór. Rysunek 2. Gmina Skarszewy Źródło: www.skarszewy.pl Pod względem geograficznych gmina znajduje się na pograniczu Pojezierza Kaszub- skiego i Pojezierza Kociewskiego. Dodatkowo obszar ten posiada charakterystyczne cechy dla strefy leśno-pojeziernej, którymi są głównie preferencje do rozwoju wielofunkcyjnej i wysoko- 5 STRATEGIA ROZWOJU GMINY SKARSZEWY NA LATA 2014-2022 towarowej gospodarki leśnej. Cechami tymi obdarzone są przede wszystkim tereny w zachod- niej części gminy. Z kolei największym jej atutem są wysokie walory środowiska przyrodni- czego oraz bezpośrednie oddziaływanie miasta Starogard Gdański. Miasto Skarszewy znajduje się w środkowej części gminy, przy drodze wojewódzkiej Godziszewo – Kościerzyna (nr 222). Ponadto przez gminę przebiega droga wojewódzka nr 224 Sopieszyno-Tczew. Gmina posiada dobre warunki komunikacyjne, jak również korzystne po- łożenie w stosunku do większych ośrodków miejskich: w odległości 45 km od Gdańska, 15 km - Starogardu Gdańskiego, 22 km – Tczewa i 35 km od Kościerzyny. Charakter i funkcje gminy Charakter gminy jest typowo rolniczy, co jest uwarunkowane występowaniem znacznej ilości gruntów rolnych w dobrych klasach bonitacyjnych oraz brak znaczącego udziału pod- miotów gospodarczych, które prowadziłby działalność z nastawieniem na inny niż rolnictwo kierunek. W przeszłości dużą role odgrywały Państwowe Gospodarstwa Rolne, obecnie domi- nują gospodarstwa indywidualne. Walorem gminy jest środowisko przyrodnicze, a także bogate środowisko kulturowe związane z historyczną przeszłością tych terenów. Są to również czyn- niki, które wpłynęły na rozwój funkcji turystyczno-rekreacyjnej gminy. Liczne stanowiska ar- cheologiczne oraz zabytki wpisane do rejestru świadczą o historycznej wartości tego miejsca. Część gminy, jak i miasto znajduje się w zasięgu aktywizacyjnego oddziaływania miasta Sta- rogard Gdański. Historia Walory krajobrazowo-turystyczne w najlepszy sposób oddaje nazwa miasta i gminy Skarszewy, która pochodzi od niemieckiego „Schöneck”, od słów: "schön" - piękny i "ecke" – kąt. Już przed 1000 rokiem na Paninej Górze (nazywanej Dachem Kociewia – jeden z najwyż- szych punktów widokowych na terenie Kociewia) mieścił się ośrodek plemienny Wierzyczan. Pierwsze wzmianki o Skarszewach pochodzą z kolei z 1198 roku, kiedy to książę Grzymisław