Załącznik nr 1 do Uchwały Plan Odnowy Miejscowości Czymanowo i Opalino na lata 2011 - 2018 GMINA GNIEWINO Gniewino 2011 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZYMANOWO I OPALINO NA LATA 2011-2018 Strona 1 z 36 SPIS TREŚCI WSTĘP ...............................................................................................3 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓRYCH BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA...................................................................4 1.1 CECHY POŁOśENIA WSI CZYMANOWO I OPALINO ............................................4 1.2 UśYTKOWANIE GRUNTÓW .....................................................................................5 1.3 ZARYS HISTORII ROZWOJU BADANEGO OBSZARU ...........................................6 1.4. KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY ..........................................8 2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI CZYMANOWO I OPALINO..........................................................................................10 2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU .....................10 2.1.1. Rzeźba powierzchni .............................................................................................10 2.1.2. Klimat ....................................................................................................................12 2.1.3. Wody powierzchniowe ........................................................................................12 2.1.4. Gleby .....................................................................................................................13 2.1.5. Szata roślinna .......................................................................................................14 2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY .........................................................................................15 2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy .................15 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne ................................................................15 2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej .........................................................17 2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA .........................................................18 2.3.1. Charakterystyka demograficzna ........................................................................18 2.3.2. Analiza gospodarcza ...........................................................................................21 2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU ..............................................................................22 2.5. KULTURA I REKREACJA .............................................................................................23 3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON SOŁECTWA CZYMANOWO...24 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ .....................................................25 5. OPIS i CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW, SPRZYJAJĄCYCH NAWIĄZYWANIU KONTAKTÓW SPOŁECZNYCH, ZE WZGLĘDU NA ICH POŁOśENIE ORAZ CECHY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNE……………33 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZYMANOWO I OPALINO NA LATA 2011-2018 Strona 2 z 36 WSTĘP Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie działań słuŜących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i róŜnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najwaŜniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i Ŝycia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013” działanie „Odnowa i rozwój wsi”, jak równieŜ stanowić będzie wytyczne dla władz Gminy Gniewino przy opracowaniu kierunków rozwoju miejscowości Czymanowo i Opalino (sołectwa Czymanowo). Celem działania „Odnowa i rozwój wsi” jest poprawa jakości Ŝycia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umoŜliwi rozwój toŜsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Plan odnowy to przedstawiona w formie dokumentu koncepcja działań do długotrwałego i zrównowaŜonego rozwoju miejscowości Czymanowo i Opalino do roku 2018. Zawiera charakterystykę miejscowości sołectwa Czymanowo, inwentaryzację zasobów słuŜącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT, planowane kierunki rozwoju oraz szacunkowy koszt przedsięwzięcia i harmonogram działań. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Czymanowo i Opalino jest obszar tych miejscowości. Dokument ten powstał w procesie konsultacji społeczności sołectwa Czymanowo. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZYMANOWO I OPALINO NA LATA 2011-2018 Strona 3 z 36 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓRYCH BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA 1.1 CECHY POŁOśENIA WSI CZYMANOWO I OPALINO Miejscowości Czymanowo i Opalino administracyjnie połoŜone są w północno- wschodniej części gminy Gniewino (powiat wejherowski, województwo pomorskie), w pobliŜu południowych brzegów Jeziora śarnowieckiego (Ryc. 1.). Ryc. 1. PołoŜenie miejscowości Czymanowo i Opalino w gminie Gniewino. źródło: opracowanie własne PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZYMANOWO I OPALINO NA LATA 2011-2018 Strona 4 z 36 Badany obszar leŜy około 6 km od miejscowości gminnej Gniewina, 22 km od ośrodka powiatowego – Wejherowa, do centrum Gdyni jest 47 km, zaś do Gdańska, miasta wojewódzkiego, jest ok. 73 km. 1.2 UśYTKOWANIE GRUNTÓW Obręb geodezyjny Czymanowo zajmuje powierzchnie ponad 950 ha, co stanowi 5,41% powierzchni całej Gminy. Największy obszar w obrębie geodezyjnym Czymanowo stanowią lasy i grunty zakrzewione ponad 60% - cała zachodnia część obrębu (tabl.1.). Grunty orne pastwiska i łąki w porównaniu do innych miejscowości wiejskich stanowią niewielki odsetek. WaŜny podkreślenia jest fakt, iŜ ponad 1 procent powierzchni zajmują tereny zabudowy przemysłowej nie zawsze występujące na terenach wiejskich. Pozostałe grunty stanowią niewielki odsetek. Tabl. 1 Zestawienie powierzchni gruntów sołectwa Czymanowo. Rodzaj uŜytku Powierzchnia Struktura uŜytkowania (ha) gruntów (%) Grunty orne 84.8125 8,86 Łąki, pastwiska 157.9936 16,59 Lasy i grunty zakrzewione 584.8962 61,42 NieuŜytki 1.9900 0,21 Drogi 21.6170 2,2 7 Tereny kolejowe 1.1635 0,12 Tereny zabudowy 8.8290 0,93 mieszkaniowej Tereny zabudowy innej 13.7922 1,45 Tereny zabudowy przemysłowej 11.2006 1,18 Tereny zurbanizowane 1.1692 0,12 niezabudowane Rowy i wody stojące 3.1213 0,33 Tereny róŜne 59.9639 6,30 Wody pływające 2.0964 0,22 Powierzchnia całkowita 952.2460 100 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino za rok 2010 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZYMANOWO I OPALINO NA LATA 2011-2018 Strona 5 z 36 1.3 ZARYS HISTORII ROZWOJU CZYMANOWA, OPALINA I OKOLIC Informacje o najstarszych śladach pobytu ludzi na tym terenie początkowo pochodziły z przypadkowych odkryć archeologicznych dokonanych w okresie międzywojennym. Przy okazji inwestycji powojennych w Czymanowie przeprowadzono dokładne badania archeologiczne, które rzuciły nowe światło na jego historię. W trakcie prac wykopaliskowych prowadzonych przez p. Iwonę Szułdrzyńską zbadano obszar o powierzchni ponad 3000 m 2. Czymanowo jest jedną z najlepiej rozpoznanych osad tzw. kultury pomorskiej (650-400 p.n.e.) w Polsce. Na tej powierzchni odkryto ponad 600 róŜnego typu obiektów archeologicznych: kilka zarysów przyziemia chat, piece, paleniska, jamy zasobowe. Znaleziono takŜe fragmenty ceramiki, przedmioty metalowe oraz niewielką ilość materiałów osteologicznych m.in. świni itd., świadczących o hodowlano-rolniczym charakterze zajęć miejscowej ludności. Interesującym odkryciem było zarejestrowanie duŜej części obiektu o długości 15 m na planie prostokąta zagłębionego w calcu, otoczonego konstrukcją słupową (ślady po słupach) i duŜymi głazami. Wypełnisko tego obiektu tworzyły warstwy próchnicze przemieszane ze spalenizną węglem drzewnym oraz duŜą ilością popiołu. Cały ten obszar zalegają równieŜ przepalone i rozdrobnione kości. Według dotychczasowych ustaleń, jak się wydaje, jest to obiekt związany z kultem. Poza okresem kultury pomorskiej teren wsi był najintensywniej zasiedlony był w średniowieczu. Wieś była wtedy na tyle waŜna, Ŝe pojawiła się w źródłach pisanych jako wieś rycerska. Do 1624 r. była ona w posiadaniu rodziny Bychowskich, a od 1702 r. przeszła na własność rodziny Kolkowskich. W 1847 roku Czymanowo liczyło 15 łanów, we wsi znajdował się młyn. Natomiast w 1869 roku mieszkało tam 89 osób, a sama wieś liczyła 33 łany. W latach 1920-1945 osada naleŜała do powiatu lęborskiego, a po 1945 roku weszła w skład powiatu wejherowskiego. PowaŜne zmiany przyniosła wsi budowa elektrowni szczytowo-pompowej w latach 70. ubiegłego wieku. Wówczas zlikwidowano część zabudowań dworskich i wybudowano osiedle domów pracowniczych. Najstarsze dane opisują wieś Opalino jako dobra rycerskie na prawie polskim naleŜące do okręgu puckiego. W 1425 r. Opalino wraz z prawem chełmińskim otrzymał PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI CZYMANOWO I OPALINO NA LATA 2011-2018 Strona 6 z 36 od Zakonu KrzyŜackiego zarządca Matzke. Około roku 1590 część majątku zakupiła rodzina Kolkowskich. W 1642 r. jako współwłaściciele dóbr występują rodziny Kolkowskich i Chynowskich. Natomiast 1716 r. wieś przechodzi na własność Opalińskich. W ciągu następnych kilkudziesięciu lat wieś ma kilku właścicieli. Od 1836 roku do końca II