ZZWIĄZEKWIĄZEK GGMINMIN „„ZAGŁĘBIAZAGŁĘBIA MMIEDZIOWEGOIEDZIOWEGO” PRZEWODNIK PRZYRODNICZO-TURYSTYCZNY ZWIĄZEK GMIN „ZAGŁĘBIA MIEDZIOWEGO” PRZEWODNIK PRZYRODNICZO-TURYSTYCZNY Tekst: Antoni Bok Fotografie: Marek Chwistek POLKOWICE 2006 Tekst: Antoni Bok Fotografie: Marek Chwistek Publikacja wydana na zlecenie Związku Gmin „Zagłębia Miedziowego” w Polkowicach Publikacja została dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Wszelkie prawa zastrzeżone na rzecz Związku Gmin „Zagłębia Miedziowego” w Polkowicach. Mapy szlaków turystycznych opracowano na podstawie mapy dostarczonej przez Zakład Kartograficzny „Sygnatura”. © 2006 Agencja Promocyjno-Wydawnicza UNIGRAF ul. Dworcowa 71 85-009 Bydgoszcz tel./fax: +4852 366 70 30 www.unigraf.bydgoszcz.pl ZWIĄZEK GMIN „ZAGŁĘBIA MIEDZIOWEGO” Spis treści Wstęp ...............................................................................5 ZWIĄZEK GMIN „ZAGŁĘBIA MIEDZIOWEGO” ........7 WIADOMOŚCI OGÓLNE .............................................18 Ogólna charakterystyka obszaru ..................................18 Walory krajoznawcze i turystyczne ..............................20 Historia ..........................................................................22 Dziedzictwo kulturowe ................................................28 KRAJOBRAZ I PRZYRODA ........................................32 Geografia fizyczna ........................................................32 Środowisko przyrodnicze ............................................34 Jak ukształtowało się współczesne środowisko przyrodnicze? ...................................................................34 Podział geobotaniczny .....................................................35 Środowisko leśne .............................................................35 Człowiek a krajobraz i przyroda .....................................41 Ochrona przyrody ...........................................................42 Pradolina Głogowska ...................................................46 Wzgórza Dalkowskie ....................................................53 Równina Szprotawska ..................................................61 Wysoczyzna Lubińska (Wzniesienia Chocianowskie) 67 Równina Legnicka (Dolina Czarnej Wody) ..................72 Edukacja ekologiczna: ścieżki przyrodnicze ...............73 MIEJSCOWOŚCI ...........................................................78 Polkowice ......................................................................78 Chocianów .....................................................................85 Przemków ......................................................................90 Grodowiec .....................................................................97 Jakubów .......................................................................101 Dalków .........................................................................106 SZLAKI TURYSTYCZNE ............................................108 Ogólnie o szlakach turystycznych .............................108 Szlaki na obszarze Związku Gmin „Zagłębia Miedziowego” i kolejność ich opisu ..........................110 Objaśnienia do opisu tras .........................................111 Objaśnienia do mapek tras .........................................112 3 ZWIĄZEK GMIN „ZAGŁĘBIA MIEDZIOWEGO” Szlaki piesze .......................................................113 I Szlak Polskiej Miedzi. Odcinek Głogów–Lubin ...113 II Szlak Dziadoszan: Bytom Odrzański–Chobienia 136 III Pętla na Grzbiecie Dalkowskim ...........................159 IV Przemkowski Park Krajobrazowy: Przemków–Gromadka–Przemków ...................163 V Szlak Zabytków. Odcinek Przemków–Lubin .....175 VI Szlak Leśny. VI.a: Chocianów–Modła, VI. b: Chocianów–Michałów ................................182 Szlaki rowerowe .................................................189 VII Szlak Odry: Chobienia–Głogów .........................189 VIII Wokół gminy Grębocice .....................................202 IX Jerzmanowa–Głogów–Jerzmanowa ..................212 X Przez Wzgórza Dalkowskie: Golowice– –Gaworzyce .........................................................217 XI Pętla po Grzbiecie Dalkowskim .........................224 XII Wokół gminy Radwanice ....................................226 XIII Przemkowski Park Krajobrazowy: Przemków–Radwanice–Przemków ...................233 XIV Przemków–Krzyżowa k. Ścinawy ......................237 XV Wokół gminy Polkowice ....................................241 XVI Przemkowski Park Krajobrazowy: Przemków– –Gromadka–Przemków ......................................245 XVII Szlak Lasy Chocianowskie ..................................250 XVIII Wojszyn–Rokitki .................................................259 Szlak Pielgrzymkowy Św. Jakuba.........266 INFORMATOR TURYSTYCZNY .................................270 Informacja turystyczna ....................................................270 Przewodnicy i instruktorzy terenowi .............................270 Obiekty turystyczne i rekreacyjne ...................................271 Baza noclegowa ..............................................................271 Stowarzyszenia regionalne i partnerstwa .......................272 Imprezy i święta lokalne ..............................................272 Literatura ......................................................................273 Indeks ..........................................................................274 4 ZWIĄZEK GMIN „ZAGŁĘBIA MIEDZIOWEGO” Wstęp W publikacji, która trafia do rąk Czytelnika, Wydawca postawił sobie za cel opracowanie nowoczesnego w formie i układzie treści przewodnika turystycznego. Pragnieniem Wydawcy i autorów jest za- równo przekazanie wiedzy krajoznawczej, jak i zachęcenie do aktywne- go uprawiania turystyki na opisanym obszarze. Teren przedstawiony w przewodniku stanowi obszar Związku Gmin „Zagłębia Miedziowego” (powiat polkowicki i 2 gminy powiatu głogowskiego). W opisie szlaków turystycznych zasięg przewodnika wy- kracza poza tak zakreślone granice. W rezultacie Czytelnik otrzymuje po raz pierwszy obszerny i bogato ilustrowany przewodnik po, bez mała, całym subregionie, kojarzonym z pojęciem Zagłębia Miedziowego. W przyjętej koncepcji przewodnika priorytetem jest opis tras. Oznakowane szlaki stanowią obecnie dobrze rozwiniętą sieć i są głów- ną kategorią infrastruktury turystycznej w prezentowanych okolicach. W przewodniku zgodnie z tytułem wyraźniej akcentowany jest także aspekt przyrodniczo-krajobrazowy. Tę kwestię należy wyjaśnić. Opisywane okolice postrzegane są często jako obszar w znacznym stopniu przekształcony przez środowisko przemysłowe. W rzeczywi- stości dotyczy to określonej strefy. Jako całość teren odznacza się róż- norodnością form krajobrazowych i siedlisk przyrodniczych. Również krajobraz kulturowy, z właściwym dla Dolnego Śląska dużym nasyce- niem zabytkami, zasługuje na głębszą uwagę Czytelnika. Przewodnik otwiera segment „oficjalny’’, w którym prezentuje się Czytelnikowi Związek Gmin „Zagłębia Miedziowego” oraz przed- stawione są sylwetki gmin. Właściwy przewodnik składa się z dwóch części. Pierwsza zawiera wiadomości ogólne oraz rozbudowany rozdział „Krajobraz i przyroda”. Druga część – szczegółowa – zawiera kolejno: opis 6 kluczowych miejscowości, opisy tras turystycznych. Te ostatnie zajmują w przewodniku zdecydowanie najwięcej miejsca. Stanowią one osnowę, według której opisuje się atrakcje terenu. Osobny, kompleksowy opis 6 miejscowości wynika natomiast z kilku powodów. Stanowią one same w sobie atrakcyjne cele wyciecz- kowe, zarazem będąc, każda z osobna, bazą turystyczną dla okolicy – jako takie będą więc one propozycją np. wycieczki weekendowej. Miej- scowości te są ponadto największymi węzłami szlaków. Zamieszczenie ich opisów w osobnym segmencie sprawi, że korzystanie z przewodnika będzie wygodniejsze i praktyczniejsze, zwłaszcza dla Czytelników, któ- rzy potraktują te miejscowości jako właściwy cel wycieczki. Informacje ogólne o szlakach i metodzie ich opisu Czytelnik znajdzie na stronach 108–112. Legenda do mapek znajduje się na trze- ciej stronie okładki. 5 ZWIĄZEK GMIN „ZAGŁĘBIA MIEDZIOWEGO” ZWIĄZEK GMIN „ZAGŁĘBIA MIEDZIOWEGO” Zarząd Związku Gmin „Zagłębia Miedziowego” 2005 Idea powołania Związku zrodziła się w 1992 r., kiedy 5 są- siadujących ze sobą gmin (Polkowice, Chocianów, Gaworzyce, Grębocice i Radwanice) wyraziło wolę wspólnego działania na rzecz poprawy warunków życia swoich mieszkańców. W tym składzie Związek został zarejestrowany w 1994 r., a w niedługim czasie dołączyły do niego kolejne gminy: w 1995 r. Przemków, w 1998 r. Pęcław oraz w 1999 r. Jerzmanowa. Obecnie Związek Gmin „Zagłębia Miedziowego” zrzesza 8 gmin: 6 z powiatu polkowickiego i 2 gminy powiatu głogow- skiego. DO ZADAŃ ZWIĄZKU NALEŻY M.IN.: 1. walka z bezrobociem i przeciwdziałanie jego skutkom społeczno-ekonomicznym, 2. współpraca w zakresie infrastruktury technicznej, 3. podejmowanie wspólnych zadań w zakresie ochrony śro- dowiska naturalnego, 4. współpraca w zakresie rozwoju oświaty i kultury, 6 ZWIĄZEK GMIN „ZAGŁĘBIA MIEDZIOWEGO” 5. podejmowanie wspólnych zadań na rzecz rozwoju go- spodarczego oraz promocji gmin – członków Związku, 6. wspólne wykonywanie zadań publicznych z zakresu: - ochrony zdrowia i pomocy społecznej, - oświaty, - wodociągów i zaopatrzenia w wodę, - kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków, - wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, - kultury fizycznej, sportu i turystyki, 7. opracowywanie wspólnych planów rozwojowych, 8. wspólne