TaeymansHet erfgoed van de architectenfamilie Illustraties op de voorpagina : 1 : Gemeentehuis Tielen deelgemeente Kasterlee . Pieter-Jozef Taeymans 2 : Heilig Hartkerk te Turnhout . Pieter-Jozef Taeymans en Jules Taeymans 3 : Burgerwoning in de Merodelei 83 te Turnhout . Xaverius Taeymans 4 : Xaveriuscollege te Borgerhout . Lode Taeymans 2 Aan het nageslacht van de familie Taeymans. Deze brochure kwam tot stand na een rondleiding in Turnhout op 11 juli 2004. Herman Janssen was onze gids. Hij is lid van de heemkundige kring in Baarle-Hertog-Nassau en heeft een inventarisatie en een studie gemaakt van de bouwwerken van de familie Taeymans. Wij vonden deze informatie zo waardevol en legden haar daarom vast op papier. Wij danken iedereen die ons daarbij hielp en speciale dank aan Herman Janssen. Marie-José Taeymans, ons mama, was de dochter van Petrus Josephus Taeymans, gehuwd met Leona Duthoo. Ons grootvader P.J. Taeymans, die we nooit gekend hebben omdat hij stierf toen ons mama 9 jaar oud was, droeg dezelfde naam als zijn vader Petrus Josephus Taeymans, ons overgrootvader, geboren op 3 december 1842 en overleden te Turnhout op 16 juni 1902. Hij was provinciaal bouwmeester van het arrondissement Turnhout en bestuurder van de tekenacademie in Turnhout. Onder zijn beheer werden in de Kempen heel veel kerken, kapellen, scholen, pastorijen, gemeentehuizen en burgerhuizen gebouwd. Zijn oudste zoon was Franciscus Xaverius Taeymans, architect. Zijn tweede zoon was Jules Taeymans, architect. Hij volgde zijn vader op als provinciaal architect en restaureerde o.a. het kasteel van Turnhout. Zijn derde zoon was Lode Taeymans, Jezuïet, schilder, architect en kunstcriticus. Zijn vierde zoon was Joannes Taeymans, fabrikant. Zijn vijfde zoon was Petrus Josephus Taeymans, makelaar, ons grootvader. Zijn zesde zoon was Vitalis Taeymans, beroep niet gekend. Twee andere zonen zijn zeer jong gestorven. Het eerste deel van deze brochure gaat over Pieter Josephus Taeymans, ons overgrootvader, en zijn 3 oudste zonen Xaverius, Jules en Lode. Deze waren allen actief als bouwmeester-architect. Het tweede deel gaat over de andere kinderen van Petrus Josephus Taeymans en een stamboomverhaal dat teruggaat tot 1580 bij Balthazar Taymans. Deze brochure is bedoeld om ons mama, Marie-José Taeymans en haar familie te eren. Mogelijk is dit ook een aanzet voor nieuwe creaties van de volgende generaties. De kinderen van Marie-José Taeymans. Laurent, Louis, Mickey, Martine, Robert&Bertrand, Mich Verheyen Voor bijkomende info over deze brochure email: [email protected] U kan deze brochure ook lezen op de website http://www.verheyen.net/taeymans/taeymans.htm 3 P ieter Jozef Taeymans, provinciaal architect Petrus Josephus Taeymans werd op 3 december 1842 geboren in Oorderen, een klein Scheldedorp ten noorden van Antwerpen. Sinds 1929 is deze gemeente bij Antwerpen ingedeeld. Pieter was de zoon van Maria Catharina Blockx (1807- 1868) en Cornelius Xaverius Taeymans (1811-1889), metser-aannemer van open- bare werken. In de metropool volgde hij les aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, waar hij eindigde als eerste van de klas. Voor de vervolmaking van zijn opleiding liep hij stage op de burelen van Gife, toenmalig provinciaal bouwmeester in Antwerpen. Eind 1869 vestigde Taeymans zich in Turnhout. In juli van datzelfde jaar werd hij aangesteld als provinciaal architect voor het arrondissement Turnhout. Pieter was toen 26 jaar oud. Zijn jaarwedde werd door de provincieraad vastgesteld op 2.200 BF. De daaropvolgende jaren werd hij telkens voor een termijn van vijf jaar herbenoemd. In 1870 huwde hij met Maria Louisa Renders (1845-1931). Samen kregen ze acht kinderen, allen geboren in Turnhout. Hun twee oudste zonen (Xavier en Jules) hebben het beroep van architect verdergezet. Vooral Jules was zeer actief. Hij volgde zijn vader op als provinciaal architect. Een derde zoon (Lode) was pater-jezuïet en binnen die orde occasioneel eveneens werkzaam als architect. In 1873 werd Pieter Taeymans directeur van de stedelijke teken- school en leraar van de architectuurklas. Onder zijn bestuur wer- den knappe vakmannen gevormd die veel verbetering en verfraai- ing hebben gebracht in de bouwsector. Verder was hij in Turnhout actief als voorzitter van de kerkfabriek van de Heilig- Hartparochie en als medestichter van de werkmansgilde, ‘de Maatschappij van Onderlingen Bijstand’. Turnhout, Herentalsstraat 66 (1892). Monument sinds 1999. Herenwoning Versteylen-du Four, later bewoond door de gast- huiszusters van St.-Elisabeth. Dubbelhuis onder zadeldak met spitse dakkapelletjes, in neo-Vlaamse renaissancestijl en date- rend van 1892. Lijstgevel van bak- en natuursteen op hoge arduinen sokkel met betraliede, segmentbogige keldervensters. Rijkelijk versierde voorgevel met contrasterende speklagen, kordons, diamantkoppen, sierankers, balustrades onder de ven- sters van de eerste en de tweede bouwlaag en een borstwering met bolornamenten op de derde. Rechterbovenhoek met drie- kwartronde arkel onder ingesnoerde polygonale spits. Getrapte zijgevels met ankers. Gevelafsluiting met houten kroonlijst op modillons. Risalietvormende middelste travee verhoogd met druk bewerkte halsgevel voorzien van gevelsteen met inscriptie “Anno 1892” en cartouche met opschrift ‘Hier was ‘t Leemen huysje’. Op de bel-etage, monumentale erker en balkon met typische versieringen naar renaissancepatroon: cartouches, geringde deelzuiltjes en sierbollen. Het kruisvenster boven de erker is afgewerkt met hoofdgestel en fronton. 4 1 3 4 2 5 7 6 8 1Petrus Joseph Taeymans later ( Foto opname ± 1902 - 1904) gehuwd met Leona Duthoo 2 Lodewijk Taeymans Jezuïet 3 van Wintershoven Mathilde Bijna dagelijks doorkruiste P.J. Taeymans de Kempen. Hij viel op door zijn witgrijze haar- echtgenote van Xaverius bos, zijn statige en strenge blik, zijn voorname gang en zijn afgemeten bewegingen. ‘s °1866 +1936 Avonds, in een stille werkkamer bij een petroleumlamp, tekende hij ontwerpen die getuigen 4 Xaverius Taeymans van een groot vakmanschap. Desondanks heeft Taeymans, de grootstadsmens die zich in 5Joannes Taeymans later een kleine provinciestad vestigde, nooit de geest van de eenvoudige Kempische architectuur getrouwd met Ludovica begrepen. De strenge, soms brutale eenvoud van een landelijk bouwwerk beschouwde hij Hellemans niet als architectuur. Voor een eenvoudig landelijk kerkje, een 17de-eeuwse pastorij of een 6 Maria Theresia Renders 18de-eeuwse boerderij bracht hij maar weinig waardering op. In zijn tijd golden slechts zuster van Louisa Renders decor, effect, versiering en grootsprakerige nabootsing. Voor sommigen was dit een teken 7 Louisa Renders wed. Pieter van vooruitgang, voor anderen een verstoring van de sobere plattelandsarchitectuur. Joseph Taeymans 8Jules Taeymans Pieter Taeymans kwam tegemoet aan de wens van de 19de-eeuwse burger die een sobere, voorname eenvoud minderwaardig vond. De toenmalige tijdsgeest (een hernieuwde belang- stelling voor het glorierijke verleden) deed architecten teruggrijpen naar oude stijlen. Griekse, Romeinse en Middeleeuwse gebouwen stonden model voor allerlei ‘neostijlen’. Vader Taeymans schakelde moeiteloos over van de ene neostijl naar de andere. In zijn begin- jaren was hij een aanhanger van het neoclassicisme, vooral voor burgerlijke gebouwen. Later bouwde hij vooral in neorenaissance (hergeboortestijl) en eclectisme (een mengeling van diverse oude stijlen en nieuwe materialen). Voor zijn religieuze bouwwerken hanteerde Pieter voornamelijk de neoromaanse en de neogotische stijl. P.J. Taeymans was geen cliché- architect. Hij herhaalde zich niet in zijn werk. Van elke woning zijn de omlijstingen van ramen en deuren, de kroonlijsten en de versierde sluitstenen boven ramen en deuren ver- schillend. Hij had bijzonder veel oog voor detail en variatie. 5 3 11 4 5 2 7 10 1 9 6 8 1 Louisa Hellemans echtgenote ( Foto opname ± 1906) van Johannes Taeymans 2 Xaverius Taeymans Van omstreeks 1870 tot aan de Tweede Wereldoorlog draagt de architectuur in het arrondis- 3Johannes Taeymans sement Turnhout de stempel van vader (Pieter) en zoon (Jules) Taeymans. Hun invloed op 4Pieter Joseph Taeymans later de ontwikkeling van de architectuur in de Kempen is groter geweest dan die van de provin- gehuwd met Leona Duthoo ciaal architecten die hen waren voorgegaan. Vader Taeymans werd gevraagd voor tal van 5 Lodewijk Taeymans Jezuïet restauraties, verbeterings- en vergrotingswerken. Hij tekende ook een massa nieuwe ont- 6Julia Taeymans dochter van werpen: tenminste acht gemeentehuizen, vierentwintig kerken en kapellen, twaalf pastorij- Xaverius Taeymans en, vier kloosters, zeventien scholen, dertien onderwijzerswoningen, twee brandweerkazer- 7 Louisa renders wed. Pieter- nes, een ziekenhuis en vijfenveertig burgerhuizen. Daarnaast tekende hij plannen voor Jozef Taeymans kunstwerken als altaars, preekstoelen, wijwatervaten, herdenkingsmonumenten, dorpspom- 8 Maria Taeymans dochter van pen en ijzeren constructies ter ondersteuning van bomen. Xaverius Zijn verdiensten werden door de Staat erkend, ook al bleef zijn werkkring beperkt tot het 9 van Wintershoven echtgenote arrondissement Turnhout (zo’n 52 gemeenten). In 1895 werd Pieter geridderd in de van Xaverius Taeymans Leopoldsorde en in 1899 werd hij vereerd met de burgerlijke medaille van eerste rang. Van 10 Maria Hellemans echtge- de provincie Antwerpen ontving hij de titel van ere-bouwmeester. note van Jules Taeymans 11 Jules Taeymans Pieter Jozef Taeymans overleed op 16 juni 1902 en werd in Turnhout begraven op het oude kerkhof aan de Kwakkelstraat.